- Sáng mai (9-3): Ký kết Hiệp định đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP)
- Hiệp định toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương - CPTPP chính thức được ký kết
CPTPP là hiệp định thương mại tự do tiêu chuẩn cao trên thế giới được ký kết gần đây
Chiều 9-3, ông Lương Hoàng Thái - Vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại đa biên (Bộ Công Thương) đã trao đổi với báo chí xung quanh tác động của CPTPP đối với Việt Nam.
- CPTPP mang lại nhiều lợi ích cho các nước thành viên, trong đó có Việt Nam. Vậy trong lĩnh vực xuất khẩu, Việt Nam hướng tới kết quả như thế nào khi tham gia CPTPP?
- Phần lớn các nước khi tham gia Hiệp định thương mại tự do (FTA) là soi vào cơ hội mở cửa thị trường, sau khi tham gia đạt được như thế nào. Với Việt Nam cũng vậy. Với CPTPP, nội dung mở cửa thị trường được giữ nguyên như TPP tức là tiêu chuẩn mở cửa thị trường rất cao.
Với thương mại hàng hóa thì gần như 100% biểu thuế sẽ được đưa về 0% theo lộ trình. Đối với các nước phát triển thì lộ trình ngắn hơn, thường khoảng 7 năm, còn các nước đang phát triển thì lộ trình dài hơn, phù hợp với điều kiện phát triển. Cơ bản các nước sẽ giảm thuế cho Việt Nam về 0% đối với tất cả các mặt hàng.
Hiện nay, thuế trung bình ta phải gặp khi xuất khẩu sang các nước CPTPP khoảng 1,7%. Nếu thuế đưa về 0% thì tác động trực tiếp đến hoạt động xuất khẩu. Mặc dù Hoa Kỳ rút khỏi TPP nhưng với thị trường 500 triệu dân của CPTPP, thị trường nhiều nước CPTPP có quy mô kinh tế tương đối lớn thì lợi ích đối với Việt Nam tương đối rõ rệt.
Ngoài lĩnh vực hàng hóa thì nhiều lĩnh vực khác có cơ hội cho Việt Nam như: dịch vụ, đầu tư, mua sắm công của các nước. Đơn cử như trước đây, ta không chú ý lắm tới mua sắm công của các nước, nhưng gần đây ta có vươn ra mua sắm công ở nước bên ngoài, chẳng hạn như Tập đoàn FPT có dịch vụ phần mềm tại Nhật Bản...
Còn tác động gián tiếp của CPTPP thì sao, thưa ông?
- Việc tham gia còn khẳng định chủ trương của ta về cải cách để hội nhập, qua đó ta có định vị về cách thức cải cách trong tương lai theo hướng dễ tiên liệu và phù hợp tiêu chuẩn đã được các nước thành công trong quá khứ áp dụng, giúp tạo điều kiện cho sản xuất, kinh doanh… Đây là lợi ích gián tiếp.
Theo nhiều nghiên cứu, lợi ích gián tiếp cao hơn nhóm lợi ích trực tiếp mở cửa thị trường. Theo nghiên cứu của Ngân hàng Thế giới - WB, CPTPP trực tiếp giúp Việt Nam tăng trưởng 1% GDP nhưng gián tiếp có thể tăng 3,6 điểm phần trăm trong GDP.
Chưa kể, khi triển khai hiệu quả, hiệp định còn có lợi ích khác như lợi ích từ phi thuế quan. Chưa có công cụ chỉ ra lợi ích từ việc phi thuế quan mang lại khi tham gia hiệp định, nhưng trên thực tế ta thấy là khi các nước có hiệp định thương mại tự do với nhau tức chấp nhận luật chơi chung, có chất lượng quản lý, thương mại, nội dung quan tâm phát triển thì có sự tin tưởng nhau hơn nên nhiều trường hợp rào cản phi thuế quan giữa các nước giảm đi nhiều.
Đơn cử như thời gian trung bình để 1 nước công nhận 1 mặt hàng tuân thủ quy định an toàn thực phẩm đi vào nước họ đối với nước trong FTA giảm 3 lần so với nước không có FTA gặp phải.
