Kinh nghiệm “hồi sinh” những con sông “chết” của các quốc gia

0:00 / 0:00
0:00
  • Nam miền Bắc
  • Nữ miền Bắc
  • Nữ miền Nam
  • Nam miền Nam
ANTD.VN - Với nhiều đô thị trên thế giới, những dòng sông đã trở thành linh hồn, là mạch nguồn sự sống nhưng quá trình công nghiệp hóa - đô thị hóa đã “bức tử” những con sông tự nhiên. Làm thế nào để phục hồi những dòng sông “chết”? Thế giới đã có những mô hình thành công!

Anh: Cứu sông Thames ở Thủ đô London đã “chết” về mặt sinh học

Năm 1957, Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên Anh tuyên bố sông Thames “đã chết” về mặt sinh học. Môi trường nước của sông bị ô nhiễm nặng bởi chiến tranh, các công trình xử lý nước thải bị phá hủy, nước thải sinh hoạt và công nghiệp chảy trực tiếp xuống sông. Các thành viên của Chính phủ lúc đó còn cho rằng, việc làm sạch con sông Thames là không thể và không cần thiết.

Năm 1960, các hệ thống xử lý nước thải mới được cải tạo. Nhiều nhà máy xử lý nước thải bị bom đạn tàn phá được xây dựng lại. Dần dần nước thải từ các cống được tách ra khỏi sông. Bên cạnh đó, ý thức người dân được nâng cao khi tự giác dọn dẹp các chất thải rắn ra khỏi lòng sông, khơi thông dòng chảy. Anh cũng thắt chặt quy định liên quan đến môi trường bao gồm các chế tài xử phạt người vi phạm trong khu vực đô thị, di dời nhà máy, ngành công nghiệp độc hại ra khỏi thành phố, hạn chế ngành rửa phim ảnh truyền thống - tác nhân gây ô nhiễm kim loại nặng ra các con sông. Thành quả, các chỉ số đo đạc về mức độ ô nhiễm đã giảm xuống mức an toàn, con sông trở lại thành môi trường sống của nhiều loài động vật. Hiệp hội Động vật học London cho biết, đã nhận được ghi chép về 2.732 loài động vật trên sông Thames trong 10 năm gần đây. Dòng sông cũng được cho là có khoảng gần 2.000 cá thể hải cẩu, cá heo, cá voi nhỏ được phát hiện. Sông Thames tiếp tục trở thành một địa danh nổi tiếng của Thủ đô London cũng như Vương quốc Anh.

Nhật Bản: Xử lý và lọc nước thải các sông đô thị ở Thủ đô Tokyo

Những năm 1960 - 1970, các sông đô thị ở Tokyo vẫn có rác thải ngập đầy mặt sông, ngay cạnh là biển cấm đổ rác. Cũng như Việt Nam quá trình công nghiệp hóa - đô thị hóa khiến sông nước phải nhường cho đường giao thông. Sau nhiều năm, kênh rạch ngày càng ô nhiễm bởi nước thải công nghiệp, rác thải sinh hoạt, bệnh viện...

Để có được môi trường sạch, Nhật Bản đã thực hiện các biện pháp tổng thể, từ hệ thống pháp luật đến xây dựng hệ thống quản lý, điều phối rác thải, xử lý nước thải tiên tiến. Hệ thống nhà vệ sinh hiện đại nhất thế giới khiến sông ngòi đỡ ô nhiễm nặng hơn. Năm 1993, Luật Môi trường đã được thông qua để bảo vệ các đầu nguồn của các dòng sông, trong đó siết chặt quy định buộc ngành công nghiệp phải xử lý và lọc nước thải đồng thời phạt nặng hành vi vi phạm. Điều này cũng thúc đẩy sự phát triển của công nghệ xử lý nước. Trong khi đó, các hộ gia đình và các nhà máy đều nhận thức được rằng, kiểm soát ô nhiễm tại các nguồn là cách tốt nhất để làm sạch nước.

Hàn Quốc: “Khai quật” sông Cheonggyecheon ở Thủ đô Seoul bị lấp gần 50 năm

Dòng suối Cheonggyecheon ở Thủ đô Seoul - Hàn Quốc dài 5,8km trong lành tuyệt đẹp chảy qua khu đô thị trung tâm sầm uất với hàng loạt công trình kiến trúc quy mô và hiện đại. Tưởng đã rơi vào quên lãng vì đã bị chôn lấp dưới bê tông gần 50 năm, năm 2005, Cheonggyecheon đã trở lại đầy sức sống. Giữa thế kỷ XX, Cheonggyecheon trở thành “nạn nhân” của các khu ổ chuột hai bên bờ, dòng nước đen ngòm và sặc mùi xú uế. Năm 1958, nó đã bị san lấp hoàn toàn do chính sách công nghiệp hóa và biến thành một trong những trục đường lớn của Thủ đô. Tháng 7-2003, đề án phục hồi Cheonggyecheon trong một dự án khôi phục và chỉnh trang đô thị lớn nhất lịch sử Hàn Quốc cho thành phố 600 năm tuổi. Đây là một đề án đầy tham vọng vì không chỉ phải gỡ bỏ con đường cao tốc trên cao mà còn phải tái sinh một thủy lộ vốn đã bị san lấp từ lâu.

