Ma túy “đá” chiếm ngôi “độc tôn”
Hiện tỉ lệ người sử dụng MTTH như ketamin, ma túy “đá” (Methamphetanim), thuốc lắc (Ecstasy)… đang có chiều hướng gia tăng mạnh. Nếu như trước đây tỉ lệ nghiện MTTH chỉ khoảng 1% số người nghiện thì hiện nay con số này là khoảng 10%. Một điều đáng báo động, số người sử dụng MTTH thường tập trung vào những người trẻ. Theo thống kê của Phòng Cảnh sát Điều tra tội phạm về ma túy Công an TP Hà Nội, qua thực tế và số liệu nghiên cứu cho thấy có tới 72% người sử dụng ma túy tổng hợp là giới trẻ ở độ tuổi 18-30, độ tuổi trên 30 chiếm 26%, riêng độ tuổi dưới 18 ở mức 2% nhưng có xu hướng gia tăng.
Trong các loại MTTH, phổ biến và hiện được chuộng nhất là ma túy “đá”. Ma túy “đá” lần đầu tiên được phát hiện ở Việt Nam là vào tháng 4-2006 trong một nhà nghỉ ở Hà Nội. Sự có mặt của ma túy “đá” trong giới trẻ gần như đã chiếm ngôi “độc tôn” của thuốc lắc, một loại ma túy tổng hợp vốn được giới ăn chơi ưa chuộng một thời.
Cùng với thuốc lắc, ketamin, ma túy “đá” thực sự đã làm cho một bộ phận giới trẻ bị cuốn vào vòng xoáy chết người, không chỉ bị hủy hoại về sức khỏe mà còn cả về tinh thần. Ma túy “đá” không những làm ức chế, phá hủy hệ thần kinh, gây ảo giác khiến người sử dụng không làm chủ hành vi, làm thay đổi nhân cách nhanh chóng trong thời gian ngắn mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến tình hình an ninh trật tự xã hội. Trong thời gian qua, đã có rất nhiều những vụ án xảy ra mà nguyên nhân bắt nguồn từ việc đối tượng phạm tội bị “ngáo đá”.
Dễ nghiện nhưng khó cai
Theo một cán bộ của Phòng Cảnh sát Hình sự, Công an TP Hà Nội, sở dĩ có xu hướng chuyển từ sử dụng heroin sang sử dụng ma túy “đá” ngoài cảm giác mới mẻ, sành điều là còn bởi phần lớn người dùng ma túy “đá” quan niệm loại ma túy này không bị nghiện và có thể dừng sử dụng bất cứ lúc nào cũng được. Mà nếu có nghiện thì cai ma túy “đá” cũng không bị vật vã, đau đớn như cai heroin. Tuy nhiên, thực tế thì việc sử dụng ma túy “đá” không chỉ gây nghiện mà nếu sử dụng trong một thời gian dài, nó còn khiến cho những người sử dụng có dấu hiệu bị hoang tưởng, ảo giác, rối loạn tâm thần. Còn đối với những người đã từng nghiện heroin khi chuyển sang dùng ma túy đá thì bị rối loạn tâm thần còn nhanh hơn.
Việc cai nghiện MTTH rất khó khăn, thông thường người nghiện heroin chỉ điều trị từ 7-10 ngày là cắt cơn nhưng với người nghiện MTTH phải cần tới hơn 20 ngày nhưng sau đó vẫn bị ảo giác, rối loạn tâm thần kéo dài. Hội chứng cai của ma túy đá không giống hội chứng cai của heroin, có nghĩa là không có cảm giác đau nhức, không tiêu chảy, không ớn lạnh nổi da gà, không có cảm giác dòi bò trong xương, không vật vã… mà buồn chán, mất khoái cảm, cảm giác mệt mỏi, kiệt sức, chậm chạp hoặc lầm lỳ, dễ bị kích động, dễ nổi giận, có thể hoang tưởng ảo giác, không kiểm soát được cảm xúc, hành vi.
Theo bác sĩ Nguyễn Văn Dũng, Viện Sức khỏe Tâm thần Bạch Mai, đối với ma túy “đá”, người dùng một lần liều ít dưới 0,5mg có biểu hiện hưng phấn, mất ngủ, nói nhiều, nhảy nhót, quan hệ tình dục quá mức. Nếu liều trên 0,5mg thì bị rối loạn cảm xúc hưng cảm tột độ. Bệnh nhân thể hiện mình quá nhiều, thích can thiệp vào những chuyện của người khác, tấn công gây rối loạn trật tự công cộng. Còn với người dùng trên 10mg thường có biểu hiện ngộ độc, mê sảng và dễ tử vong. Việc điều trị cho những bệnh nhân sử dụng ma túy “đá” rất khó khăn vì thường sau một thời gian sử dụng loại ma túy này, bệnh nhân bị rối loạn tâm thần, tổn thương não nặng. Nhiều bệnh nhân có thời gian sử dụng MTTH kéo dài với liều lượng lớn có thể phải mất từ 6 tháng đến 1 năm điều trị thì hành vi mới lại bình thường. Nếu một người sử dụng heroin kèm theo sử dụng ma túy “đá”, chỉ vài tháng sử dụng liên tục sẽ xuất hiện những biểu hiện tâm thần, kèm theo thể trạng suy kiệt.
Theo tìm hiểu của chúng tôi, tại Việt Nam hiện tại Bộ Y tế chưa chính thức phê chuẩn một phác đồ cai nghiện MTTH nào. Hiện có rất ít trung tâm cai nghiện ma túy nhận người nghiện MTTH do điều trị cho người nghiện MTTH phức tạp hơn nhiều so với người nghiện heroin. Trong khi đó, không phải bất cứ trường hợp nào nghiện MTTH cũng được bệnh viện có khoa Tâm thần tiếp nhận mà chỉ nhận trường hợp nặng. Bệnh viện cũng chỉ điều trị trong một thời gian, rồi sau đó cấp thuốc và “trả” bệnh nhân về để theo dõi tiếp. Cùng với việc tuân theo các tiêu chuẩn về điều trị cho người nghiện ma túy nói chung, tại một số trung tâm cai nghiện hiện vẫn phải điều trị cho người nghiện MTTH theo những phương pháp riêng chưa được Bộ Y tế cho phép. Đó là chưa kể, theo quy định của Bộ Y tế, nhiều loại thuốc để điều trị người bị bệnh tâm thần chỉ được điều trị tại bệnh viện tâm thần mà không được sử dụng tại các trung tâm cai nghiện. Điều này đã dẫn đến việc điều trị chưa thống nhất và gặp nhiều lúng túng trong việc cai nghiện cho người sử dụng MTTH. Nhiều khi bác sĩ phải căn cứ vào sức khỏe, biểu hiện, triệu chứng bệnh của từng bệnh nhân để đưa ra phác đồ điều trị và phương hướng quản lý phù hợp.
Trước sự gia tăng của những người sử dụng MTTH như hiện nay, vấn đề được dư luận quan tâm là việc quản lý, điều trị cho những người nghiện MTTH một cách phù hợp. Bên cạnh việc sớm nghiên cứu và công bố phác đồ điều trị một cách chính thức đối với người nghiện MTTH cũng cần phải có biện pháp phối hợp quản lý giữa gia đình và địa phương, để phòng tránh tình trạng người nghiện MTTH có thể gây án.