Nước Mỹ, Tổng thống Biden và cuộc rút quân đầy chia rẽ ở Afghanistan

0:00 / 0:00
0:00
  • Nam miền Bắc
  • Nữ miền Bắc
  • Nữ miền Nam
  • Nam miền Nam
ANTD.VN - Nhiều người chỉ trích quyết định rút quân về nước của ông Biden khiến Afghanistan rơi vào tay Taliban, nhưng nhận xét như vậy liệu có công tâm? Bốn đời Tổng thống Mỹ cùng chung trách nhiệm về những sai lầm đã tích tụ hơn 20 năm tham chiến ở Afghanistan, nhưng chỉ có Tổng thống đương nhiệm sẽ là người đối mặt với kết cục hỗn loạn và bạo lực của cuộc chiến.
Tổng thống Mỹ Joe Biden ngày 20-8 cam kết sơ tán hết người Mỹ và những người Afghanistan đã từng giúp đỡ họ trong 20 năm qua

Tổng thống Mỹ Joe Biden ngày 20-8 cam kết sơ tán hết người Mỹ và những người Afghanistan đã từng giúp đỡ họ trong 20 năm qua

Cuộc rút quân gây chia rẽ

Về quyết định rút quân của Tổng thống Joe Biden, những người theo Đảng Cộng hòa đã chỉ trích ông một cách kịch liệt và ông cũng có ít người ủng hộ có tiếng nói trong số những người cùng đảng Dân chủ. Hôm 17-8, các thành viên Quốc hội Mỹ (bao gồm nhiều thành viên đảng Dân chủ) cho rằng, họ ngày càng thất vọng với tình hình ở Afghanistan và cam kết sẽ điều tra xem chuyện gì đã xảy ra. Thượng nghị sĩ Bob Menendez - Chủ tịch Ủy ban Đối ngoại Thượng viện, cho hay: “Quốc hội liên tục được báo cáo là quân đội Afghanistan đã sẵn sàng tiếp quản và chiến đấu.

Nhưng sau hàng tỷ USD hỗ trợ của Mỹ, khi chứng kiến đội quân này tan rã nhanh chóng là điều thật đáng kinh ngạc. Người Mỹ và cả người Afghanistan rõ ràng là không biết việc gì đang xảy ra”. Hãng tin Reuters trích lời ông Menendez nói thêm: “Các sự kiện diễn ra những ngày gần đây là đỉnh điểm của loạt sai lầm mà chính quyền đảng Cộng hòa và Dân chủ mắc phải trong 20 năm qua”.

Hôm 16-8, Thượng nghị sĩ Mark Warner - Chủ tịch Ủy ban Tình báo Thượng viện cho biết, ông dự định phối hợp với các ủy ban khác để chất vấn về lý do Mỹ không chuẩn bị tốt hơn cho viễn cảnh Chính phủ Afghanistan sụp đổ. Không chỉ vậy, đảng viên Cộng hòa cũng tiếp tục chỉ trích gay gắt các chính sách của chính quyền ông Biden. “Nếu Mỹ đã cố gắng làm điều gì đó, cuộc khủng hoảng an ninh và nhân đạo hiện diễn ra ở Afghanistan vẫn có thể tránh được” - các thành viên đảng Cộng hòa thuộc Ủy ban Quân vụ Hạ viện nhấn mạnh với Nhà Trắng.

Ngay cả cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump cũng chỉ trích Tổng thống Joe Biden không làm theo kế hoạch mà chính quyền tiền nhiệm đã vạch sẵn liên quan đến việc rút khỏi Afghanistan. Ông Trump nói: “Sau khi tiêu diệt tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng, tôi đã thiết lập một biện pháp ngăn chặn đáng tin cậy, nhưng giờ đây nó không còn nữa. Taliban không còn sợ hãi hay tôn trọng nước Mỹ và sức mạnh của nước Mỹ. Sẽ thật hổ thẹn khi Taliban giương cao lá cờ trước Đại sứ quán Mỹ. Đây là sự thất bại hoàn toàn do yếu kém và không thống nhất về mặt chiến lược của chính quyền ông Biden”.

Việc sơ tán bị dư luận cả trong và ngoài nước lên án. Thủ tướng Đức Angela Merkel gọi những diễn biến mới nhất là “cay đắng, kịch tính và khủng khiếp”. Và các quan chức an ninh cảnh báo rằng, Afghanistan sẽ sớm cung cấp bến đỗ an toàn cho các nhóm khủng bố một lần nữa.

