- Điều chưa biết về sáng kiến “giải cứu” những đứa trẻ trong gia đình mafia Italia
- Những điều chưa biết về vụ kiện binh lính Anh ở Kenya
Phản ứng bất ngờ của Nữ hoàng
Ông Anthony Blunt, người làm việc tại Cung điện Buckingham với tư cách là Thanh tra Phòng trưng bày ảnh của Nữ hoàng, đã bị nghi ngờ trong nhiều năm trước khi thú nhận vào năm 1964 rằng ông đã chuyển thông tin bí mật cho Cơ quan tình báo Liên Xô KGB. Để đổi lại việc nhận tội này, ông Blunt được phép giữ công việc, tước Hiệp sĩ và địa vị xã hội và Nữ hoàng Elizabeth II không được biết điều này.
 |
Nữ hoàng Anh Elizabeth II và Anthony Blunt, một trong những nhà giám tuyển các bức tranh của Nữ hoàng |
Các tài liệu được giải mật của MI5 cho thấy, cơ quan an ninh Anh quốc đã bảo vệ chặt chẽ thông tin mà ông Anthony Blunt thú nhận vào tháng 4-1964, nhưng mãi đến năm 1973 mới thông báo điều này. Trong tài liệu đề tháng 11-1972, Giám đốc MI5 lúc đó là Michael Hanley cho biết, chỉ có Philip Moore - Phó Giám đốc MI5 và Martin Charteris - Thư ký riêng của Nữ hoàng biết về chuyện này. Năm 1972, Charteris đã nói với Hanley rằng: “Không có ích lợi gì khi nói với Nữ hoàng về điều đó mà chỉ làm bà thêm lo lắng”. Lúc đó, ông Blunt sắp nghỉ hưu ở tuổi 65. Ông Charteris khẳng định rằng, Nữ hoàng hoàn toàn không thích Blunt và hiếm khi gặp ông ta.
Năm 1973, Chính phủ của Thủ tướng Edward Heath đã đề nghị ông Charteris trình bày tường tận sự việc cho Nữ hoàng. Nhưng điều mà mọi người sửng sốt, như lời ông Martin Charteris kể lại rằng, “Nữ hoàng đã đón nhận mọi chuyện rất bình tĩnh và không hề ngạc nhiên. Bà còn nói, hình như ông Blunt đã bị nghi ngờ từ rất lâu sau vụ án Burgess và Maclean (2 người cùng nằm trong nhóm gián điệp khét tiếng “Cambridge 5”). “Rõ ràng là bà có nghe đâu đó vào đầu những năm 1950, nhưng rất lâu sau vẫn nhớ” - ông Michael Hanley lưu ý vào tháng 3-1973.
Hồ sơ an ninh trước đây đã chỉ ra Thủ tướng Anh (năm 1964) Alec Douglas-Home cũng không được thông báo gì về điều này cho đến khi Thủ tướng Margaret Thatcher công khai vụ việc vào năm 1979.
Cuộc đấu trí của những đặc vụ hàng đầu
Ông Blunt qua đời vào năm 1983 ở tuổi 75, là 1 trong số 5 nhân vật thuộc nhóm “Cambridge 5”, cùng với Kim Philby, Donald Maclean, Guy Burgess và John Cairncross (những người đã được tình báo Liên Xô tuyển dụng khi học tại Đại học Cambridge vào những năm 1930) để chuyển thông tin cho Liên Xô từ những năm 1930 cho đến ít nhất là những năm 1950. Họ đã nỗ lực để đạt được các vị trí cấp cao trong Cơ quan tình báo Anh, Bộ Ngoại giao và Cung điện Hoàng gia. Nhóm này là nguồn cảm hứng cho vô số bộ phim và tiểu thuyết gián điệp của Anh quốc.
Đặc vụ của MI5 là Arthur Martind đã mô tả chi tiết về cuộc đối đầu của ông với Blunt trong căn hộ ở Viện Courtauld vào ngày 23-4-1964. Blunt đã bị MI5 nghi ngờ và thẩm vấn 11 lần kể từ khi Burgess và Maclean đào tẩu sang Liên Xô năm 1951. “Má phải của Blunt giật giật rất nhiều khi ông ta bác bỏ lời kể của Michael Straight (một người Mỹ mà ông Blunt đã tuyển mộ tại Cambridge) là hoàn toàn bịa đặt”. Nhưng ông Martind đã thuyết phục Blunt về quyền miễn trừ truy tố. Sau khi im lặng một lúc, câu trả lời của Blunt là: “Cho tôi 5 phút để tôi đấu tranh với lương tâm của mình”.
“Ông ấy ra khỏi phòng, tự lấy đồ uống, quay lại và đứng ở cửa sổ nhìn ra quảng trường Portman. Tôi đã để cho ông ấy yên vài phút, sau đó yêu cầu hãy trút hết mọi tâm sự. Ông ấy quay lại ghế và kể câu chuyện của mình” - báo cáo của đặc vụ Arthur Martind cho biết. Lời thú nhận của Blunt thể hiện rõ sự lo lắng của ông ta.
“Sau mỗi câu hỏi đều là một khoảng lặng dài, Blunt dường như đang tự tranh luận với chính mình về cách trả lời. Cuối cùng, ông ấy có vẻ thực sự suy sụp rồi nói ra như thể trút được gánh nặng” - đặc vụ Martin viết. Ông Blunt đã thú nhận sự thật tày trời rằng, ông đã làm gián điệp cho Liên Xô khi còn là sĩ quan cấp cao của MI5 vào những năm 1930.
