Một tuần sau "cú sốc" đổi tiền ở Ấn Độ

ANTD.VN - Một tuần sau khi Thủ tướng Ấn Độ đột ngột thông báo về việc rút 2 loại tiền mệnh giá lớn khỏi hệ thống lưu thông tiền tệ trong nước, tình trạng xáo trộn, căng thẳng, thậm chí hỗn loạn đã xảy ra. Giới phân tích cho rằng, Thủ tướng Narendra Modi đang đặt cược tương lai của mình vào kế hoạch bất ngờ này.

Một tuần sau "cú sốc" đổi tiền ở Ấn Độ ảnh 1Lực lượng an ninh được tăng cường khi nhiều người dễ nổi nóng vì xếp hàng chờ đổi tiền quá lâu

Kỳ vọng từ một kế hoạch táo bạo

Theo thông tin từ Economist, bất cứ người dân Ấn Độ nào đến đổi tiền cũ chỉ được đổi nhiều nhất 4.500 rupee (90USD) mỗi ngày hay 24.000 rupee một tuần. Những người đổi với lượng tiền lớn hơn sẽ phải đóng thuế, nếu số tiền từ 50.000 USD trở lên, mức đánh thuế là 200%, đồng thời phải điền phiếu trả lời về nguồn gốc số tiền.

Sau khi kê khai, họ mới được nhận lại tiền mới với mệnh giá 500 và 2.000 rupee. Việc này khiến tất cả mọi người phải tiết lộ số tiền mà họ có, hoặc chấp nhận mất tiền nếu không khai báo. Động thái này được kỳ vọng sẽ “nhổ tận gốc” khoảng 40 - 60% “tiền đen” của nền kinh tế Ấn Độ, tức là tiền mặt từ các nguồn không khai báo, thường được cho là tiền tham nhũng và trốn thuế.

Đây không phải là việc chưa có tiền lệ, ví dụ như Mỹ từng ngừng in đồng tiền mệnh giá 500 và 1.000 USD hay Ngân hàng Trung ương châu Âu ngừng sử dụng loại tiền 500 euro vì các đồng tiền mệnh giá lớn được sử dụng phổ biến trong các giao dịch bất hợp pháp hay tránh thuế. 

Xếp hàng trước ngân hàng ở Malviya Nagar chi nhánh ngoại ô Nam Delhi, một người nói với phóng viên của Tạp chí Tài chính Australia: “Tôi cho rằng, đây là quyết định sáng suốt, mọi người nên nộp thuế đầy đủ”. Thực tế là nhiều người buộc phải công khai thu nhập của mình và chịu nộp thuế, trong khi thống kê cho thấy chỉ khoảng 1% dân số Ấn Độ nộp thuế thu nhập. Uớc tính Ấn Độ có thể truy thu thuế được 45 tỷ USD, đó là khoản tiền lớn để có thể chi tiêu nhiều hơn cho giáo dục, y tế và nhà ở. Các nhà kinh tế cho rằng, về lâu dài, kế hoạch này có thể thay đổi nhận thức và hành vi của những người trốn thuế.

Bên cạnh đó, lĩnh vực ngân hàng của Ấn Độ được đánh giá sẽ sáng sủa hơn. Tờ Times of India ngày 14-11 cho biết, kể từ sau lệnh đổi tiền, các ngân hàng Ấn Độ đã huy động được 22 tỷ USD tiền gửi tiết kiệm, nguồn quỹ này sẽ giúp cải thiện thanh khoản của họ. Thiếu tiền mặt lưu thông lại là cú hích cho thương mại điện tử của quốc gia này.

Tuần qua, những công ty kinh doanh dịch vụ ví điện tử như Ola-Uber hay Paytm có lượng người đăng ký mới tăng đột biến khi người dân chuyển từ thanh toán tiền mặt sang thanh toán trực tuyến. Tuy nhiên, hai loại tiền mệnh giá 500 và 1.000 rupee chiếm 86% lượng tiền lưu thông ở Ấn Độ. Bởi vậy, quyết định thu hồi hai loại tiền này từ ngày 8-11 ngay lập tức tác động đến chi tiêu thường ngày tại thị trường vốn sử dụng tiền mặt là chính.

Từ cảnh xếp hàng chờ đổi tiền

Không chỉ người dân bí bách vì phải xếp hàng chờ đổi tiền để chi tiêu hàng ngày, các hãng kinh doanh vừa và nhỏ cũng gặp khó khăn vì họ phải trả tiền công, chi phí nguyên liệu và các chi phí khác bằng tiền mặt. Cùng với đó, giá vàng ở Ấn Độ tăng vọt khi nhiều người chưa khai báo tài sản đổ xô đi mua vàng ngay sau khi Thủ tướng công bố đổi tiền. Nhiều đám cưới phải hoãn lại vì các khoản thanh toán từ phòng cưới, hoa, thực phẩm thường được trả bằng tiền mặt.

Trong tình cảnh người dân xếp hàng dài trước các ngân hàng hay máy ATM, đã có trường hợp tử vong sau thời gian xếp hàng để đổi tiền quá lâu hay có cả người tự tử sau lệnh đổi tiền. Theo Quartz India, ở bang Tây Bengal, một người đàn ông bị cáo buộc sát hại vợ mình sau khi người vợ không đủ kiên nhẫn xếp hàng nên trở về nhà mà không rút được tiền từ máy ATM. Thậm chí có cả thông tin bác sỹ từ chối điều trị vì bệnh nhân trả bằng những đồng 500 và 1.000 rupee cũ. 

Trước những xáo trộn sau 1 tuần áp dụng lệnh đổi tiền, Thủ tướng Narendra Modi đã phải đưa ra một số thay đổi cho phù hợp. Phát biểu trước đám đông dân chúng ngày 13-11, ông Modi đề nghị người dân Ấn Độ kiên nhẫn chờ 50 ngày để xem thành quả của quyết định trên. “Để triệt tiêu “tiền đen” thì không có cách nào khác. Tôi đảm bảo với mọi người rằng những bất tiện hiện giờ sẽ không là vô ích”, Thủ tướng Ấn Độ nói. 

Quyết định của ông Modi thể hiện sự quyết liệt trong đấu tranh chống nạn tham nhũng và trốn thuế nhưng có người lo ngại rằng những hệ lụy xấu tiếp diễn sẽ làm chậm tốc độ phát triển kinh tế. Theo phân tích của một bài viết trên New York Times, nếu sự bất tiện này kéo dài, có thể sự giận dữ trong dân chúng sẽ hướng về phía Thủ tướng Modi, ông có thể phải trả giá về mặt chính trị. Tờ Bloomberg cũng bình luận: “Ấn Độ quá lớn và phức tạp cho việc đón nhận “cú sốc” này. Và dù sự việc có qua đi thì nó vẫn làm sứt mẻ nghiêm trọng uy tín của chính phủ”.