Hơn 7 vạn diêm dân khốn đốn vì gian lận muối
Muối ngoại hại 7 vạn diêm dân
Cuộc sống vất vả, khó khăn của hơn 7 vạn diêm dân trên cả nước đã được nói đến từ lâu khi giá muối lên xuống thất thường, tồn kho lớn. Câu chuyện càng thêm bức xúc khi hàng năm hạn ngạch thuế quan (HNTQ) cấp cho các nhà NK muối cứ gia tăng mãi. Hàng vạn diêm dân cho rằng, NK muối đã ảnh hưởng nghiêm trọng tới lượng cung và giá muối trong nước. Đại diện các bộ, ngành liên quan như Công Thương, NN&PTNT luôn khẳng định, NK muối không ảnh hưởng tới giá muối trong nước.
Song, trong năm nay, giá muối có lúc xuống thấp nhất chỉ còn 300 đồng/kg, lúc cao nhất cũng chưa tới 1.000 đồng/kg, dù theo ông An Văn Khanh, Phó Cục trưởng Cục Chế biến thương mại nông lâm sản và nghề muối (Bộ NN&PTNT), sản lượng muối cả năm 2011 chỉ bằng 67% so với năm 2010. Trong thực tế đến hiện tại, lượng muối tồn trong diêm dân lên tới hơn 216.000 tấn. Lượng muối NK tính đến thời điểm này là 152.000 tấn. Trong khi đó, lượng muối NK cấp HNTQ năm 2011 là 102.000 tấn, Bộ Công Thương mới cấp hạn ngạch đợt 1 cho các DN số lượng 50.000 tấn, lượng muối NK còn lại, các DN xin nhập ngoài HNTQ.
Câu chuyện càng thêm bức xúc và được dịp thổi bùng lên khi vừa qua Tổng cục Hải quan phát hiện Công ty TNHH một thành viên Hóa chất cơ bản Miền Nam đã “phù phép” để được nhập muối về với thuế ưu đãi và bán tới 23.000 tấn muối ra thị trường để làm muối ăn. Tổng cục Hải quan cho biết, công ty này đã dùng khoảng gần 200.000 tấn để sản xuất xút theo đúng nội dung giấy phép Bộ Công Thương cấp, còn lại trên 20.000 tấn công ty đã đưa về xưởng thực nghiệm để sản xuất muối ăn. Kết quả điều tra cho thấy, giá trị hàng nhập khẩu sai mục đích của công ty này khoảng gần 20 tỉ đồng, với số thuế ẩn lậu gần 7 tỉ đồng. Được biết, Công ty TNHH một thành viên Hóa chất cơ bản Miền Nam hàng năm đều được Bộ Công Thương cấp HNTQ NK muối công nghiệp. Theo quy định, muối NK trong HNTQ chỉ phải chịu thuế suất 15% với muối công nghiệp, nhưng nếu NK ngoài HNTQ thì mức thuế lên tới 60%.
Hậu kiểm không thuộc về ai
Ông Hồ Xuân Hùng, Thứ trưởng Bộ NN&PTNT cho biết, bình quân mỗi năm, chúng ta NK từ 120.000-150.000 tấn muối, chiếm khoảng 10% so với sản lượng muối trong nước. “Do vậy, nếu nói rằng, vụ việc phát hiện hơn 23.000 tấn muối CN bị phù phép thành muối ăn chỉ là phần nổi của tảng băng chìm thì tảng băng mà chúng ta không kiểm soát được ấy cũng không quá lớn, nhưng đánh vào tâm lý rất nặng nề”, ông Hùng nói. Theo đó, dù số lượng NK không nhiều, song nếu thời điểm nhập không khéo sẽ phạm sai lầm lớn, làm vỡ thị trường muối trong nước.
