Khai thác 'mỏ vàng' kinh tế đêm: Cần chính sách hỗ trợ doanh nghiệp phát triển

• Trải nghiệm pháo hoa theo phong cách ‘chưa từng có’ tại DIFF 2025
• Nhìn ra thế giới: 'Át chủ bài' nào hút khách chơi đêm, ở lâu, tiêu nhiều?

Trong khi tại một số điểm đến có nhiều sản phẩm du lịch đêm hấp dẫn như Đà Nẵng, Phú Quốc…, thời gian lưu trú và mức chi tiêu của du khách đã có sự tăng trưởng mạnh mẽ, thì ở nhiều địa phương khác, mô hình "du lịch đêm" vẫn gặp khó khăn, không duy trì được lâu dài hoặc hoạt động một thời gian rồi dần vắng khách. Thực tế cho thấy: Chúng ta đang bỏ lỡ “mỏ vàng”, một động lực rất quan trọng để phát triển du lịch thành ngành kinh tế mũi nhọn.

TS. Nguyễn Anh Tuấn, Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển du lịch

- PV: Thưa ông, giá trị của kinh tế đêm đã không ngừng tăng trưởng, đóng góp lớn cho nền kinh tế nhiều quốc gia. Theo ông, vì sao các nước có thể khai thác và tận dụng tốt cơ hội từ kinh tế đêm?

TS. Nguyễn Anh Tuấn: Các quốc gia phát triển du lịch đều chú trọng kinh tế đêm và đã rất thành công bởi họ dựa vào yếu tố kinh tế của du lịch. Ban ngày, du khách chủ yếu tham quan và trải nghiệm, trong khi ban đêm là lúc họ tìm kiếm các dịch vụ vui chơi, giải trí, mua sắm và ẩm thực. Vì vậy chi tiêu nhiều nhất của khách du lịch là vào buổi tối.

Nhiều quốc gia đã xây dựng chính sách thúc đẩy kinh tế đêm, tạo môi trường thuận lợi phát triển các dịch vụ đáp ứng nhu cầu du khách. Kinh tế đêm thường phát triển mạnh ở các đô thị có lượng khách du lịch đông, nơi các doanh nghiệp có cơ hội gia tăng doanh thu nhờ chi tiêu của du khách.

- Tại Việt Nam, một số sản phẩm du lịch đêm đã trở thành biểu tượng và mang lại nguồn thu lớn cho các địa phương như Đà Nẵng, Phú Quốc. Tuy nhiên ở chiều ngược lại, một số sản phẩm du lịch đêm như chợ đêm, phố đi bộ hay hội chợ phát triển ồ ạt ở nhiều tỉnh thành chưa thực sự thu hút khách… Theo ông, hai sắc thái trái ngược như vậy phản ánh điều gì?

Để khai thác hiệu quả kinh tế đêm, đòi hỏi sự đồng bộ về hạ tầng, dịch vụ cũng như môi trường hấp dẫn, cuốn hút để không chỉ đáp ứng nhu cầu giải trí, trải nghiệm của khách mà còn tạo điều kiện để họ giao lưu với người dân địa phương, khám phá giá trị văn hóa và lối sống bản địa. Các dịch vụ cung cấp cho khách phải được phát triển toàn diện, đồng thời hạ tầng giao thông, an ninh trật tự, cũng như các sản phẩm và dịch vụ hỗ trợ cũng cần đảm bảo chất lượng và tính kết nối.

Tại Chợ đêm Vui Fest ("thị trấn Hoàng Hôn", Phú Quốc), du khách có thể đi chợ, ăn uống và xem các show trình diễn nghệ thuật hàng ngày

Kinh tế đêm không đơn giản là mở một chợ đêm với vài gian hàng mà đòi hỏi một chiến lược phát triển tổng thể, đảm bảo sự phong phú và hấp dẫn của các hoạt động về đêm. Chúng ta phải nhìn nhận dưới góc độ là du khách đến đó đi chơi chợ chứ không phải là cách đi chợ. Nhiều địa phương chưa thành công trong phát triển du lịch đêm vì chỉ hiểu đơn giản như vậy, chỉ tập trung vào những mô hình đơn giản mà chưa có kế hoạch đầu tư đồng bộ.

- Ở góc độ cơ chế, chính sách, năm 2020, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Đề án phát triển kinh tế đêm tại Việt Nam. Sau đó nhiều địa phương cũng ban hành đề án phát triển kinh tế đêm của riêng mình. Sau gần 5 năm triển khai đề án này, theo ông kết quả đạt được đã tương xứng với tiềm năng hay chưa?

So với các quốc gia phát triển du lịch, Việt Nam cũng đã rất trăn trở trong việc phát triển kinh tế đêm và xây dựng đề án phát triển kinh tế đêm. Tuy nhiên do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19, lượng khách sụt giảm nghiêm trọng. Trong ba năm đầu, đề án gần như không thể triển khai. Chỉ từ cuối năm 2023 và trong năm 2024, khi du lịch phục hồi, các địa phương mới có điều kiện để tái khởi động các hoạt động kinh tế đêm.

