Người khiển thiên điểu

Chim ưng- trinh sát rà phá bom mìn

Giờ thì Hà Nội đã có rất nhiều thú chơi cho người thỏa chí đam mê. Thú chơi khuyển, thú chơi gà, thú chơi bon sai, chim, cá… Thú chơi là cách chơi nhưng thú chơi cũng có phần thể hiện tính cách con người. Thú chơi nói trên tôi gặp và thấy nhiều, ấy nhưng, thú chơi chim ưng mà còn huấn luyện nó trở thành “thợ săn mồi” đắc lực thì còn rất mới mẻ ở Hà Nội hiện nay.

Năm 2011, CLB chim ưng của anh Quang lần đầu tiên xuất hiện
trước sự thích thú của đông đảo người tham dự

Luyện chim ưng bay lên bầu trời, sà xuống mặt đất đuổi bắt mồi mang trở lại thì quả là đặc biệt. Đó là thú chơi độc đáo của một nhóm chơi chim ưng ở Hà Nội. Tai sao anh khởi xướng môn chơi chim ưng mà lại không phải chim họa mi, hay cu gáy? Tôi đã hỏi anh Lê Hồng Quang, người có nhiều năm huấn luyện chim ưng, và có nhiều chim ưng như “chiến binh” săn mồi rất tốt, anh chia sẻ: “Trong những tài liệu mà tôi nghiên cứu, tìm hiểu về chim ưng, có nhiều phần phân tích kỹ lưỡng dùng vào mục đích gì. Có người chơi chim để tiêu khiển, có người dùng để săn mồi, có nơi dùng để làm “trinh sát rà phá bom mìn”.

Ví dụ, ở những nước phương tây, chim ưng dùng để săn mồi. Với bộ móng và cặp mỏ, đôi mắt tinh nhanh cùng với tốc độ bay khá nhanh chúng đã nhằm con mồi rồi thì khó thoát khỏi bộ vuốt. Tính săn vượt trội bản năng của chim ưng như vậy, chúng trở thành những “trinh sát” phá án cho nơi tối quan trọng. Một số nước phương tây đã sử dụng chim ưng để loại bỏ những con dơi ở nơi quan trọng. Bởi nơi tình hình an ninh phức tạp, thì có thể những con dơi trở thành những “kẻ đánh bom” liều lĩnh nhất vào nơi quan trọng là rất có thể xảy ra. Chính vì thế, những con dơi chỉ cần lượn đến khu vực được cho là quan trọng thì đã bị chim ưng tiêu diệt ngay lập tức để loại trừ rủi ro ngay từ bên ngoài”.

Những con chim ưng có thể nghe mệnh lệnh một cách rất tuân thủ
 bởi người huấn luyện rèn rùa công phu của chủ nhân

Tự nhiên anh thích chim ưng rồi tìm tài liệu nghiên cứu? “Không phải như vậy. Trước tiên tôi cũng thích chơi chim, nhưng quả thực khi ấy ít thời gian. Một lần tình cờ gặp người bán hàng rong, có treo con chim hình thù khác lạ tôi cũng không có ý định mua nhưng thấy người bán chỉ vào con chim rồi mời mua con này đi, thịt thơm ngon lắm. Chính vì lời mời của chị bán chim mà tôi đành mua nó về vì sợ người khác coi đó là đặc sản thì nó sẽ bị lên thớt”- anh Quang cho biết. Kể từ khi ấy đến nay đã gần 10 năm anh tìm hiểu và trở thành huấn luyện viên cho chim ưng săn mồi. Sở dĩ anh Quang gắn với nó là vì, khi mua về chăm sóc nó vài tuần, thấy khỏe mạnh muốn phóng sinh trả về thiên nhiên. Lạ thay, khi thả chim thì nó cất cánh bay nhưng sau đó lại quay trở về. Chính vì thế, anh Quang thay đổi ý định tìm hiểu về loài chim ưng săn mồi kể từ khi ấy.

