Cách hiểu Luật “vênh” nhau
Trước đó, Luật thuế Giá trị gia tăng (GTGT) và Công văn hướng dẫn về thuế GTGT trước đây đều không đề cập đến việc thu thuế GTGT cho nghiệp vụ L/C.
Tuy nhiên, ngày 22/4/2020, Tổng cục thuế có văn bản số 1606/TCT-DNL chỉ đạo các Cục thuế địa phương: Từ thời điểm Luật TCTD 2010 có hiệu lực (từ 1/1/2011) thư tín dụng là hình thức cung ứng dịch vụ thanh toán (theo quy định tại Khoản 15 Điều 4 Luật các TCTD 2010), do vậy sẽ thuộc đối tượng chịu thuế GTGT theo quy định, nên đề nghị các cục thuế rà soát hướng dẫn các TCTD trên địa bàn có hoạt động này thực hiện kê khai, nộp thuế GTGT.
Theo đó, toàn bộ các khoản thu liên quan nghiệp vụ thư tín dụng, không phân biệt có cam kết bảo lãnh hay không có cam kết bảo lãnh đều phải chịu thuế GTGT kể từ ngày 1/1/2011.
Phía Tổng cục Thuế cũng cho biết, những năm gần đây, khi các cơ quan chức năng thực hiện kiểm toán, thanh tra tại một số TCTD cũng đã nêu vấn đề “cơ quan thuế và ngân hàng đã thực hiện đúng quy định về thuế giá trị gia tăng với L/C chưa?”. Họ cho rằng L/C theo Luật Các tổ chức tín dụng là nghiệp vụ thanh toán, hoạt động dịch vụ, không phải bảo lãnh và cho vay.
Do đó, Tổng cục Thuế cho rằng cơ quan thuế “không có cách nào khác ngoài cách hiểu và áp dụng theo Luật Các TCTD”.
Đáng nói, cũng tại Luật các TCTD 2010, phía các ngân hàng lại dẫn quy định về cấp tín dụng, bao gồm các hoạt động: cho vay, chiết khấu, cho thuê tài chính, bao thanh toán, bảo lãnh ngân hàng và các nghiệp vụ khác sau khi được Ngân hàng Nhà nước chấp thuận. Thông tư 22/2019/TT-NHNN quy định rõ L/C là một trong các hình thức cấp tín dụng.
Ngân hàng Nhà nước cũng đã yêu cầu các TCTD phải phân loại nợ đối với nghiệp vụ L/C tương ứng như bảo lãnh và các khoản cấp tín dụng khác, đồng thời được tính trong tổng mức dư nợ cấp tín dụng của TCTD.
Hiệp hội Ngân hàng cho rằng, tại khoản 15 Điều 4 Luật các TCTD quy định: “Cung ứng dịch vụ thanh toán qua tài khoản là việc cung ứng phương tiện thanh toán; thực hiện dịch vụ thanh toán séc..; Thư tín dụng và các dịch vụ thanh toán khác cho khách hàng thông qua tài khoản của ngân hàng”. Có nghĩa quy định trên được hiểu là trong các phương tiện thanh toán có loại hình L/C chứ không phải L/C là hình thức cung ứng dịch vụ thanh toán.
 |
Việc truy thu thuế với các khoản thu liên quan nghiệp vụ thư tín dụng đang khiến các ngân hàng lo lắng |
Như vậy, các ngân hàng cho rằng, dịch vụ thư tín dụng L/C vừa là hình thức cấp tín dụng (trường hợp ngân hàng đóng vai trò là ngân hàng phát hành/xác nhận thư tín dụng...), vừa là hoạt động thanh toán (khi ngân hàng chỉ đóng vai trò là người cung cấp các dịch vụ thanh toán như thông báo L/C, chuyển nhượng L/C và một số hoạt động dịch vụ khác (không cam kết thanh toán).
Do đó, Tổng Cục Thuế kết luận nghiệp vụ thư tín dụng L/C là nghiệp vụ thanh toán, mà không căn cứ các quy định hiện hành khác của Luật các TCTD (Khoản 4 Điều 14 và Khoản 3 Điều 98) và các quy định của NHNN như đã nêu ở trên là chưa đúng bản chất pháp lý, chưa phù hợp quy định pháp luật.
Hồi tố từ 10 năm trước - bất khả thi?
Hiệp hội Ngân hàng cho rằng, trước và sau khi Luật các TCTD 2010 có hiệu lực, bản chất của L/C không thay đổi, L/C vừa là hình thức cấp tín dụng, vừa là hoạt động thanh toán.
Do đó, nếu thực hiện theo nội dung Công văn số 1606 của Tổng cục Thuế thì kể từ ngày 01/01/2011, tất cả các khoản thu liên quan đến nghiệp vụ L/C sẽ phải nộp thuế GTGT sẽ không đúng với bản chất hoạt động của L/C.
Hơn nữa, hiện các cơ quan thuế địa phương đang yêu cầu TCTD rà soát, kê khai và nộp thuế GTGT đối với các khoản tu từ L/C phát sinh từ ngày 1/1/2011.
Do bản chất thuế GTGT là thuế gián thu, nên việc “hồi tố”, truy thu thuế GTGT đối với dịch vụ L/C trong 10 năm qua là hoàn toàn không khả thi và bất hợp lý, tạo ra gánh nặng tài chính rất lớn đối với các TCTD và khách hàng doanh nghiệp.
Các TCTD sẽ gặp khó khăn rất lớn trong bối cảnh các TCTD đã thực hiện công bố báo cáo tài chính và đã được kiểm toán, quyết toán thuế, chia cổ tức cho cổ đông.
Đối với doanh nghiệp, trường hợp phải nộp bổ sung số thuế đã phát sinh từ năm 2011 đến nay, thì TCTD phải liên hệ và thu lại từ khách hàng. Điều này sẽ gây khó khăn và ảnh hưởng đến tình hình tài chính của doanh nghiệp nhất là hiện nay nhiều doanh nghiệp đang gặp khó khăn vì dịch Covid -19.
Thêm vào đó, với khoảng thời gian 10 năm (từ năm 2011 đến nay) đã có rất nhiều thay đổi, có thể có nhiều khách hàng không còn quan hệ giao dịch với TCTD hoặc đã giải thể/phá sản/không còn tồn tại nên TCTD không thể thu thuế bổ sung được từ khách hàng...
Ngoài ra, TCTD nộp bổ sung thuế GTGT vào ngân sách nhà nước còn có thể phát sinh tiền chậm nộp (nếu tính từ năm 2011 đến 2021 thì số tiền chậm nộp có thể còn lớn hơn cả số tiền thuế). Đây là một sự kiện bất cập và bất công lớn đối với các ngân hàng nếu phải áp dụng hồi tố…
