- Mới: Có được tách sổ đỏ đối với đất tái định cư?
- Xử lý ra sao khi nhiều người muốn đăng ký thường trú vào địa chỉ trong sổ đỏ?
- Hàng loạt mức phạt mới nhất liên quan đến sổ đỏ, áp dụng từ tháng 10-2024
Về điều kiện thực hiện quyền thừa kế, khoản 1 Điều 45 Luật Đất đai 2024 nêu rõ, người sử dụng đất được thực hiện quyền thừa kế quyền sử dụng đất khi có các điều kiện:
Đất không có tranh chấp hoặc tranh chấp đã được giải quyết bởi cơ quan có thẩm quyền, bản án, quyết định của Toà án, quyết định/phán quyết của Trọng tài đã có hiệu lực pháp luật;
Quyền sử dụng đất không bị kê biên, áp dụng biện pháp khác để bảo đảm thi hành án; Trong thời hạn sử dụng đất; Quyền sử dụng đất không bị áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời.
Văn bản về thừa kế quyền sử dụng đất, quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất được công chứng hoặc chứng thực theo quy định của pháp luật về dân sự.
Như vậy, so với quy định cụ trước đây, việc có sổ đỏ không còn là điều kiện bắt buộc khi chia thừa kế nhà đất.
Song, các điều kiện trên áp dụng đối với trường hợp người sử dụng đất thực hiện để lại quyền thừa kế theo di chúc. Bên cạnh đó, trường hợp lập di chúc bằng văn bản có công chứng hoặc chứng thực người sử dụng đất phải có sổ đỏ mới đủ điều kiện để công chứng hoặc chứng thực.
Trường hợp lập di chúc có người làm chứng hoặc không có người làm chứng thì người đang sử dụng đất vẫn được thể hiện ý chí của mình là để lại quyền sử dụng đất dù đất này chưa được cấp sổ đỏ.
Mặt khác, Nghị quyết 02/2004/NQ-HĐTP của Hội đồng Thẩm phán TAND tối cao xác định quyền sử dụng đất là di sản như sau:
Với đất do người chết để lại (không phân biệt có tài sản hay không có tài sản gắn liền với đất) mà người đó đã có sổ đỏ thì quyền sử dụng đất đó là di sản.
Với trường hợp đất do người chết để lại mà người đó có một trong các loại giấy tờ về quyền sử dụng đất thì quyền sử dụng đất đó cũng là di sản, không phụ thuộc vào thời điểm mở thừa kế.
Trường hợp người chết để lại quyền sử dụng đất mà đất đó không có sổ đỏ hoặc không có một trong các loại giấy tờ về quyền sử dụng đất nhưng có di sản là nhà ở, vật kiến trúc khác gắn liền với đất đó mà có yêu cầu chia di sản thừa kế, thì cần phân biệt các trường hợp:
Nếu đương sự có văn bản của UBND cấp có thẩm quyền xác nhận việc sử dụng đất đó là hợp pháp, nhưng chưa kịp cấp sổ đỏ thì Toà án giải quyết yêu cầu chia di sản là tài sản gắn liền với đất và quyền sử dụng đất đó.
Nếu đương sự không có văn bản của UBND cấp có thẩm quyền xác nhận việc sử dụng đất đó là hợp pháp, nhưng có văn bản của UBND cấp có thẩm quyền cho biết rõ là việc sử dụng đất đó không vi phạm quy hoạch và có thể được xem xét để giao quyền sử dụng đất thì Toà án giải quyết yêu cầu chia di sản là tài sản gắn liền với đất.
Đồng thời phải xác định ranh giới, tạm giao quyền sử dụng đất đó cho đương sự để UBND cấp có thẩm quyền tiến hành các thủ tục giao quyền sử dụng đất và cấp Giấy chứng nhận cho đương sự theo quy định của pháp luật về đất đai.
Còn với trường hợp UBND cấp có thẩm quyền có văn bản cho biết rõ việc sử dụng đất đó là không hợp pháp, di sản là tài sản gắn liền với đất không được phép tồn tại trên đất đó thì Toà án chỉ giải quyết tranh chấp về di sản là tài sản trên đất đó…
Như vậy, khi quyền sử dụng đất được xác định là di sản thì sẽ được chia di sản thừa kế.