 Mệnh lệnh của sự công phu

Sự công phu là không thể thiếu đối với  công việc huấn luyện chim săn mồi. Phải mất rất nhiều năm anh Quang mới có thể luyện chim bay đi trở lại một cách thuần thục được.

“Nghề chơi thật lắm công phu”. Chơi chim cũng vậy, đặc biệt lại thiên về huấn luyện chim để điều khiển vào những cuộc chơi thì không hề đơn giản. Những buổi sáng cuối tuần, những ngày rảnh việc anh dành chút thời gian chăm sóc chim, mang chim ra khu vực hồ Kim Ngưu luyện bay, đậu đúng vị trí. Cần mẫn, miệt mài mất khoảng 6 tháng anh Quang mới có thể huấn luyện được một con chim ưng bay đi rồi quay lại đậu trên vai mình. Tuy nhiên, không phải cứ huấn luyện song là ổn, mà việc luyện tập cho chúng săn mồi phải rất mất thời gian hơn thế. Sự đặc biệt của chim ưng như vậy, đã là con vật tự nhiên thì bản năng tự nhiên của nó rất mạnh mẽ.

Thế nhưng, tại sao chim ưng lại tuân thủ mệnh lệnh của chủ nhân một cách ngoan ngoãn, mà không phóng thẳng về bầu trời tự do của mình? Thật đơn giản, theo anh Quang thứ nhất sự kiên trì của người chơi, người luyện biết cách điều chỉnh một cách từ từ và lặp lại bền bỉ đến cùng của cuộc chơi. Người luyện tập vất vả là lẽ đương nhiên, thế những phải thực sự hiểu nó và yêu chim cũng như đam mê thú chơi mới có thể thành công được. Từ chăm sóc hàng ngày, cho chim ăn uống những thức ăn quen thuộc, thay đổi dần vị mặn nhạt khiến chúng phải phụ thuộc vào người điều khiển. Và khi cuộc chơi hết đam mê, nếu muốn phóng sinh chúng về với thiên nhiên cũng vậy, lại phải thay đổi một cách từ từ trong nhiều tháng để chúng dần thích nghi môi trường sống.

Bao tay vừa để bảo vệ, vừa mặc định cho chim đậu

Chúng ta sẽ rất thích thú khi chứng kiến một người cất tiếng ra lệnh với chú chim ưng trên vai, trong giây lát chao liệng sẽ vợt được con mồi ở đâu đó thật dễ dàng. Mặc dù, trong môi trường tự nhiên đó là sự sinh tồn của loài chim ưng, thế nhưng, trong cuộc chơi thì phải hoàn toàn khác, không thể mang sự săn mồi tàn nhẫn của nó làm thú chơi được. Chính vì vậy, người khởi xướng ra CLB huấn luyện chim săn mồi đã đưa ra nhiều quy định đối với người tham gia.

“Tôi coi chơi chim săn mồi là môn thể thao đặc biệt. Tuy nhiên, việc chơi mang tính tàn sát như bản năng của chim săn mồi thì không còn ý nghĩa của cuộc chơi. Bởi thế, tôi không chấp nhận việc mang chim đi săn làm thú tiêu khiển…” - anh Lê Hồng Quang, người huấn luyện chim ưng khẳng định. Việc chơi và bảo tồn thiên nhiên là điều kiện cần và đủ của người tham gia. Chính vì vậy, những cuộc đi “săn” chỉ là cuộc chơi lý thú để huấn luyện chim cho thỏa niềm đam mê. Những con giống chuyển động dưới mặt đất giờ đây luôn là đối tượng “săn” của chim ưng. Đó là cuộc chơi ý nghĩa nhất, bởi không thể mang chim ưng ra bãi giữa sông Hồng rồi chỉ đàn cò trắng mà tiêu diệt được. Cách chơi đó không phải một thú chơi.