Hiểm họa mang tên silicone lỏng

ANTĐ - Thời gian gần đây, không chỉ chị em có nhu cầu bơm silicone để tân trang nhan sắc, mà ngay cả cánh mày râu cũng tự mua silicone  tiêm vào dương vật nhằm tăng cường bản lĩnh đàn ông, nhưng sự sung sướng không kéo dài được bao lâu. Đau, mất cảm giác, sinh u sần và cuối cùng là lở loét. Cho đến khi báo chí  đưa tin về tai biến của việc tự tiêm “thần dược” này, nhiều người mới ngã ngửa vì mình cũng là nạn nhân của của “hung thần” silicone lỏng.

Những tai biến được báo trước

Ngày 26-5-2013 Bệnh viện Bình Dân (TP.HCM) vừa thông báo đã phẫu thuật thành công hai trường hợp tự bơm silicone lỏng vào dương vật, hiện hai bệnh nhân đang dần hồi phục. Theo thông tin ban đầu, đó là anh Huỳnh Thanh T. (SN 1984) và anh Mai Văn H. (SN 1987), cùng trú tại huyện Năm Căn, tỉnh Cà Mau. Chỉ tính riêng trong tháng 5-2013 bệnh viện này đã phải cấp cứu cho 5 ca biến chứng do tiêm silicone lỏng vào dương vật. Không chỉ riêng các ca tiêm vào dương vật, các bệnh viện trong cả nước cũng đã phải vất vả với hàng nghìn ca biến chứng do tiêm silicone lỏng vào các vùng khác của cơ thể để tân trang lại sắc đẹp. Chị Nguyễn Bích Ngọc, bác sĩ tại một Trung tâm Phẫu thuật Thẩm mỹ quận1, TP.HCM cho biết, trong năm 2012 nơi đây đã tiếp nhận hơn 10 trường hợp tai biến do bơm silicone để làm đẹp vùng ngực. Bên cạnh bơm silicone ở ngực, nhiều người còn chích silicone lỏng để làm tăng thể tích và thay đổi hình dạng tháp mũi. Đa phần bệnh nhân bị biến chứng do silicone là nữ, ở độ tuổi 21 - 30, thuộc giới buôn bán và lao động phổ thông. 

Từ thực tế khám chữa bệnh, Đại tá. TS. Nguyễn Huy Thọ, nguyên Chủ nhiệm Khoa Phẫu thuật Hàm Mặt - Tạo hình, Bệnh viện 108, Phó Chủ tịch Hội Phẫu thuật tạo hình thẩm mỹ Hà Nội cho biết, từ sau năm 1975 tại nhiều bệnh viện trong cả nước nói chung và Bệnh viện 108 nói riêng đã tiếp nhận nhiều trường hợp bị biến chứng gây biến dạng mặt, mũi, tay chân, ngực do tiêm silicone lỏng. Tính đến năm 2011 theo con số thống kê chưa đầy đủ đã có trên 10.000 ca cấp cứu do tai biến từ silicone lỏng, hàng chục người đã tử vong trên cả nước. Cũng theo TS Nguyễn Huy Thọ, không phải tất cả những người tiêm silicone đều gặp tai biến, nhưng có thể khẳng định tỷ lệ tai biến rất cao, từ 20-30% những người tiêm. Đó là một tỷ lệ không thể chấp nhận được trong phẫu thuật thẩm mỹ.

Nhận mặt hung thần

Silicone là một chất cao phân tử có nhiều ứng dụng trong đời sống hiện nay, trong đó silicone lỏng thường được gọi là mỡ nhân tạo, trước đây thường được dùng để bơm đầy các khoảng khuyết dưới da, và cũng dùng trong phẫu thuật thẩm mỹ. Hàng triệu người trên thế giới đã bơm silicone lỏng để tân trang sắc đẹp. Nhưng từ năm 1965, người ta đã bắt đầu đã nhận ra những biến chứng nguy hiểm của việc bơm silicone lỏng vào cơ thể người, đặc trưng là sự xuất hiện của các u hạt. Cũng thời gian này có những báo cáo nghi ngờ về sự xuất hiện các bệnh tự miễn và nhiều biến chứng khác trên những phụ nữ Nhật đã sử dụng tiêm trực tiếp vào ngực.

Sau đó có nhiều tác giả báo cáo về hàng loạt các biến chứng do tiêm silicone lỏng dưới da như các phản ứng viêm tại chỗ tiêm, biến dạng nơi tiêm, xuất hiện các u hạt, sự di chuyển của các u hạt, các trường hợp viêm gan, viêm phổi, sự xuất hiện các bệnh hệ thống… có liên quan tiêm silicone và có những trường hợp tử vong sau tiêm cũng đã được ghi nhận. Năm 1975, một loạt các biến chứng nặng nề do tiêm silicone lỏng vào ngực tại Las Vegas bang Nevada được công bố và bang này đã tuyên bố rằng việc tiêm trực tiếp silicone lỏng vào ngực là một tội ác. Đến năm 1991, Cơ quan Quản lý Thuốc và Thực phẩm Hoa Kỳ (FDA) đã chính thức cấm sử dụng silicone lỏng tiêm trực tiếp, nhất là với mục đích thẩm mỹ. Tại Việt Nam, đến lúc đó cũng đã có những ca cấp cứu về các biến chứng tiêm silicone lỏng dưới da. Năm 1992 Bộ Y tế đã đưa silicone lỏng vào danh sách các chất cấm sử dụng trong phẫu thuật thẩm mỹ.

