Mùa thu - mùa trái chín
(ANTĐ) - Mùa thu là mùa nhiều quả chín. Người xưa thường nói: Hoa mùa xuân, quả mùa thu.Chuối thì như quả có cả bốn mùa, song ngẫm ra, chuối mùa thu quả mập và ngon hơn cả. Người sành ăn, thường thưởng thức chuối tiêu vào mùa thu, nải nhiều mà quả cũng nhiều.
 |
Những nhà ven sông hoặc vùng đồng bằng, trồng chuối tiêu, cứ độ thu sang, chuối tiêu có cây, buồng quả phải dùng tre, gỗ mà chống, không thì buồng quả nặng kéo ngọn ngả xuống đất, không chống có khi bật cả gốc.
Những nải chuối tiêu chín tới, được đẵn xuống được ủ giấm, chỉ mấy hôm sau quả đã vàng đều. Những quả già, đẫy, trên vỏ thỉnh thoảng có một vài chấm nhỏ như trứng cuốc, đó chính là chuối trứng cuốc. Thứ chuối ấy, mùa thu ăn với cốm vòng. Bẻ đôi quả chuối, bóc vỏ, giở cốm gói trong lá sen ra, mà lùi vào cốm, lùi hơi mạnh và hơi sâu một chút, cho những hạt cốm xanh bám vào đông đúc, mà thưởng thức. Khi những cơn gió heo may từ phương Bắc nhè nhẹ thổi về, thì hương quả, hương cốm này khiến mỗi lần đi xa Hà Nội, thiếu chuối, thiếu cốm, lòng ta lại nao nao nhớ.
Mùa thu cũng là mùa hồng chín. Những quả hồng chín, quả thon đẹp, chín đỏ au, được bày bán ở những quầy hoa quả, hoặc trên những quang gánh hàng rong. Hồng cũng là thứ ăn với cốm, là thứ quả sang, để mùa thu về, thành thứ đặc sản không thể thiếu trong những lễ dạm hỏi xưa. Hồng đỏ au, ngọt ngào, đằm thắm. Cốm ngào ngạt một thứ hương đồng nội, mang trong mình màu xanh của đồng quê êm đềm. Màu hồng, màu cốm, vị thơm thảo của hồng, cốm, không biết ai là người đầu tiên đã chọn để thành thứ không thể thiếu trong mùa cưới, kể cũng tinh đời!
|
Na cũng là thứ quả ngon mà người Hà Nội ưa chuộng. Mùa na chín, những chục na, loại to, ngon nhất, mắt mở đẹp và rộng, được mua về để thắp hương. Mỗi quả thường được người hái bán, ngắt sâu vào cành, để thêm vài cái lá xanh cho quả thêm đẹp mã... Na thắp hương mau chín. Những quả chín cây, chỉ sau một đêm là ăn được, những quả xanh hơn thường phải vài ba đêm sau mới chín.
Na có vị thơm, ngọt nhẹ, múi trắng, hạt đen rất đẹp. Thông thường người ta thích ăn na dai hơn na bở. Na dai múi nhằn dễ chóc ra khỏi hột và múi cũng dai hơn. Khi ăn đừng có ăn vội, hãy nhai kỹ một chút, sẽ thấy vị ngọt của quả, dường như đậm đà hơn, day dưa hơn... Có người lại thích loại na bở. Thực ra, na bở ăn lâu hơn nhưng na bở lại thơm nhè nhẹ, và dư vị để lại những cảm giác khoan khoái, vị ngon của quả như níu giữ mình lâu hơn...
Mùa thu cũng là mùa bưởi. Bưởi chua dôn dốt, hay được các bà, các cô đón mua ở dọc phố. Bưởi có nhiều loại, có loại bưởi múi to, tôm mọng, màu ngà vàng... Có loại bưởi đào, vỏ ngoài vàng nhưng bên trong cùi và múi màu hoa đào rất đẹp. Bưởi chua thường to hơn bưởi ngọt. Ngoài Bắc có loại bưởi Đoan Hùng, quả nhỏ, múi nhỏ, to hơn múi cam một chút, mà vị ngọt thì thật đặc sắc.
Ăn bưởi Đoan Hùng xong, vị quả thơm trên tay còn lưu giữ thứ hương vị đậm đà, thơm thảo của một cùng đồi... Bưởi ngon nhất là bưởi Chí Đám, do vi lượng chất đất tạo nên hương vị riêng. Giờ thì có thêm bưởi Phúc Trạch ở Hà Tĩnh và bưởi da xanh ở miền Nam, hương sắc cũng đã nổi tiếng khắp mọi miền đất nước.
Lại có thứ quả dân dã là thứ khế ngọt. Khế ngọt nếu được chăm sóc tốt, quả mọng vàng, phổng phao, ăn múi này lại muốn ăn múi tiếp, hết quả này lại muốn thưởng thức sang quả khác. Chả trách, cổ tích xưa có loài chim ăn một trái khế, trả lạng vàng, bảo may túi ba gang mà đựng... Giờ thì miền Nam có nhiều thứ quả quý mùa thu tràn ra Hà Nội: Thanh long Bình Thuận, sầu riêng, măng cụt, mãng cầu xiêm... mỗi thứ có một vị riêng.
Và, về mùa thu, cũng không nên quên đến hồng xiêm Xuân Đỉnh, quả to mà ăn ngọt như vị đường phèn.
Xem ra quả mùa thu ở đất Thủ đô, nhiều thứ ngon mà những người sành điệu không thể bỏ qua.
Ngô Văn Phú