Tổng thống Biden cương quyết bảo vệ việc rút quân

Cũng trong ngày 17-8, Tổng thống Mỹ Joe Biden kiên quyết bảo vệ quyết định rút quân Mỹ khỏi Afghanistan dù vấp phải chỉ trích đây là hành động đã tạo điều kiện cho Taliban chiếm được chính quyền, kiểm soát đất nước. Ông chủ Nhà Trắng khẳng định: “Tôi bảo vệ quyết định của mình. Sau 20 năm tôi mới hiểu rằng, không bao giờ có thời điểm thích hợp để rút quân. Đó là lý do tại sao chúng ta vẫn ở đó”. Quan điểm của ông Biden trong tuần qua khác một chút so với chỉ 5 tuần trước, khi nhà lãnh đạo này dự đoán lạc quan về điều sẽ xảy ra khi thời hạn rút quân 31-8 sắp đến.

Ông Biden nói rằng đã cân nhắc các rủi ro một cách cẩn thận trước khi đưa ra quyết định, nhưng thừa nhận rằng tình hình thực tế đã diễn ra nhanh hơn những gì ông dự đoán. “Điều gì đã xảy ra? Các nhà lãnh đạo chính trị Afghanistan đã rời khỏi đất nước. Quân đội Afghanistan đã sụp đổ. Quân đội Mỹ không thể và cũng không nên tham chiến để chết trong một cuộc chiến khi mà các lực lượng của Chính phủ Afghanistan không sẵn sàng để tự bảo vệ chính họ. Còn bao nhiêu mạng sống nữa? Mạng sống của người Mỹ có đáng giá không?” - Tổng thống Mỹ bảo vệ quyết định rút khỏi Afghanistan.

Ông Biden nhấn mạnh: “Chúng ta đã mắc phải một số vấn đề trong quá khứ. Vì vậy, tôi phải hỏi những người tranh luận rằng, liệu chúng ta có nên ở lại? Bạn sẽ gửi cho tôi bao nhiêu thanh niên của nước Mỹ để ném vào cuộc nội chiến Afghanistan? Đã có bao nhiêu hàng bia mộ vô tận tại Nghĩa trang quốc gia Arlington? Riêng tôi, tôi đã có câu trả lời của mình. Tôi sẽ không lặp lại những sai lầm mà chúng ta đã mắc phải trong quá khứ. Sai lầm khi ở lại và chiến đấu vô thời hạn trong một cuộc xung đột không vì lợi ích nước Mỹ, khi nhân đôi cuộc nội chiến ở nước ngoài, khi cố gắng tái thiết đất nước thông qua các cuộc triển khai quân sự không ngừng. Đó là những sai lầm mà chúng ta không thể tiếp tục lặp lại, vì có những lợi ích quan trọng đối với thế giới mà chúng ta không thể bỏ qua”.

Đối diện với những lời chỉ trích và nghi ngờ này, Nhà Trắng khẳng định Tổng thống Biden đúng khi rút quân khỏi Afghanistan. Cố vấn an ninh quốc gia Mỹ Jake Sullivan nói trong cuộc họp báo hôm 17-8: “Ông Biden là một lãnh đạo dám quyết, dám làm. Khi kết thúc 20 năm tham chiến trong một cuộc nội chiến ở quốc gia khác, cùng với ảnh hưởng của những quyết định đã đưa ra trong 20 năm này, bạn phải đưa ra rất nhiều quyết định khó khăn”. Theo ông Sullivan, Tổng thống Joe Biden thừa hiểu không còn cách nào khác là phải kết thúc nhanh chóng một cuộc chiến tồi tệ. “Khi một cuộc nội chiến kết thúc với lực lượng đối lập tiến vào thủ đô, sẽ có cảnh hỗn loạn. Sẽ có rất nhiều người rời bỏ đất nước, điều này không thể tránh được” - ông Sullivan nói. Nhà Trắng dường như tin rằng, người dân Mỹ cuối cùng sẽ hiểu ra rằng, ông Biden đã dũng cảm đưa ra quyết định rút quân kịp thời và đúng lúc.

