"To lên nào!" cô Yelena Sepik yêu cầu và vỗ tay theo tiếng nhạc phát ra từ một dàn CD đặt ở cuối lớp học. Đó là giây phút "khai giảng" tại một lớp học nằm bên ngoài thành lũy của quân nổi dậy ở Donetsk, sau mấy tháng trời cảnh vật chìm trong bom đạn của cuộc xung đột.
Pháo kích đã tàn phá nhiều trường lớp ở Donetsk
Chia sẻ suy nghĩ của mình, cô Sepik cho biết: "Trong vòng nửa năm, chúng tôi đã chứng kiến sự hình thành của một nhà nước mới-Cộng hòa Nhân dân Donetsk, New Russia. Giới cầm quyền đã cố duy trì sự bình thường ở mọi lĩnh vực, đặc biệt là trong hệ thống giáo dục, tuy nhiên, có rất nhiều điều đã thay đổi so với trước".
Cuộc xung đột ở miền đông đã làm xuất hiện một cuộc di cư của người Ukraine và những người không muốn sống trong quỹ đạo của Nga dưới một chính quyền nổi dậy vũ trang. Điều này đã có ảnh hưởng không nhỏ đến môi trường giáo dục hiện tại ở Donbass. Các giáo viên cho biết lớp học của họ đã giảm xuống ít nhất là 1/3 số lượng học sinh trước khi cuộc xung đột diễn ra.
Bom đạn và pháo kích không chỉ làm thiệt mạng nhiều dân thường mà còn làm trì hoãn việc đến trường của học sinh Donetsk từ 1-9 hàng năm sang 1-10 như năm nay.Cơ sở vật chất của các trường học cũng bị ảnh hưởng lớn. Một ví dụ không ở đâu xa, ngay trong trường mà cô Sepik giảng dạy, toàn bộ tầng 3 của một số tòa nhà đã bị hư hại nặng nề, để rồi 3 lớp học phải ghép thành 1 lớp, chen chúc trong một không gian chật hẹp.
Đối với những đứa trẻ đã ở lại Ukraine, một chương trình giáo dục mới đang chờ đợi chúng, giáo dục dè chừng với kiến thức về Ukraine, trọng tâm về lịch sự của Nga và khu vực ly khai Donbass.
Có thể nhận thấy rằng, ảnh hưởng của Nga tại các lớp học là vô cùng lớn, thậm chí cả giáo viên và học sinh đều công khai ca ngợi Tổng thống Nga Vladimir Putin.
Lịch sử của ai?
Trước đây, các trường học nằm trên phần lớn lãnh thổ của Liên Xô đều giảng dạy về truyền thống lịch sử, ưu tiên giáo dục đạo đức con người hay giá trị công dân. Trong kia, những bài học này có thể là về cách mạng Bolshevik của lãnh tụ Lenin, chủ nghĩa xã hội hay quốc tế cộng sản; gần đây là giáo dục về hòa bình, hay kỹ năng xã hội.
Tuy nhiên, trong năm học này, những đứa trẻ còn lại của Ukraine đang tập trung vào "đoàn kết dân tộc" cho giai đoạn đầu tiên của Donetsk, học về lịch sử mà lực lượng ly khai đang chia sẻ với Nga.
Giáo viên lịch sử cô Natalia Kudoyar công tác tại một ngôi trường ở thị trấn Matviyivka hy vọng sẽ thay đổi nhiều hơn chương trình giảng dạy của mình. "Lịch sử thế giới và lịch sử Nga sẽ được đi sâu nghiên cứu"- cô nói- "Nhưng ưu tiên của chúng tôi là lịch sử Donbass . Bởi vì nó là khu vực của chúng tôi, chúng tôi rất tự hào về điều này”.
Ý tưởng cho rằng khu vực này là một phần văn hóa của Nga, và nó đã bị “tuột mất” khỏi Ukraine bởi những cai trị độc đoán và phát xít của Kiev, đã trở nên phổ biến và được công khai trong chính quyền nổi dậy.
Một giáo viên giấu tên và nói rằng tất cả biểu tượng quốc gia Ukraine đã được loại bỏ khỏi lớp học. "Chúng tôi vẫn sử dụng giáo trình cũ, nhưng hiệu trưởng nhà trường cho biết học sinh lớp 9 sẽ bị giảm số giờ cho ngôn ngữ tiếng Ukraine và văn học", cô nói.
Trước đó, vào ngày sinh nhật của Tổng thống Nga Putin hôm 7-10, một đoạn video đã được đăng trên YouTube cho thấy trẻ em ở một trường học khác ở Donetsk đã trả lời câu hỏi “ai là người đã làm được nhiều nhất cho hòa bình trong khu vực Donbass” bằng cách hô vang đồng loạt “Putin! Putin!”.
Áp lực để sử dụng tiếng Nga
Không ngạc nhiên khi ngôn ngữ là một phần trung tâm của cuộc đấu tranh văn hóa. Trong khi tất cả mọi người trong khu vực thông thạo tiếng Nga, thì vẫn có một số người coi tiếng Ukraine là ngôn ngữ đầu tiên của họ.
Trước khi thành phố Donetsk bị chiếm đóng bởi những người biểu tình vào giữa tháng 4, khu vực Donetsk đã có một số lượng nhất định các trường dạy tiếng Nga và Ukraine, và các bậc cha mẹ là người quyết định để chọn con đường cho con cái họ.
Hôm 6-10, Kirill Baryshnikov, phát ngôn viên Bộ Giáo dục của nhà nước tự xưng Cộng hòa nhân dân Donetsk cho biết: "Chúng tôi không cho bất cứ ai học riêng tiếng Nga hoặc Ukrainae. Chúng tôi có hai ngôn ngữ chính thống này”.
Tuy nhiên, dưới áp lực đối với tất cả mọi người nói tiếng Nga, hôm 9-10, Bộ Giáo dục của Donetsk đã ký biên bản xác nhận tiếng Nga là ngôn ngữ chính thức cho nền giáo dục hiện tại trong khu vực.
Bộ này cũng cho biết thêm, 90% phụ huynh học sinh tiểu học và trung học yêu cầu nhà trường giảng dạy ngôn ngữ khác không phải là tiếng Ukraine. Sách giáo khoa viết bằng tiếng Ukraina sẽ tiếp tục được sử dụng cho đến khi sách giáo khoa bằng tiếng Nga mới được ban hành.
Trước tình hình đó, một giáo viên người Ukraine giấu tên cho biết cô dường như đã không nhìn thấy tương lai cho các trường học dạy ngôn ngữ Ukraine. " Điều nà thưc sự là một điều đau khổ”, cô nói.
Maria Ivanitskaya, một người mẹ đã đưa đứa con 12 tuổi của mình đến Kiev học tập nói rằng bà không muốn quay lại Donetsk vì lo sợ những ngôi trường sử dụng tiếng Ukraine có thể thu hút bạo lực từ những người có cảm tình với phiến quân.
