Nhà phân tích tại Trung tâm An ninh Mỹ cảnh báo, Trung Quốc sẽ ngày càng ngoan cố hiện thực hóa tuyên bố chủ quyền và ngang ngược đến mức không cần kiếm cớ là “bị các nước láng giềng khiêu khích”. Ngoài miệng cam kết thực hiện Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông, song trên thực tế Bắc Kinh đã làm ngược lại. Trong lúc họ cắm “mũi khoan” thăm dò phản ứng của Việt Nam và thế giới, nhà lãnh đạo Trung Quốc vẫn lớn tiếng trên Xinhua: “Không có gene xâm lược nào trong hệ gene của người Trung Quốc và họ không chấp nhận lẽ phải thuộc về kẻ mạnh”. Hơn thế, vị lãnh đạo này còn khẳng định: “Trung Quốc sẽ không theo đuổi chủ nghĩa bá quyền”. Chẳng phải “ngẫu nhiên” Việt Nam và một số nước ASEAN lại được nghe những lời tuyên bố “dõng dạc” như thế, trong bối cảnh mối lo ngại quốc tế đang gia tăng: Trung Quốc trở thành mối đe dọa an ninh, an toàn trong khu vực. Báo Philstar của Philippines cho rằng, những lời lẽ này của Trung Quốc không ăn nhập gì với hành động của nước này đối với Nhật Bản, Philippines và Việt Nam.
Ngay từ năm 2011, trong cuộc gặp Ngoại trưởng Philippines, Bắc Kinh cũng cam kết: “Trung Quốc và Philippines chia sẻ tình bạn bền vững và lâu dài”. Trong khi đó, nước này tố cáo Trung Quốc nhiều năm nay dùng tàu tuần duyên phun vòi rồng tấn công ngư dân Philippines trên Biển Đông. Đến nay, Bắc Kinh vẫn từ chối tham gia vụ Philippines kiện ra tòa án Liên hợp quốc. Những diễn biến “nóng” nhất trên Biển Đông, mấy hôm nay càng khiến mỗi người dân Việt thấm thía tuyên bố mạnh mẽ của Thủ tướng Chính phủ: “Không đánh đổi chủ quyền lấy thứ hữu nghị viển vông, lệ thuộc”. “Tình bạn hữu nghị” kiểu gì khi biến Biển Đông thành “ao nhà”, cậy nước mình lớn dùng tàu to uy hiếp, vây ép, phun vòi rồng, đâm va tàu chấp pháp của Việt Nam. Đáng chú ý, tàu chiến của họ tăng cường áp sát, mở bạt che súng và chĩa vào các tàu Kiểm ngư của ta. Đặc biệt nguy hiểm và vô nhân đạo, tàu Trung Quốc còn cản trở, ngăn chặn tàu Kiểm ngư, Cảnh sát biển Việt Nam khi cứu hộ tàu cá của ngư dân bị đâm chìm tại khu vực giàn khoan. Trước hành vi leo thang mới này, Phó Chủ tịch Quốc hội khẳng định, tàu Trung Quốc đâm chìm tàu cá của ngư dân có thể gọi là hành động khủng bố và phía Trung Quốc phải bồi thường thiệt hại. Nguyên Thứ trưởng Bộ Quốc phòng nhận định, nhiều khả năng Trung Quốc sẽ tiếp tục triển khai rộng hơn lực lượng. Chúng ta phải kiên quyết, nếu lùi thì Trung Quốc sẽ lấn tới.
Một giáo sư người Mỹ thuộc Trung tâm Nghiên cứu Đông Nam Á cho rằng, để ngăn chặn những hành vi ngang ngược của Trung Quốc, có một loạt giải pháp hòa bình, nhưng không có giải pháp nào có sẵn cả. Việt Nam đã trải qua nhiều cuộc chiến, nên cần chứng minh cho thế giới thấy rằng, Việt Nam xứng đáng nhận được sự ủng hộ của quốc tế. Lẽ phải không thuộc về kẻ hung hăng, ngạo mạn.