Sự trỗi dậy của Taliban và cách thức ứng phó xung quanh diễn biến quá nhanh ở Afghanistan đang là chủ đề gây chia rẽ ở nước Mỹ

Sự trỗi dậy của Taliban và cách thức ứng phó xung quanh diễn biến quá nhanh ở Afghanistan đang là chủ đề gây chia rẽ ở nước Mỹ

Nhiệm kỳ sóng gió

Ông Biden đang đối mặt với những ngày được cho là khó khăn nhất trong 7 tháng đầu nhiệm kỳ sau quyết định rút quân khiến Afghanistan rơi vào hỗn loạn. Khi đưa ra quyết định này, ông muốn kết thúc cuộc chiến mà nước Mỹ đã can dự trong gần 20 năm, qua 4 đời Tổng thống. “Tôi biết quyết định của mình sẽ bị chỉ trích. Nhưng tôi thà nhận chỉ trích còn hơn là chuyển điều này cho vị Tổng thống thứ năm. Tôi đang là Tổng thống Mỹ và số mệnh đã định như vậy”.

Trên thực tế, Taliban đã sẵn sàng kiểm soát hoàn toàn Afghanistan sau 20 năm duy trì cuộc đấu tranh chống lại chính quyền được Mỹ và phương Tây ủng hộ. Trở lại thời điểm cách đây 20 năm, dưới sự ra lệnh của Tổng thống George W.Bush, lính Mỹ đã tràn vào Afghanistan ngay sau cuộc tấn công khủng bố của Bin Laden để truy lùng hắn và ngăn cản khả năng al-Qaeda thực hiện các cuộc tấn công tiếp theo vào phương Tây. Thành công ngay lập tức đạt được, chính quyền Taliban bị đánh tan, nhóm khủng bố tan rã. Nhưng sau đó, quân Taliban vẫn tồn tại một cách dai dẳng. Trong nhiệm kỳ của Tổng thống Barack Obama (2009 - 2017), có lúc Mỹ tăng rồi cắt giảm quân số, nhưng số lượng các cuộc tấn công của quân nổi dậy và tính mạng của dân thường ở Afghanistan đã ngăn cản kế hoạch rút quân. Tổng thống thứ ba liên quan tới cuộc chiến ở Afghanistan là ông Donald Trump. Khi nhiệm kỳ kết thúc vào năm 2020, ông Trump đã thực hiện một thỏa thuận với Taliban với cam kết rằng, Mỹ cùng các đồng minh sẽ rút quân vào hạn chót là tháng 5-2021 và dỡ bỏ các lệnh trừng phạt chống lại nhóm này. Trong khi đó lực lượng Taliban hứa không cho phép Al-Qaeda hoặc bất kỳ nhóm cực đoan nào hoạt động trong các khu vực do họ kiểm soát.

Theo ông Biden, người tiền nhiệm của ông đã “để cho Taliban ở trạng thái mạnh nhất về mặt quân sự kể từ năm 2001” và áp đặt thời hạn rút quân quá gấp vào tháng 5-2021. “Khi tôi trở thành Tổng thống, tôi phải đối mặt với một lựa chọn - thực hiện theo thỏa thuận với thời hạn rất ngắn để rút hết quân Mỹ và đồng minh ra ngoài an toàn”. Thực tế, Tổng thống Biden đã tôn trọng thỏa thuận đó và chỉ bị trì hoãn vài tháng. Chỉ có điều, cục diện ở Afghanistan đã xoay chuyển quá nhanh. Đến nay, những nỗ lực của chính quyền Biden không đủ xoa dịu các câu hỏi về việc liệu ông có đánh giá đúng tình hình ở Afghanistan hay không. Rõ ràng, tình cảnh rối ren hiện nay đã làm ảnh hưởng không nhỏ tới những nỗ lực xây dựng hình ảnh của Tổng thống Biden ở ngay đầu nhiệm kỳ. Và mặc dù sai lầm đã tích tụ hơn 20 năm khi Mỹ tham chiến ở Afghanistan, nhưng chỉ có Tổng thống đương nhiệm Joe Biden sẽ là người phải đối mặt với kết cục hỗn loạn và bạo lực của cuộc chiến.

“Tôi biết quyết định của mình sẽ bị chỉ trích. Nhưng tôi thà nhận chỉ trích còn hơn là chuyển điều này cho vị Tổng thống thứ năm. Tôi đang là Tổng thống Mỹ và số mệnh đã định như vậy”.

Tổng thống Mỹ Joe Biden