- Yulia Skripal, con gái điệp viên hai mang, đã được xuất viện sau vụ trúng độc
- Nga trục xuất một điệp viên hai mang phương Tây
 |
Pyotr Popov, điệp viên hai mang đầu tiên ở Tổng cục Tình báo (GRU) thuộc Bộ Tổng tham mưu các lực lượng vũ trang Liên Xô |
Pyotr Popov sinh năm 1923 tại làng Selishche thuộc tỉnh Kostroma (Nga). Sau khi bố chết, mẹ của Popov tái hôn với cựu tù nhân chiến tranh người Áo tên là Marcel. Popov được bố dượng dạy tiếng Đức, ra trận khi Chiến tranh thế giới thứ hai bùng nổ và gia nhập GRU. Sau chiến tranh, ông trở thành nhân viên Cơ quan quân chính Liên Xô tại Đức và được Tướng Ivan Serov bảo trợ. Sau khi tốt nghiệp Học viện Ngoại giao Quân sự, vào năm 1952, Popov được cử tới Vienna (Áo).
Tại đây, sĩ quan CIA giàu kinh nghiệm George Williams Keiswalter đã để mắt tới Popov. Ông này sau đó sử dụng Gretchen Rietzler, cựu trợ lý của chỉ huy tình báo Đức Walter Schellenberg tuyển mộ Popov. Đầu năm 1954, Popov đồng ý làm việc cho CIA vì tiền và trở thành con “chuột chũi” đầu tiên ở GRU.
Popov lập tức cho CIA biết về thiết bị nghe lén đã nằm trong Đại sứ quán Mỹ ở Liên Xô gần 10 năm. Vào năm 1945, ngài Đại sứ được tặng tấm quốc huy nước Mỹ được chạm khắc từ các loại gỗ quý có chứa thiết bị nghe lén “Zlatoust” do nhà phát minh Liên Xô Lev Theremin sáng chế.
Popov còn cung cấp cho CIA thông tin về các sĩ quan GRU, các điệp viên GRU ở nước ngoài cũng như các gián điệp làm việc cho Liên Xô mà ông ta biết. Popov cũng chuyển cho CIA những thông tin về căn cứ của tàu ngầm hạt nhân ở Thái Bình Dương, các vụ thử vũ khí hạt nhân vào năm 1954, kế hoạch thành lập các sư đoàn súng trường cơ giới và bọc thép...
Popov còn bí mật phụ trách cơ sở huấn luyện gián điệp do người Mỹ lập ở Áo để hướng dẫn cách xâm nhập các cơ quan đặc biệt của Liên Xô. Sau đó, Popov được triệu hồi về nước và tham gia huấn luyện các tình báo viên chuẩn bị ra nước ngoài. Ông ta đã bán dữ liệu về các học viên đó cho người Mỹ vào mùa hè năm 1955 khi đi công tác ở CHDC Đức.
Vào năm 1957, Popov được cử đến Đông Berlin làm việc và tiếp tục gặp Kaiswalter. Bị phát hiện có người tình tên là Kokhanek ở ienna, ông ta bị triệu hồi về nước và công tác tại đơn vị hậu cần ở Kalinin (nay là Tver). Tại đó, Popov sống với vợ con và tiếp tục hợp tác với CIA. Theo một số báo cáo, ông ta trở thành triệu phú với số tiền lớn gửi tại một ngân hàng ở Thụy Sĩ.
Popov bị phản gián Liên Xô giám sát vì vẫn liên lạc với Kokhanek và sự xuất hiện của Russell August Lengelli, điệp viên được Kaiswalter cử đến Liên Xô với tư cách Tùy viên Đại sứ quán Mỹ. Lengelli đã liên lạc với Popov. Họ chỉ gặp nhau trong giây lát và trao đổi gói đồ trên đường... Từ tháng 11-1958, GRU đã biết rằng Popov thường gửi và nhận các tin nhắn được mã hóa từ Trung tâm phát thanh Frankfurt (Đức) của CIA tại căn hộ thuê ở Kalinin.
Khi biết Popov lên kế hoạch trở lại hoạt động tình báo thông qua I.Serov, người vào năm 1958 trở thành lãnh đạo GRU, vào ngày 18-2-1959, Popov đã bị KGB khởi tố, bắt tạm giam. Ông ta đã tiết lộ cho CIA danh tính của khoảng 100 đồng nghiệp tại Áo, CHDC Đức và CHLB Đức. Theo nguồn tin phương Tây, số lượng sĩ quan tình báo và gián điệp làm việc cho Liên Xô bị Popov tiết lộ vượt quá 650 người.
Với hy vọng thoát án tử hình, Popov khai báo chi tiết, nộp lại các tài liệu bí mật thu thập được, sau đó đồng ý đi gặp Lengelli. Lực lượng phản gián giám sát và dùng máy quay quay lại cảnh các đối tượng gặp gỡ, trao đổi tài liệu. Vào tháng 10-1959, Lengelli bị bắt quả tang khi gặp Popov và bị buộc rời khỏi Liên Xô. Còn Popov bị tòa tuyên án tử hình, tịch thu tài sản vào ngày 7-1-1960. Ông ta trở thành sĩ quan GRU đầu tiên bị xử bắn về tội phản quốc.