Ví dụ, Việt Nam phải mất nhiều năm để thuyết phục các nước quả thanh long của Việt Nam an toàn, nhưng nếu đã có hệ thống thông qua tiêu chuẩn của FTA để người ta tin tưởng, hàng hóa Việt Nam tuân thủ quy định quốc tế thì thị trường nước ngoài sẽ tin tưởng hơn, giúp xuất khẩu của ta thuận lợi hơn. Đây là lợi ích các FTA trong quá khứ đã cho thấy nhưng để lượng hóa ngay khi FTA vừa ký là khó.
Trong số lợi ích nêu trên, nhóm nào hưởng lợi nhiều hơn, thưa ông?
- Việt Nam trong đàm phán tập trung vào mặt hàng liên quan đời sống của đại bộ phận nhân dân như: thủy sản, hải sản hay một số lĩnh vực có nhiều lao động như dệt may, giày dép, chế biến thực phẩm… Nghiên cứu gần đây cho thấy tác động của CPTPP đối với nền kinh tế tác động xóa đối giảm nghèo tốt, hiệu quả giảm 0,6 triệu người thuộc diện nghèo đói.
FTA thường có đi có lại, khi các nước giảm thuế cho hàng hóa Việt Nam xuống 0% thì Việt Nam sẽ phải mở cửa thế nào cho hàng hóa nước ngoài?
- Quan hệ thương mại tự do là quan hệ 2 chiều, các nước cùng mở cửa. Bên cạnh cơ hội, doanh nghiệp Việt Nam cũng phải đối đầu cạnh tranh ở mức cao hơn. Với CPTPP, lĩnh vực dự kiến có cạnh tranh lớn là ngành chăn nuôi, đặc biệt với mặt hàng thịt gà, thịt lợn. Ngoài ra còn nhiều ngành khác chịu cạnh tranh. Ta đã mở cửa cho "đối thủ" mạnh như: ASEAN, Hàn Quốc, Nhật Bản, Australia… Những nước này có cơ cấu hàng hóa tương đồng của Việt Nam. Theo lộ trình thì thuế các mặt hàng về 0-5%, nên ta đã có tập dượt.
Hai là cơ cấu kinh tế của ta với các nước CPTPP mang tính bổ sung tương đối cao, thay cho cạnh tranh trực tiếp thì cơ cấu kinh tế có tính tương hỗ nhiều hơn cạnh tranh nên mức độ cạnh tranh lớn nhưng không nhiều như một số FTA ta đã ký trước đây.
Đây là cơ sở để ta chuẩn bị tốt hơn cho thời gian tới. Tuy nhiên, trong bối cảnh tham gia nhiều FTA thì FTA luôn có 2 mặt cơ hội và thách thức. Ta có khả năng vượt qua thách thức thì kết quả đạt được nhân lên gấp bội.
Các doanh nghiệp đã có sự chuẩn bị như thế nào cho CPTPP, thưa ông?
- Việc chuẩn bị của doanh nghiệp tùy từng ngành, từng lĩnh vực. Như khi Việt Nam tham gia FTA ASEAN với Australia và New Zealand, nhiều ý kiến cho rằng ta không thể cạnh tranh được trong ngành sữa với 2 nước này, vì chi phí của họ thuộc loại rẻ nhất thế giới. Khi ta đưa thuế về 0% thì ngành đó không phát triển được.
Thực tế thì ngành sữa vươn lên phát triển mạnh hơn. Tất nhiên có những ngành vẫn không cạnh tranh được. Nếu không cạnh tranh được thì từng bước điều chỉnh cơ cấu kinh tế trong những ngành ta có lợi thế cạnh tranh tốt nhất.
CPTPP đưa ra lộ trình cắt giảm thuế tương đối dài để doanh nghiệp chuẩn bị. Một nhóm doanh nghiệp ở thế yếu hơn so với các doanh nghiệp khác là doanh nghiệp nhỏ và vừa. Theo chỉ đạo ban đầu của Chính phủ thì đây là nhóm cần đặc biệt lưu ý, làm sao để họ tận dụng cơ hội và điều chỉnh cạnh tranh.
Xin cảm ơn ông!