Tiêm silicone lỏng vào cơ thể trước hết gây ra nguy cơ nhiễm khuẩn lớn nếu dụng cụ tiêm truyền không được vô trùng. Thường là sau 5 - 7 ngày, vùng cơ thể tiêm silicone lỏng sẽ có hiện tượng đỏ da, mưng mủ do bội nhiễm. Nếu tiêm vào mạch có thể gây tắc mạch và hoại tử. Khủng khiếp hơn cả là các biến chứng muộn sau khi tiêm silicone (thường từ 3 - 6 tháng, cũng có khi đột ngột phát bệnh sau nhiều năm). Tại vùng tiêm có triệu chứng da bị kích ứng, đỏ, dày bì, cứng, nổi gồ, u cục, lở loét, biến dạng tổ chức. Nhiều khi còn gây bục từng vùng và chảy nước… do tác động trực tiếp của silicone ngấm vào tổ chức cơ thể. Biến chứng do tiêm silicone khiến bệnh nhân cảm thấy đau đớn và đặc biệt là có nguy cơ tử vong rất cao nếu không được xử lý kịp thời. Khi tiêm vào cơ thể, silicone không cư trú ở một chỗ mà lan tỏa đi khắp nơi do đặc tính hoạt động của cơ và bạch cầu. Bạch cầu sẽ “gặm” silicone “tha” đến những vị trí khác nhau trong cơ thể. Silicone lan đi khắp mọi nơi và “chết” ở những nơi khác nhau tạo ra u silicone. Silicone “chết” ở đâu sẽ gây u, tắc mạch thận, tắc mạch máu não, tắc phổi, nhồi máu cơ tim… dẫn đến tử vong. Ngoài ra, silicone lỏng còn gây u, viêm, xơ cứng ngực, phá hủy tuyến sữa, hoại tử dương vật…

Thị trường đen silicone lỏng ở Việt Nam

Mặc dù là chất cấm dùng trong phẫu thuật thẩm mỹ, nhưng đáng tiếc, hiện nay thị trường silicone vẫn đang tồn tại và mở rộng tại Việt Nam, đặc biệt tại phía Nam và đang lan ra phía Bắc. Tại phố Hàng Chiếu, chiều ngày 4-6-2013, khi ngỏ lời muốn mua silicone lỏng, một bà bán thuốc kích dục đã khẳng định: Cậu đặt tiền, 600.000 đồng một lọ 250cc, 2 ngày sau đến đây lấy. Còn tại chợ Cô Giang, chợ Bà Chiểu, chợ Kim Biên (TP Hồ Chí Minh)... ai cũng có thể dễ dàng mua silicone lỏng với giá rẻ giật mình từ 150.000 đồng đến 400.000 đồng một lọ 250cc tùy loại. Tất cả đều đủ tiêu chuẩn 3 không: không nhãn mác, nguồn gốc, không thành phần, không thời hạn dùng. Còn nếu đến các cơ sở phẫu thuật thẩm mỹ khách hàng có thể lựa chọn các loại silicone lỏng có nguồn gốc từ Mỹ, Thái Lan, Trung Quốc với giá tiền khác nhau, từ 2,5 triệu đến 1,2 triệu một lọ. Tất cả khách hàng đều phải ký cam kết tự chịu trách nhiệm nếu có tai biến, nhưng các bà chủ thẩm mỹ viện đều khẳng định: Hàng trăm người đã bơm ở đây, chưa có ai bị tai biến cả. Ký là để đề phòng thôi. Và như vậy tiền thì các cơ sở làm ăn trái phép hưởng, tai biến thì hệ thống bệnh viện công gánh.

Theo điều tra của chúng tôi, hầu hết các loại silicone lỏng trên thị trường hiện nay là nhập lậu, nhập theo đường xách tay không có kiểm định y tế, đặc biệt rất nhiều loại là dạng silicone lỏng công nghiệp không dùng cho y tế của Trung Quốc, rất nguy hiểm cho con người. Tuy nhiên có thể vì là hàng chuyên dùng cho nên chưa thấy sự ra tay của hệ thống quản lý thị trường đối với mặt hàng quá nguy hiểm cho sức khỏe con người.

Cần sớm có chế tài nghiêm khắc

Cho đến nay, mặc dù đã xảy ra quá nhiều tai biến, hàng chục người đã tử vong vì tiêm silicone lỏng vào cơ thể, nhưng chế tài đối với hành vi nguy hiểm này chưa được chặt chẽ và chưa đủ nghiêm khắc để chặn đứng hiểm họa này. Ngoài việc liệt silicone lỏng vào diện chất cấm dùng trong phẫu thuật thẩm mỹ từ năm 1992, đưa hành vi tiêm trực tiếp silicone lỏng vào cơ thể vào diện cấm trong phẫu thật thẩm mỹ năm 1995, đến nay chưa thấy Bộ Y tế đưa thêm những văn bản nhằm loại trừ hành vi này ra khỏi đời sống. Trong công tác quản lý thị trường cũng chưa có những văn bản nhằm đôn đốc công tác kiểm tra kiểm soát để tiêu diệt thị trường lưu hành chất cấm độc hại này. Chúng tôi cũng chưa tìm thấy một trường hợp nào xử phạt theo Bộ Luật Hình sự về hành vi sử dụng chất này trong phẫu thuật thẩm mỹ và lưu hành chất cấm này trên thị trường theo điều 99, điều 242 Bộ Luật Hình sự, mặc dù rất nhiều trường hợp tử vong do tiêm silicone lỏng đã xảy ra. 

Đã đến lúc cần có những văn bản mới quy định chặt chẽ việc sử dụng silicone lỏng trong y tế với những chế tài nghiêm ngặt, đồng thời sớm triển khai một chiến dịch truyền thông giáo dục sức khỏe về tác hại của silicone lỏng. Nếu xét cả việc loại trừ buôn bán chất cấm này ra khỏi thị trường thì trách nhiệm không chỉ riêng của ngành Y tế.