Lễ hội pháo hoa quốc tế Đà Nẵng (DIFF) thu hút lượng lớn du khách lưu trú tại thành phố

Song, các doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa, gặp nhiều trở ngại trong phục hồi kinh tế, nên chỉ một số tập đoàn lớn như Sun Group mới có đủ tiềm lực đầu tư rất mạnh mẽ tại một số điểm đến như Phú Quốc, Đà Nẵng. Nếu đánh giá cả 5 năm thì rõ ràng là đề án chưa được như kỳ vọng. Nhưng hiện tại, trong giai đoạn phục hồi của nền du lịch nói riêng và kinh tế nói chung, đây là thời điểm quan trọng để các địa phương – đặc biệt là những nơi được thí điểm – chủ động triển khai phát triển kinh tế đêm.

Xem xét lại đề án vừa qua, chúng ta cần rút kinh nghiệm, nhìn thẳng vào bản chất xem địa phương nào phù hợp để phát triển dịch vụ, sản phẩm đêm, cần cân nhắc kỹ lưỡng để tránh lãng phí nguồn lực. Hơn nữa, chiến lược phát triển kinh tế đêm phải xuất phát từ nhu cầu và thị hiếu của du khách.

- Để kinh tế đêm thực sự trở thành đòn bẩy đưa du lịch thành ngành kinh tế mũi nhọn, theo ông, Việt Nam nên chú trọng điều gì?

Trước tiên chúng ta phải nhận thức đúng thì mới hành động đúng. Từ chính quyền địa phương, những người hoạch định, thực thi chính sách đến các doanh nghiệp đều phải hiểu đúng về kinh tế đêm. Khi các nước đã làm rất thành công thì chúng ta gần đây mới bắt đầu, chúng ta lại đi sau nên phải nhận thức đầy đủ, thế nào là kinh tế đêm và để phát triển kinh tế đêm cần những điều kiện gì?

Thứ hai là tháo gỡ điểm nghẽn về hạ tầng. Ví dụ như hạ tầng giao thông, các phương tiện vận chuyển. Ví dụ như ở Nhật, các tuyến tàu điện ngầm tới các trung tâm dịch vụ đêm hoạt động 24/24, xe buýt lúc nào cũng như mắc cửi để khách có thể lui tới một cách dễ dàng, thuận tiện. Rồi quy hoạch cũng vậy. Họ phát triển kinh tế đêm theo khu vực riêng, tương đối quy mô. Trong khi chúng ta chưa làm được điều đó, ngay cả Hà Nội hay TP.HCM chưa có những khu riêng như vậy.

Cần thêm các chính sách có tầm nhìn dài hạn để thúc đẩy phát triển kinh tế đêm

Thứ ba là vấn đề cơ chế, chính sách. Hiện nay, dù đã có đề án phát triển kinh tế đêm, nhưng các chính sách cụ thể để thúc đẩy vẫn còn hạn chế. Chúng ta cần làm rõ các cơ chế khuyến khích cho doanh nghiệp và nhà đầu tư, nhất là đầu tư vào các điểm đến mới. Chẳng hạn như ưu đãi thuế hay chính sách tiền điện. Trong khi khách du lịch sử dụng dịch vụ vào đêm rất nhiều thì giá điện đấy phải được áp dụng ngang bằng với giá sản xuất nhưng chúng ta lại coi là giá tiêu dùng. Ngoài ra, còn nhiều chính sách khác có thể áp dụng để đa dạng hóa dịch vụ và tạo điều kiện thuận lợi hơn cho kinh tế đêm phát triển.

- Đà Nẵng, Phú Quốc đã có những bước tiến lớn trong phát triển kinh tế đêm. Song so với tiềm năng thì kết quả đạt được còn khá khiêm tốn. Xin ông đề xuất thêm các giải pháp cho các điểm đến nổi tiếng này?

Chúng tôi ghi nhận, đánh giá cao nỗ lực của các tập đoàn lớn như Sun Group không ngừng nỗ lực, đầu tư các dịch vụ, sản phẩm du lịch hấp dẫn như là lễ hội pháo hoa quốc tế tại Đà Nẵng, các chương trình bắn pháo hoa hàng đêm, các show diễn nghệ thuật tại Phú Quốc, góp phần nâng tầm trải nghiệm du lịch. Nhưng để hình thành các sản phẩm, dịch vụ đêm hấp dẫn thì một mình doanh nghiệp là không đủ. Bởi để kinh tế đêm có sức cuốn hút thì yếu tố địa phương, yếu tố văn hóa bản địa rất là quan trọng.

Viên ngọc Phú Quốc tỏa sáng với các sản phẩm du lịch giải trí về đêm

Do đó, mỗi địa phương cần đóng vai trò "nhạc trưởng" trong vận hành kinh tế đêm, phát triển mô hình phù hợp với điều kiện văn hóa, xã hội đặc thù. Còn nhà nước phải có trách nhiệm ban hành các cơ chế, chính sách tầm nhìn dài hạn và định hướng đúng, tạo điều kiện để các địa phương phát huy tiềm năng, lợi thế.

- Xin cảm ơn ông!