Câu chuyện đặt ra, việc NK muối từ trước tới nay dựa trên sự thỏa thuận giữa 2 Bộ NN&PTNT và Công Thương. Theo đó, Bộ Công Thương căn cứ vào nhu cầu NK muối của các DN chế biến công nghiệp để cấp hạn ngạch. Trong chuỗi này, Bộ NN&PTNT chịu trách nhiệm ban hành tiêu chí chất lượng muối NK để Tổng cục Hải quan kiểm tra, Bộ Công Thương chịu trách nhiệm việc cấp đúng đối tượng. Như vậy, khâu hậu kiểm các DN có sử dụng đúng mục đích muối NK về hay không chưa thuộc về ai, và bấy lâu chúng ta đã buông lơi. Các bộ, ngành sẽ còn khẳng định muối NK không gây ảnh hưởng đến thị trường trong nước nếu như không có vụ việc phát hiện trên của Tổng cục Hải quan.
Câu chuyện về hạt muối sẽ còn dài dài khi mà nhìn lại, tất cả nhân vật lực cũng như sự quan tâm đến phát triển ngành muối còn quá mờ nhạt. Đến nay, ngành muối chưa có được đề án phát triển, tiêu chuẩn cho muối công nghiệp cũng chưa hoàn thiện, người dân vẫn tự làm tự chịu.
Doanh nghiệp làm sai tự chịu trách nhiệm!
Vụ gian lận thương mại muối trong nước đầu tiên bị phát hiện, khiến dư luận không khỏi băn khoăn, trách nhiệm hậu kiểm cấp phép NK bấy lâu thuộc về ai? Xung quanh vấn đề này, ông Lưu Hoàng Ngọc, Phó Cục trưởng Cục Hóa chất (Bộ Công Thương) đã trao đổi với báo chí. - Là đơn vị cấp hạn ngạch NK cho các DN, trách nhiệm của Bộ Công Thương tới đâu? - Ông Lưu Hoàng Ngọc: Ở đây, có 2 câu chuyện: muối NK về phải đảm bảo sử dụng đúng mục đích, đúng tiêu chuẩn quy định. Về chất lượng muối NK, Bộ NN&PTNT đã ban hành tiêu chí, Tổng cục Hải quan sẽ giám sát các DN NK về. Còn, Bộ Công Thương quan tâm tới việc DN sử dụng có đúng mục đích không. Theo đó, muối NK về chỉ được sử dụng trong công nghiệp và y tế, không được chuyển đổi làm muối ăn. - Dư luận cho rằng, chức năng giám sát hậu kiểm mục đích sử dụng muối NK của Bộ Công Thương còn quá lỏng lẻo? - Ông Lưu Hoàng Ngọc: Đã là một DN thì phải tự chịu trách nhiệm với hoạt động sản xuất kinh doanh của mình. Khi đăng ký cấp hạn ngạch, các DN đã phải cam kết sử dụng muối NK đúng mục đích, không sử dụng ngoài mục đích hoặc trao đổi, không sản xuất thương mại. Nếu DN vi phạm phải tự chịu trách nhiệm. - Trước đó, Bộ Công Thương có phát hiện vụ việc nào tương tự? - Ông Lưu Hoàng Ngọc: Bộ Công Thương đã có nhiều đợt kiểm tra các DN nhập khẩu muối trong hạn ngạch thuế quan. Qua đó, cũng có phát hiện một số DN có biểu hiện gian lận. Ngay sau đó, chúng tôi đã dừng cấp HNTQ đối với các DN này. Tuy nhiên, do tôi không trực tiếp quản lý lĩnh vực này, nên không nắm rõ được những đơn vị nào đã vi phạm. - Nhiều người cho rằng, nên bỏ HNTQ NK muối, quan điểm của ông ra sao? - Ông Lưu Hoàng Ngọc: Theo cam kết của Việt Nam khi gia nhập WTO, thì chúng ta bắt buộc phải duy trì HNTQ NK muối. Vì, có duy trì được cái này, thì mới giữ được thuế NK muối cao như hiện nay, 50% với muối tinh khiết và 60% với muối công nghiệp. Thực ra, nhiều người cũng đã đề nghị bỏ. Về nguyên tắc, chúng ta có thể bỏ, nhưng nếu vậy thì thuế suất NK muối phải hạ thấp. Các DN cũng không thích NK muối theo HNTQ vì thủ tục, thời gian chờ đợ rất lâu, bị động. Mà, bản thân các DN đều muốn mua muối chất lượng cao trong nước để tạo thế chủ động. |