Trong suốt một số cuộc thẩm vấn, nhà sử học về nghệ thuật Hoàng gia Anh cũng kể chi tiết về những trao đổi với các “đồng đội khác”. Đơn cử năm 1951, ông Burgess (làm việc tại Đại sứ quán Anh ở Washington với Philby) đột nhiên trở về Anh để cảnh báo ông Maclean (khi đó đang làm việc tại Bộ Ngoại giao Anh) rằng ông có nguy cơ bị lộ và phải đến Liên Xô. Blunt tin rằng, khi đó ông Burgess cũng đã thuyết phục phía đối tác Liên Xô (mang mật danh là Peter hay Yuri Modin) phải giúp ông đào tẩu vì biết “cuộc sống của ông ở Anh đã kết thúc”.
Khi đến để tạm biệt, Burgess trong tình trạng say khướt, “hoàn toàn suy sụp và đã dùng tất cả các loại thuốc đổ lẫn cùng đồ uống”. Sau đó, Blunt cũng cảm thấy “có vấn đề” với Peter. Ông chỉ gặp Peter 2 lần sau khi được hướng dẫn tìm một “chữ thập bằng phấn trắng” ở địa điểm hẹn trước. Khi gặp nhau, Peter nhắc về vấn đề Blunt cũng phải ra đi và đưa cho ông một sấp đô la Mỹ cùng bảng Anh rồi chỉ dẫn đến Paris, sau đó là Helsinki và đến Nga. “Ngoài việc tôi không có ý định chạy trốn, tôi hoàn toàn hiểu rằng họ đơn giản là không có bất kỳ kế hoạch nào cả” - ông kể với đặc vụ Anh. Thậm chí, ông “hơi ngạc nhiên” khi Peter “không có biểu hiện nghiêm khắc” khi ông từ chối rời bỏ nước Anh.
Vụ án của Blunt đã bị Thủ tướng Margaret Thatcher công khai vạch trần tại Hạ viện. Cuối cùng, ông đã bị tước bỏ tước hiệu Hiệp sĩ, nhưng được miễn quyền truy tố.
 |
Nhóm điệp viện “Cambridge 5” khét tiếng trong lịch sử là nguồn cảm hứng cho vô số bộ phim và tiểu thuyết gián điệp của Anh |
Số phận của các thành viên “Cambrigde 5”
Trong số 5 thành viên của “Cambridge 5”, Kim Philby được coi là thủ lĩnh của nhóm và là nhân vật cấp cao trong Cơ quan tình báo hải ngoại Anh quốc (MI6). Khi bằng chứng về sự gian dối của ông xuất hiện, ông đã bị người bạn và cũng là đồng nghiệp tại MI6 là Nicholas Elliott đối chất tại Beirut (Li Băng) vào tháng 1-1963.
Bản ghi chép về cuộc thảo luận của Elliott với Philby cũng như bản thú tội (chưa hoàn chỉnh) dài 6 trang vừa được giải mật đợt này cho thấy, đầu tiên Philby gặp một người tên là “Otto” vào năm 1934 theo đề nghị của vợ ông là Lizzy (vốn là một đảng viên Cộng sản). “Tóm lại, ông ấy đề xuất tôi nên làm việc cho một tổ chức mà sau này tôi có thể xác định là OGPU (cảnh sát mật của Liên Xô). Tôi đã giải thích rất cẩn thận về vị trí của mình và ông ấy đã bàn thảo với tôi rất lâu. Ông ấy vẫn giữ nguyên lời đề nghị và tôi đã chấp nhận” - Philby viết.
Quá trình làm gián điệp hai mang, Philby đã phản bội Konstantin Volkov - một sĩ quan KGB từng cố gắng đào tẩu sang phương Tây năm 1945 mang theo thông tin chi tiết về các điệp viên Anh, bao gồm cả chính Philby. Do sự can thiệp của Philby, Volkov đã bị bắt cóc ở Istanbul (Thổ Nhĩ Kỳ), bị đưa trở lại Matxcơva và bị hành quyết. Philby cũng kể chi tiết cách ông đã giúp Liên Xô tuyển dụng 2 người trong nhóm “Cambridge 5” là Burgess và Maclean, sau đó báo cho họ biết Maclean sắp bị lộ vào năm 1951 dẫn đến việc cả 2 đều đào thoát sang Liên Xô. “Tôi được đối xử rất, rất tốt ở MI6 và tôi đã kết bạn với một số người tuyệt vời ở đó. Nhưng nguồn cảm hứng lớn nhất lại là phía bên kia” - Philby thừa nhận. Philby nói với Elliott rằng, sự lựa chọn mà ông phải đối mặt khi bị phát hiện là “giữa tự tử và bị truy tố”. Nhưng cuối cùng, Philby đã kịp trốn sang Liên Xô và qua đời vào năm 1988.
Cairncross - người cuối cùng trong nhóm “Cambridge 5” được công khai vào những năm 1990 - đã thừa nhận trong một cuộc phỏng vấn năm 1964 tại Mỹ rằng, ông cũng đã được tình báo Liên Xô tuyển dụng. “Cairncross đã thừa nhận làm gián điệp từ năm 1936 đến năm 1951” - một bức điện tín được gửi từ Washington nêu rõ. Các hồ sơ của tình báo của Anh thường được giữ kín trong nhiều thập kỷ, nhưng các cơ quan này đang dần tiến tới sự công khai hơn. Một số tài liệu mới được giải mật sẽ được trưng bày trong triển lãm mang tên “MI5: Bí mật chính thức” khai mạc tại Cục Lưu trữ quốc gia London vào cuối năm nay nhân 115 năm thành lập MI5.