Hoàn thành sau 3 năm thi công, khi nước được bơm vào và được thử nghiệm vào tháng 7-2005, người ta nhận, thấy gió trong khu vực thổi nhanh gấp 2 lần, nồng độ bụi lẫn CO2 đều giảm rõ rệt... Con sông xanh thay thế cho con đường cao tốc bê tông hóa đã trở thành chiếc máy điều hòa khổng lồ giúp nhiệt độ vào mùa hè ở khu vực này giảm khoảng 2 độ C so với trước đây. Trong một đề án có tên Seoul River Masterplan công bố tháng 1-2009, đến năm 2020, tất cả các dòng sông của Seoul sẽ được thay đổi theo mô hình giống với Cheonggyecheon. Đây là kế hoạch phát triển tổng hợp bao gồm: trị thủy, dẫn nước, thấm nước, sinh thái, cảnh quan, văn hóa, kinh tế, được thực hiện trên 59 dòng sông tự nhiên của thành phố đã chịu tác động lớn của quá trình phát triển đô thị.

Trung Quốc: “Giải độc” sông Hoàng Phố, thành phố Thượng Hải

Sông Hoàng Phố dài 113km, chảy qua thành phố Thượng Hải, Trung Quốc. Con sông vừa có giá trị cung cấp nước sinh hoạt cho người dân, vừa đóng góp quan trọng cho ngành du lịch, thông thương hàng hóa, đánh bắt cá, đồng thời tiếp nhận nước thải của thành phố.

Có những thời điểm, con sông này là nơi tiếp nhận khoảng 5,5 triệu m3 nước thải công nghiệp và sinh hoạt, hầu hết chưa qua xử lý. Độ ô nhiễm bị đẩy lên mức báo động, con sông bị “đầu độc” bởi kim loại nặng, chất thải sinh hoạt, màu nước sông biến thành đen sẫm. Đến giữa những năm 1990 của thế kỷ trước, chính quyền thành phố Thượng Hải đã phải ban hành các tiêu chuẩn, quy định để kiểm soát và đẩy lùi ô nhiễm trên con sông này đoạn chảy qua thành phố. Thượng Hải quyết tâm xây dựng hệ thống xử lý nước thải riêng biệt, tách được nguồn nước thải sinh hoạt chảy vào sông và quan trọng nhất là ngăn nước thải công nghiệp.

Singapore: Tham vọng làm sạch sông Singapore và Kallang Basin

Nguồn nước tự nhiên ở Singapore cũng từng bị ô nhiễm với hàng nghìn xưởng sản xuất, chăn nuôi, buôn bán hai bên sông. Nhờ những chính sách, kế hoạch và việc làm thiết thực, con sông Singapore ngày nay đã trở thành môi trường sống của nhiều loài cá, đồng thời, cung cấp không gian thoáng mát, văn minh cho người dân thành phố. Kế hoạch tham vọng nhất là vào những năm cuối của thập niên 1970 là làm sạch sông Singapore và Kallang Basin. Công trình có quy mô rất lớn khi phải đặt các ống cống ngầm cho toàn bộ hòn đảo, trong khi trung tâm thành phố đã được xây dựng sẵn. Chính quyền Singapore đã chuyển khoảng 3.000 xưởng sản xuất thủ công, bố trí tái định cư với quy định về xả thải chặt chẽ. 5.000 người bán thức ăn đường phố cũng phải chuyển đến những trung tâm định sẵn, họ phải trả tiền thuê, tiền nước, tiền điện và Nhà nước sẵn sàng hỗ trợ.

Singapore cũng hủy bỏ việc nuôi hơn 900.000 con lợn trong 8.000 nông trại vì ô nhiễm môi trường. Họ chỉ để lại 14 ao cá trong các công viên nghiên cứu kỹ thuật công nghiệp và một vài ao cá dành cho việc câu cá giải trí. Còn lại, cá được nuôi ở ngoài khơi ở eo biển Johor hay gần các hòn đảo ở phía Nam. Ven sông Singapore đã trở thành điểm thu hút du lịch, ẩm thực với du khách. Các dòng sông trong sạch đã tạo nên một chất lượng cuộc sống khác. Giá trị và việc sử dụng đất tăng lên đáng kể, đặc biệt là trong thành phố và những nơi tiếp giáp với dòng sông và kênh rạch.

(Còn nữa)