Các chuyên gia tâm lý bắt 5 con khỉ trưởng thành, khỏe mạnh và nhốt chung vào một căn phòng, giữa phòng họ dựng một chiếc thang và trên nóc thang để một nải chuối chín. Các con khỉ nhìn thấy nải chuối chín thì đều muốn leo lên thang để lấy, nhưng cứ có con khỉ nào leo lên thang thì những con còn lại sẽ bị phun nước lạnh xối xả vào người.
Việc này khiến các con khỉ bị xối nước lạnh tức điên lên và sau đấy cứ có con khỉ nào định trèo lên thang là những con còn lại sẽ xúm vào lôi con khỉ ấy xuống và đánh cho một trận. Dần dần không còn con khỉ nào dám leo lên thang nữa.
Các nhà chuyên gia tâm lý bắt một con khỉ ra và thả một con khỉ mới vào, nhìn thấy nải chuối chín vàng trên đỉnh thang, con khỉ mới thắc mắc tại sao các con khỉ kia không trèo lên lấy, nó bèn trèo lên thì ngay lập tức bị 4 con khỉ còn lại lao vào lôi xuống và đánh cho một trận dù không hề bị xối nước lạnh nữa. Rồi họ lại thay thế một con khỉ mới vào, con khỉ mới cũng trèo lên thang và cũng bị lôi xuống đánh cho một trận. Con khỉ vừa mới vào trước đó cũng xông vào đánh, cho dù nó không hiểu lý do tại sao lại phải đánh, nó đơn giản thấy bầy đàn làm thì cũng làm theo.
Rồi lần lượt 5 con khỉ mới được thay vào những con khỉ cũ. 5 con khỉ mới là những con khỉ chưa từng bị xối nước lạnh vào người nhưng không con nào dám trèo lên thang và chúng cũng sẵn sàng xông vào đánh con nào dám trèo lên thang dù cho chúng cũng chẳng hiểu lý do vì sao. Một thói quen mới đã được hình thành trong căn phòng và cả 5 con khỉ mới đều tiếp nhận thói quen này như một điều mặc định phải như thế.
Các nhà chuyên gia tâm lý kết thúc thí nghiệm thành công để chứng minh những điều đang diễn ra trong cuộc sống của con người rằng: Thứ nhất, khi con người ta từng gặp phải khó khăn hay thất bại thường hay có xu hướng nản chí, buông xuôi, không muốn nỗ lực nữa và mặc định rằng mọi chuyện phía trước sẽ diễn biến xấu nên không làm nữa.
Thứ hai, có những người mặc dù chưa từng gặp khó khăn, thất bại nhưng được nghe nói, bị dọa dẫm về những khó khăn thất bại, thậm chí nhìn thấy gương những người xung quanh thất bại thì cũng mặc định rằng mình không làm được, cũng sẽ thất bại như vậy nên đưa ra quyết định không làm nữa.
Hãy nhìn vào thí nghiệm trên để thấy điều gì là sự thật diễn ra đằng sau những khó khăn, thất bại để có những suy nghĩ và hiểu biết tích cực hơn, không trở thành những chú khỉ trong phòng thí nghiệm kia, luôn luôn thất bại trong cuộc sống mà cũng không hiểu vì sao.
