2 ứng cử viên Tổng thống Chile nhiệm kỳ 2014-2018, bà Michelle Bachelet và Evelyn Matthei
Đối với khu vực nổi tiếng với “machismo” – cảm thức nam tính, Mỹ Latinh đang tiến tới sự kiện có một không hai: là nơi nắm giữ kỷ lục các nữ Tổng thống. Ở Chile, cựu Tổng thống Michelle Bachelet đang được đánh giá là sẽ áp đảo nữ đối thủ của bà trong cuộc bỏ phiếu vào chủ nhật tuần tới. Hiện người đứng đầu nhà nước ở Argentina, Brazil và Costa Rica đều là nữ, có nghĩa lần đầu tiên Mỹ Latinh sẽ cùng lúc có 4 nữ nguyên thủ quốc gia.
Bước đột phá này là kết quả của vấn đề nữ quyền đang có nhiều tiến bộ khắp toàn cầu, từ một cô bé Malala Yousafzai bất chấp đe dọa đến tính mạng đấu tranh cho quyền được đi học cho các bé gái Pakistan, đến chiến dịch dành thêm vị trí cho nữ lãnh đạo ở Mỹ. Với những nước còn nghi ngờ về việc phụ nữ tham gia chính trường, có thể tìm câu trả lời từ Mỹ Latinh.
Bà Irune Aguirrezabal ở cơ quan thúc đẩy phụ nữ tham gia chính trị của Liên hợp quốc cho biết, việc phụ nữ nắm quyền Tổng thống ở các nước Mỹ Latinh mang tính “lịch sử” mà nguyên nhân sâu xa xuất phát từ một khu vực có sự phân biệt giới tính lên đến cực đoan, trong đó có cả bạo lực khủng khiếp đối với nữ giới. Thành tựu ngày hôm nay là do nền dân chủ mở rộng, phụ nữ được phép tham gia vào hệ thống chính trị mà họ đã từng bị loại ra ngoài. “Khi phụ nữ được bầu vào chức vụ cao, tấm gương của họ truyền cảm hứng cho những người khác”, bà Aguirrezabal đánh giá.
Các đương kim nữ Tổng thống Brazil, Argentina và Costa Rica
Sự gia tăng các nữ ứng cử viên Tổng thống và Tổng thống ở Mỹ Latinh có lẽ sẽ không đạt được tiến bộ bất ngờ như vậy nếu 16 nước ở khu vực này không quyết định tăng số nữ nghị sỹ Quốc hội lên mức kỷ lục. Theo thống kê, khoảng ¼ số nhà lập pháp tại đây là nữ giới, so sánh với Mỹ thì nữ nghị sỹ Mỹ chiếm 17,9% tại Hạ viện và 20% ở Thượng viện.
Trong khi có ý kiến chỉ trích rằng, việc gia tăng tỷ lệ đó do thiên vị nữ giới thì những người ủng hộ khẳng định đó là sân chơi bình đẳng. Dù theo cách nào, Mỹ Latinh vẫn cần thêm người ra quyết định để khắc phục thực tế ảm đạm đối với nhiều phụ nữ ở đây. Theo thống kê của Liên hợp quốc, 69% phụ nữ Mỹ Latinh bị bạn tình lạm dụng thể chất, và 47% là nạn nhân của nạn bạo lực tình dục ít nhất một lần. Tồi tệ hơn, 10 trong số 25 quốc gia đứng đầu thế giới có tỷ lệ cao của “femicide”- hành động giết chết một người đơn giản chỉ vì cô ấy là phụ nữ thuộc về Mỹ Latinh, đứng số 1 là El Salvador và Guatemala số 3. Khoảng 70 triệu phụ nữ tham gia lực lượng lao động ở Mỹ Latinh trong 20 năm qua, giúp khu vực xóa đói giảm nghèo 30% nhưng ngay cả những phụ nữ có trình độ đại học và việc làm chính thức vẫn có thu nhập ít hơn nam giới 17%.
Luật pháp của Mỹ Latinh đang có nhiều thay đổi để ưu tiên hơn đối với phụ nữ, nhưng từ văn bản đến đời sống thực tế còn là chặng đường dài. Câu trả lời có thể đến từ thế hệ các nữ lãnh đạo mới. Tổng thống Brazil Dilma Rousseff nhân Ngày Quốc tế xóa bỏ bạo lực đối với phụ nữ hôm 25-11 thừa nhận Brazil vẫn còn “phân biệt giới tính và thành kiến”. Trong khi đó, từ sau khi rời ghế Tổng thống năm 2010, bà Bachelet đã tham gia công tác phụ nữ ở Liên hợp quốc.
Thời gian tới, có thể Mỹ Latinh tiếp tục có thêm nhiều phụ nữ làm chính trị gia, một xu hướng mà chỉ một vài năm trước đây dường như là không thể.
