Kiến nghị xử lý nhiều sai phạm
Nợ xấu trong hệ thống ngân hàng có xu hướng tăng
Đợt kiểm toán niên độ ngân sách 2009 được thực hiện trong năm 2010 ở 16 bộ, ngành, 32 tỉnh, thành phố, 28 dự án đầu tư, 27 tập đoàn, doanh nghiệp Nhà nước, các tổ chức tài chính và nhiều đơn vị khác... Theo ông Phó Tổng KTNN Lê Minh Khái, năm 2009, mặc dù trong điều kiện nền kinh tế suy giảm nhưng thu ngân sách vẫn vượt dự toán 16,6%.
Về tình hình thực hiện kết luận, kiến nghị kiểm toán năm 2009 về niên độ ngân sách 2008 của KTNN cho thấy, hầu hết các đơn vị được kiểm toán đã chỉ đạo và thực hiện nghiêm túc các kết luận, kiến nghị của KTNN. Tính đến 31-3-2011 đã xử lý 9.157 tỷ đồng trên tổng số 13.261 tỷ đồng kiến nghị xử lý. KTNN kiến nghị Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương, đơn vị thực hiện nghiêm túc các chính sách tài khóa và thực hiện các kết luận, kiến nghị của cơ quan kiểm toán, thanh tra, theo đó thực hiện đầy đủ, kịp thời các kết luận, kiến nghị của KTNN trong năm 2010 đối với ngân sách năm 2009. Trong đó xử lý tài chính là 17.095,1 tỷ đồng, với các khoản tăng thu là 4.904,4 tỷ đồng, giảm chi 2.462,7 tỷ đồng. Nợ đọng phát hiện tăng thêm 697,7 tỷ đồng, các khoản phải nộp, hoàn trả và quản lý qua NSNN 7.962,2 tỷ đồng và xử lý khác là 1.068 tỷ đồng.
KTNN cũng kiến nghị Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương kiểm điểm, xử lý trách nhiệm tập thể, cá nhân đối với các khuyết điểm và sai phạm. Đề nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo điều tra làm rõ trách nhiệm của tập thể, cá nhân có liên quan để xử lý theo quy định của pháp luật và có biện pháp thu hồi tiền, tài sản nhà nước tại Công ty Cho thuê tài chính II - Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam về các nội dung giải ngân để mua 5 tàu biển với số tiền 451 tỷ đồng nhưng đến nay chưa hình thành tài sản theo quy định trong hợp đồng. Việc mua tài sản (xe cẩu thủy lực 250 tấn) với giá 65 tỷ đồng có dấu hiệu bất thường và các sai phạm nghiêm trọng khác được nêu trong kết quả kiểm toán, làm tổn thất lớn tiền và tài sản nhà nước…
Tăng trưởng huy động vốn thấp
Theo báo cáo tài chính năm 2009 do Tổng Kiểm toán Nhà nước công bố, tốc độ tăng trưởng huy động vốn thấp hơn tốc độ tăng trưởng tín dụng nên việc cân đối vốn của các NHTM rất khó khăn, đẩy nợ xấu tăng. Ở một số ngân hàng do tăng trưởng huy động vốn thấp hơn tăng trưởng tín dụng nên tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu thấp hơn mức quy định của NHNN. Nhiều ngân hàng không đảm bảo khả năng chi trả, phải xin tái cấp vốn của NHNN và vay các tổ chức tín dụng trên thị trường liên ngân hàng hoặc phát hành trái phiếu để bù đắp thiếu hụt thanh khoản.
Cũng trong năm 2009, NHNN thực hiện chính sách tiền tệ nới lỏng và hỗ trợ lãi suất nên tổng phương tiện thanh toán đạt trên 2.020.043 tỷ đồng, tăng 28,67% so với năm 2008; huy động vốn đạt trên 1.730.474 tỷ đồng, tăng 37,73% so với năm 2008. Trong đó, tăng trưởng tín dụng bằng VND là 43,51%, tín dụng xuất khẩu là 17,04%, cho vay chứng khoán 79,96%, bất động sản 32%.
Tuy nhiên, do tốc độ tăng trưởng huy động vốn thấp hơn tốc độ tăng trưởng tín dụng nên việc cân đối vốn của các NHTM khó khăn; nợ xấu toàn hệ thống ngân hàng liên tục tăng từ năm 2007. Theo báo cáo của NHNN, nợ xấu toàn hệ thống tính đến ngày 31-12-2007 là 16.000 tỷ đồng, chiếm 1,55% tổng dư nợ nền kinh tế. Đến 31-12-2008 là 27.610 tỷ đồng, chiếm 2,17% tổng dư nợ nền kinh tế và đến 31-12-2009 là 35.522 tỷ đồng chiếm 2,05% tổng dư nợ nền kinh tế.
Ông Lê Minh Khái cũng cho biết, kết quả kiểm toán cho thấy việc thực hiện chính sách cho vay hỗ trợ lãi suất (HTLS) cơ bản được triển khai đúng quy định tạo điều kiện cho doanh nghiệp, tổ chức, hộ sản suất duy trì ổn định sản xuất, giảm bớt các khó khăn trong hoạt động sản xuất kinh doanh. Tuy nhiên trong quá trình triển khai, một số văn bản hướng dẫn thiếu chi tiết, chưa rõ ràng, cụ thể, không nhất quán gây khó khăn. Một số tổ chức tín dụng cho vay HTLS chưa đúng quy định với số tiền hơn 258 tỷ đồng. Năm 2011, KTNN vẫn tiếp tục kiểm toán việc HTLS trong năm 2010 khi thực hiện kiểm toán tại các tổ chức tài chính ngân hàng.
