Trải qua những bất ngờ với "Người Dublin"
(ANTĐ) - Không hẳn là người đồng khởi xướng thời kỳ Phục hưng Ireland, nhưng James Joyce là người kiến tạo và thể hiện bản sắc dân tộc trong những tác phẩm về lịch sử thăng trầm, bi hùng của đất nước bên bờ Đại Tây Dương này. Vượt lên kỹ thuật tự sự truyền thống, các tác phẩm của ông là sự hợp nhất tư tưởng bản sắc và sự giằng xé nội tâm các nhân vật với mô tả về lịch sử nhân loại.
Người Dublin gồm 15 truyện ngắn, được Joyce viết từ năm 1904 đến 1907. Ở đấy, Joyce đã lấy những mảng đen tối của cuộc sống đương đại, của phong trào đòi độc lập từ Anh đang lên cao tại Ireland và những bí ẩn trong tâm lí con người làm bối cảnh hư cấu hoặc biến nó thành một tiêu điểm để chiếm lĩnh, phân tích.
Người Dublin thể hiện được sự tinh tế, sắc sảo cùng tài năng bậc thầy của James Joyce chẳng những trong việc xử lí thời gian mà còn ở hình thức mô tả những ý nghĩ, cảm xúc của nhân vật trung tâm. Đọc Người Dublin, độc giả sẽ trải qua hết bất ngờ này đến bất ngờ khác khi thấy người kể do Joyce sáng tạo ra đã làm chủ được các tình huống phức tạp của đời sống, rồi từng bước, thật uyển chuyển và tự nhiên đào sâu vào thế giới nội tâm vô cùng phức tạp của con người.
Người Dublin đã phá vỡ cấu trúc trần thuật truyền thống, đem lại một sức hấp dẫn mới mẻ cho truyện ngắn của Joyce, không kém gì các sáng tác của Kiplin, Daudet, Maupassant... Ở Người Dublin, Joyce tạo ra nhân vật biết phân thân, nhưng chốc lát lại tan rã; ta có cảm tưởng người trần thuật “chỉ có việc kể lại các biến cố, sự kiện mà không cần kết án hay biện hộ cho chúng.”
Hầu hết các truyện ngắn trong tập Người Dublin đều thể hiện rõ nét cách tư duy của con người hiện đại, đồng thời lại khá tiêu biểu cho cách sử dụng đối thoại của kịch để độc giả được nghe các nhân vật tự miệng nói ra những điều họ nghĩ và kĩ thuật lấy ý nghĩ mơ mộng của lối viết dòng ý thức để khám phá tính cách nhân vật ở James Joyce, nhà văn nổi tiếng nhất thế kỷ XX. Người Dublin đã góp phần quan trọng trong việc làm nên diện mạo của truyện ngắn hiện đại. Có thể nói, “Người Dublin là tập truyện ngắn viễn tưởng đầu tiên của James Joyce, trong đó ông đề cập một cách trực diện tới những vấn đề phức tạp của đời sống đương thời”. Do vậy, tác phẩm gặp rất nhiều khó khăn về mặt xuất bản.
Gia Bách