Nghị sĩ Đảng cộng hòa cho rằng đây là thời điểm nên bớt các ngôn từ ngoại giao đối với các quan chức của Trung Quốc. Ông kêu gọi Washington nên thẳng thắn và cứng rắn hơn trong chính sách ngoại giao của mình đối với Bắc Kinh.
Tại đó, Mỹ đã yêu cầu Bắc Kinh tuân thủ nghiêm ngặt các qui định của quốc tế về tuyên bố chủ quyền trong các vùng biển tranh chấp. Song, Bắc Kinh vẫn khăng khăng rằng mình có chủ quyền đối với toàn bộ biển Đông, một tín hiệu cho thấy nước này vẫn “ngoan cố”, không chịu thay đổi lập trường về biển Đông bất chấp phản ứng của cộng đồng quốc tế.
Từ Washington, ông Rogers kêu gọi chính phủ Mỹ tăng cường chia sẻ thông tin tình báo cũng như hợp tác quân sự với các nước trong khu vựa nhằm “đẩy lùi” Trung Quốc nhằm cho nước này thấy rằng họ không phải là quốc gia “bá chủ và duy nhất” ở biển Đông.
Ông Mike Rogers, Chủ tịch Ủy ban tình báo Hạ viện Mỹ
Ông Rogers cho rằng lợi ích quốc gia của Mỹ nằm trong việc giúp khu vực giải quyết vấn đề nhằm đẩy lùi sự gây hấn của Trung Quốc. Và, Bắc Kinh cũng không nên nghi ngờ quyết định Washington trong việc bảo vệ tự do hàng hải và thương mại ở biển Đông, nơi có 40% lượng hàng hóa thương mại của thế giới đi qua.
Còn ông Patrick Cronin, giám đốc Chương trình An ninh châu Á - Thái Bình Dương đề xuất, chính phủ Mỹ cần tăng cường hợp tác khu vực với Nhật Bản, Philippines, Việt Nam, Malaysia và các nước khác trong khu vực để chống lại việc Trung Quốc dùng sức mạnh kinh tế gây sức ép các nước láng giềng và các yêu sách đòi chủ quyền ở biển Đông.
Cũng trong ngày 10-7, với toàn bộ phiếu thuận, Thượng viện Mỹ đã nhất trí thông qua Nghị quyết mang mã số S.RES.412 về biển Đông yêu cầu Trung Quốc quay lại nguyên trạng trước ngày 1-5-2014.
Nghị quyết nêu rõ mặc dù không phải là một bên có yêu sách ở biển Đông nhưng Mỹ là một cường quốc châu Á-Thái Bình Dương, có lợi ích quốc gia trong việc khuyến khích và ủng hộ các quốc gia trong khu vực hợp tác với nhau để giải quyết các tranh chấp bằng con đường ngoại giao và hòa bình; phản đối việc cưỡng bức, hù dọa, đe dọa hoặc sử dụng vũ lực.
Nghị quyết S.RES.412 liệt kê một loạt hành động của Trung Quốc vi phạm luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước Liên hợp quốc về Luật biển năm 1982 (UNCLOS).
Cụ thể, ngày 1-5 vừa qua, Tổng công ty Dầu khí Hải dương Trung Quốc (CNOOC), với sự tháp tùng của hơn 25 tàu, đã hạ đặt trái phép giàn khoan Hải Dương-981 (Haiyang Shiyou-981) tại lô 143, cách bờ biển Việt Nam 120 hải lý.
Sau đó, Trung Quốc điều động thêm hơn 80 tàu, trong đó có 7 tàu quân sự, và sử dụng máy bay trực thăng, vòi rồng để ngăn chặn hoặc có những hành động đe dọa, nhiều lần cố tình đâm húc tàu của Việt Nam. Trung Quốc cũng thiết lập vùng bất khả xâm phạm xung quanh giàn khoan Hải Dương-981…
Nghị quyết cho rằng các yêu sách lãnh thổ và hành động trên đây của Trung Quốc là không thể biện minh theo luật pháp quốc tế như đã được nêu rõ trong UNCLOS và là một hành động đơn phương nhằm thay đổi nguyên trạng biển Đông bằng vũ lực.
Liên quan đến căng thẳng ở biển Hoa Đông, Nghị quyết S.RES.412 chỉ trích việc Trung Quốc đơn phương áp đặt Vùng nhận dạng phòng không (ADIZ) ở vùng biển này từ ngày 23/11/2013, coi đây là hành động vi phạm công ước về hàng không dân dụng, gây căng thẳng quan hệ với các nước trong khu vực như Nhật Bản và Hàn Quốc.
