Kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XIII:

Nghiêm cấm cho “gửi tên” trên hộ khẩu để trục lợi

ANTĐ - Hôm qua, 23-5, Quốc hội đã nghe Đại tướng Trần Đại Quang, Ủy viên Bộ Chính trị, Bộ trưởng Bộ Công an, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, trình bày Tờ trình dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Cư trú. Cùng ngày, Quốc hội đã nghe dự kiến Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2014, điều chỉnh Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh khóa XIII và năm 2013 của Quốc hội.

Người dân đến làm thủ tục cư trú tại CAQ Long Biên, Hà Nội

5 năm, tăng gần 10 triệu người

Theo tờ trình, tình trạng lạm dụng các quy định thông thoáng của Luật Cư trú hiện hành để nhập hộ khẩu vào thành phố trực thuộc Trung ương đã làm cho tốc độ tăng dân số cơ học tại các thành phố này ngày càng cao, gây mất cân đối về phân bố dân cư và an sinh xã hội, tạo sức ép rất lớn về các vấn đề xã hội liên quan, dẫn đến việc quản lý trật tự, an toàn xã hội, cơ sở hạ tầng và các dịch vụ công gặp nhiều khó khăn, không thể đáp ứng được. Theo đó, quyền và lợi ích hợp pháp của người dân đang cư trú tại các địa phương này không được bảo đảm, gây nhiều khó khăn cho công tác quản lý cư trú và đấu tranh phòng, chống tội phạm. Qua 5 năm triển khai thực hiện Luật Cư trú, số người chuyển về các thành phố làm ăn, sinh sống tăng nhanh. Tính đến  1-7-2012, tổng dân số tại 5 thành phố trực thuộc Trung ương (TP HCM, Hà Nội, Hải Phòng, Đà Nẵng, Cần Thơ) là 4.561.985 hộ với 18.887.151 nhân khẩu. Từ tháng 7-2007, khi Luật Cư trú có hiệu lực thi hành đến tháng  7-2012 dân số của các thành phố trực thuộc Trung ương tăng thêm 2.038.205 hộ, 9.799.336 nhân khẩu.

Ngoài ra, do không quy định thời hạn của sổ tạm trú nên nhiều trường hợp đã chuyển đến chỗ ở mới mà không bị xóa tên trong sổ tạm trú và khi đến chỗ ở mới lại xin cấp sổ tạm trú khác, dẫn đến tình trạng một người có nhiều sổ tạm trú khác nhau, vừa lãng phí, vừa gây khó khăn cho công tác quản lý. Hiện nay, toàn quốc đã cấp 2.266.862 sổ tạm trú cho hộ gia đình và cá nhân. Nếu cứ chuyển đến chỗ ở mới lại xin cấp sổ tạm trú khác thì cơ quan đăng ký, quản lý cư trú vẫn phải cấp.

Sổ tạm trú có thời hạn 24 tháng

Để khắc phục những vấn đề trên, dự thảo Luật quy định về điều kiện đăng ký thường trú tại thành phố trực thuộc Trung ương theo hướng công dân đạt một trong các điều kiện: có chỗ ở hợp pháp (trường hợp đăng ký thường trú vào quận phải có thời gian tạm trú liên tục tại TP đó từ 2 năm trở lên; nếu đăng ký vào huyện, thị xã phải có thời gian tạm trú liên tục tại TP đó từ 1 năm trở lên) hoặc được người có sổ hộ khẩu đồng ý cho nhập vào sổ hộ khẩu của mình. Trường hợp chỗ ở hợp pháp do thuê, mượn, ở nhờ của cá nhân, tổ chức thì phải bảo đảm điều kiện về diện tích bình quân theo quy định của HĐND TP, có xác nhận của chính quyền địa phương về điều kiện diện tích bình quân, được người cho thuê, cho mượn, cho ở nhờ đồng ý bằng văn bản. Công dân đăng ký thường trú vào nội thành Hà Nội thực hiện theo quy định của Luật Thủ đô.

Dự thảo quy định, sổ tạm trú được cấp cho hộ gia đình hoặc cá nhân đã đăng ký tạm trú có thời hạn tối đa 24 tháng. Trước khi hết hạn tạm trú 30 ngày công dân phải đến cơ quan công an làm thủ tục gia hạn. Dự thảo cũng bổ sung quy định về một số hành vi bị nghiêm cấm như giả tạo điều kiện để được đăng ký thường trú; cho đăng ký cư trú nhưng thực tế người được cấp đăng ký không sinh sống tại chỗ ở đó; đồng ý cho người khác đăng ký cư trú vào chỗ ở của mình để trục lợi.

Thẩm tra dự án luật, Ủy ban Pháp luật của Quốc hội cho rằng việc giữ quy định về thời gian tạm trú là 1 năm như Luật Cư trú hiện hành áp dụng đối với trường hợp công dân đăng ký thường trú vào các huyện, thị xã thuộc thành phố trực thuộc Trung ương là phù hợp. Bởi lẽ, sự quá tải về dân cư tập trung chủ yếu ở các quận nội thành. Do đó, việc hạn chế bớt số lượng người thường trú tại các quận nội thành thì có thể nâng điều kiện về thời hạn tạm trú từ 1 năm lên 2 năm và phải bảo đảm về diện tích ở tối thiểu như quy định của dự thảo Luật là hợp lý. Việc quy định của dự thảo Luật cũng thống nhất với nội dung của Điều 19 Luật Thủ đô mới được Quốc hội thông qua tại kỳ họp thứ 4 vừa qua, chỉ quy định các điều kiện chặt chẽ hơn khi đăng ký thường trú vào các quận của Hà Nội. 

Theo Bộ Công an, sửa đổi, bổ sung Luật Cư trú sẽ có nhiều lợi ích. Cụ thể, sẽ làm giảm tốc độ tăng dân số cơ học vào TP, chính quyền địa phương sẽ có thêm thời gian, điều kiện về vật chất để đầu tư cơ sở hạ tầng, các dịch vụ công phục vụ quyền và lợi ích hợp pháp của người dân đang cư trú tại địa phương. Đồng thời, sẽ khắc phục được tình trạng quá tải về cơ sở hạ tầng, về dịch vụ công, về hạ tầng giao thông. Từ đó, người dân sẽ giảm được các chi phí không cần thiết, không phải mất nhiều thời gian chờ đợi và chất lượng cuộc sống sẽ được nâng lên.