“Thập toàn đại bổ”
Mùa dứa chín ở miền Bắc thường bắt đầu từ tháng 3 và kéo dài đến tháng 8, thời điểm chín rộ nhất là từ tháng 5 đến tháng 7. Ở Việt Nam rất nhiều tỉnh thành có khí hậu, thổ nhưỡng thích hợp để trồng dứa và trở thành cây nông nghiệp chủ lực của địa phương. Ở Tam Điệp (Ninh Bình) mùa dứa bắt đầu từ tháng 4 và chín rộ từ tháng 6, tháng 7. Ở Lục Nam (Bắc Giang) dứa có quanh năm, nhưng nhiều nhất từ tháng 3 đến tháng 8. Ở Hà Trung (Thanh Hóa) mùa dứa chín rộ từ cuối tháng 3 đến tháng 5. Ở Cao Bằng thu hoạch dứa từ tháng 5 đến tháng 8.
 |
Dứa là một trong những loại trái cây nhiệt đới rất được ưa chuộng |
Theo các công trình nghiên cứu đã công bố, dứa chứa enzyme bromelain giúp hỗ trợ tiêu hóa và giảm viêm. Bên cạnh đó, dứa là loại quả chứa nhiều vitamin C và chất chống oxy hóa, chứa một số khoáng chất như canxi, kali, magiê, mangan… giúp xây dựng và tái tạo xương. Dứa là loại quả được khuyến cáo là giúp giảm cân bởi cung cấp lượng calo thấp và chất xơ nhiều giúp duy trì cảm giác no lâu.
Hiện nay có nhiều giống dứa khác nhau và mỗi loại đều cho một hương vị riêng. Có loại thích hợp để chế biến đóng hộp xuất khẩu, có loại chuyên để làm nước ép, nhưng cũng có loại trồng để cung cấp cho thị trường trong nước ăn trực tiếp và chế biến món ăn như xào, nấu canh... Ở Việt Nam phổ biến là dứa mật, dứa Cayenne, dứa Queen, dứa vàng và dứa mini Thái Lan...
Trước đây, dân gian quan niệm dứa là trái cây có tính nóng, ăn nhiều không tốt. Nhưng khoa học phát triển đã chứng minh ngược lại, minh oan cho dứa bởi loại trái cây này chứa nhiều vitamin C. Vào mỗi mùa dứa chín, ngoài việc gọt dứa chấm muối ớt ăn trực tiếp thì người ta còn ép dứa để uống giải khát. Món này có thể kết hợp thêm với nước ép cam hoặc cà rốt để cân bằng vị.
 |
Dứa là loại quả chứa nhiều vitamin C và chất chống oxy hóa, chứa một số khoáng chất như canxi, kali, magiê, mangan… |
“Kim ngọc mãn đường”
Thời gian gần đây, mạng xã hội đang rộ lên xu hướng làm nước dứa gừng uống giảm cân. Cách làm khá đơn giản. Dứa thái miếng, đổ một lượng nước theo tỷ lệ vào nồi rồi đun sôi chừng 5 - 10 phút, cho thêm gừng thái sợi, chút nhỏ đường phèn rồi chắt lấy nước dứa đã đun sôi đó cho vào ngăn mát tủ lạnh uống thay nước lọc. Theo các chuyên gia trên Youtube hay Tiktok, cứ uống thế này vài tuần là bao nhiêu mỡ thừa bị đánh bay hết. Tuy “trend” uống nước dứa cứ sôi lên sùng sục trên mạng xã hội thời gian qua, nhưng hình như chưa có tài liệu nào chứng thực thứ nước ấy sẽ giúp những chị em “màu mỡ riêu cua” sẽ “gầy tụt quần” cả. Nhưng dù sao uống như vậy cũng ngon và mát, nhất là trong những ngày nắng như đổ lửa này.
 |
Các món canh chua thịt hay canh chua cá của người miền Nam nhất định phải có dứa |
Ai cũng biết, ăn mắm nêm, mắm cá cơm hay những loại mắm có xuất xứ từ miền Trung mà có chút nước dứa pha cùng tỏi, nước cốt chanh, thêm tý rau, chút bún, kèm thêm thịt luộc thì ngon phải biết. Dứa cũng là loại quả thích hợp cho các món salad hay bóp gỏi. Các món canh chua thịt hay canh chua cá của người miền Nam nhất định phải có dứa.
Trước đây, người miền Bắc nấu canh chua gần như không cho dứa, bởi có rất nhiều loại quả có thể dùng thay thế và hợp khẩu vị hơn như tai chua, me, sấu, muỗm, thanh trà, dọc, thậm chí cả nhót xanh. Nhưng bây giờ “biên giới ẩm thực” đã bị xóa nhòa. Canh cá, canh hến, canh trai, canh sườn hay canh thịt nạc nấu chua, nhiều bà nội trợ thấy cần phải cho vài lát dứa cho thơm, dù vẫn phải nhờ đến vị chua của một số loại quả vừa kể trên. Có nhiều loại hải sản khi luộc (hấp) cũng rất cần có thêm vị thơm nhẹ, ngọt nhẹ và chua cũng nhẹ của dứa, ví dụ như mực (ngao) hấp, phải có thêm dứa mới tròn vị.
Sườn kho hay thịt ba chỉ kho với dứa cũng là món ăn rất đưa cơm. Sườn thăn (thịt ba chỉ) thái miếng vừa ăn rồi ướp với nước mắm, mì chính, hạt tiêu... cho ngấm rồi đảo trên bếp cho săn lại, đổ dứa vào xào qua, thêm nước hàng rồi đun nhỏ lửa cho cạn. Khi thịt mềm là có thể tắt bếp, bày ra mâm.
 |
Dứa xào lòng gà |
Trong các mâm cỗ của người miền Bắc xưa, nếu vào mùa dứa thì không thể thiếu đĩa dứa xào lòng gà. Đây được gọi là “món ăn ký ức” của các thế hệ 6x, 7x, 8x. Hầu như các đám cỗ đều phải có món thịt gà luộc, còn lòng gà tận dụng làm món khác. Có khi là để nấu miến hoặc xào dứa. Dứa được thái miếng mỏng xào chung với mề, gan, lòng và đôi khi có cả trứng non. Kỹ thuật làm món dứa xào lòng gà của các đầu bếp thời bấy giờ phải nói là đạt đến đỉnh cao của nghệ thuật nấu ăn. Mọi nguyên liệu như hòa vào nhau, đảm bảo đủ độ thơm, ngon, ngọt.
Bây giờ, các mâm cỗ dù ở quê hay ở thành phố cũng ít khi còn thấy có món dứa xào lòng gà. Thay vào đó là mực, là tôm, hay những món ăn đắt tiền khác. Thi thoảng, ký ức vị giác ùa về, hẳn có người vẫn nhớ đến món dứa xào lòng gà. Nhiều khi ra chợ mua về cả dứa lẫn lòng, xào nấu theo đúng chuẩn, nhưng có điều là xào kiểu gì đi nữa thì vẫn không hề giống cái vị cỗ xưa. Thật lạ!
