Đi tìm sự sáng tạo trong vẽ tranh con giáp năm Kỷ Hợi

ANTD.VN - Tết đã cận kề và các họa sỹ yêu thích dòng tranh con giáp Việt Nam cũng đang tất bật với các ý tưởng và lên phác thảo cho các bức tranh con giáp của năm Kỷ Hợi. Dù hình hài của con giáp năm nay dễ tạo hình, thế nhưng, theo một số họa sỹ, việc vượt lên các bức tranh dân gian có cùng đề tài không hề dễ dàng…

Đi tìm sự sáng tạo trong vẽ tranh con giáp năm Kỷ Hợi ảnh 1

Hình ảnh con giáp của năm Kỷ Hợi (con lợn) đã ăn sâu vào tiềm thức của người thưởng tranh

Con giáp có tạo hình đẹp mắt

Vẽ tranh con giáp là một sáng tạo độc đáo của các họa sỹ Việt Nam. Tranh con giáp thực chất là tranh Tết được kế thừa và phát triển từ các dòng tranh dân gian như tranh Hàng Trống, tranh Đông Hồ… nhưng sinh động và đa dạng về hình thức thể hiện. Cũng giống như dòng tranh dân gian, tranh con giáp ban đầu thường được các họa sỹ vẽ trên giấy khổ nhỏ, chất liệu rẻ tiền và mau hỏng như chì, bút sắt, màu nước hay bột màu.

Chỉ với vài ba nét vẽ giản lược, hình ảnh con giáp đã hiện ra với vô vàn hình thù, màu sắc, còn phong cách thể hiện cũng đủ cả hiện thực, siêu thực rồi ấn tượng. Các họa sỹ Đông Dương là người đã khai mở dòng tranh con giáp ngày Tết với những tên tuổi như Bùi Xuân Phái, Nguyễn Tư Nghiêm… và được các thế hệ họa sỹ kháng chiến, đổi mới, tiếp nối cho tới ngày nay. 

Đi tìm sự sáng tạo trong vẽ tranh con giáp năm Kỷ Hợi ảnh 2Tranh lợn của họa sỹ Lê Anh Vân

Nếu như trước đây, các họa sỹ thường vẽ vào thời khắc thiêng liêng của năm - Giao thừa hay những ngày đầu tiên của năm mới như một cách khai bút thì ngày nay, việc vẽ tranh con giáp diễn ra từ sớm, nhằm đón lấy thời điểm nhà nhà sửa soạn đón Tết, mua tranh về chơi Tết. Hay đúng hơn, với những họa sỹ chuyên vẽ tranh con giáp thì thời điểm vẽ tranh không phải là dịp cuối năm mà diễn ra quanh năm, vẽ như một công việc sáng tạo, không còn phải chờ cảm hứng hay đúng dịp mới bắt tay vào thực hiện. 

Vẽ tranh con giáp thật sự là một trò chơi thư giãn của nghề vẽ vốn đầy những lao động chân tay vất vả và vận động trí óc mệt nhoài. Đặc biệt, vào dịp Tết đến xuân về,  tranh con giáp chưa bao giờ mất đi tính hấp dẫn với người thưởng thức. Đó là nét đẹp đầu xuân của người Việt với những khát vọng về hạnh phúc, may mắn và một năm mới an lành đã được các họa sỹ Việt gửi trọn trong hình hài và màu sắc của con giáp Kỷ Hợi.

Nhắc đến con giáp của năm Kỷ Hợi, nhiều người dân Việt Nam sẽ nhớ ngay tới hình ảnh thân thuộc trong các bức tranh dân gian Đông Hồ, Kim Hoàng mang hình thái đẹp đẽ với lời chúc cho sự no ấm, sung túc và một năm mới phát tài, phát lộc. Hơn thế, con lợn luôn tạo cho người thưởng ngoạn cảm giác ấm áp nên đây là một trong những con giáp được ưa chuộng vẽ. Họa sỹ Thành Chương chia sẻ, ông rất yêu hình ảnh của con lợn.

Năm con gà, ông đã làm loạt tranh về con giáp này với muôn hình vạn  trạng về loài vật này như gà mẹ ấp trứng, cột điện cao thế trong dáng vẻ oai phong của con gà, gà ở miền sơn cước… Năm nay, dù vẽ trong lặng lẽ và không có ý định ra mắt một triển lãm cá nhân riêng về con giáp năm Kỷ Hợi nhưng ông vẫn sẽ tuân theo mạch đi của năm con gà, có nghĩa, phải phát triển hình ảnh của con lợn trong văn thơ, trong đời sống để hình ảnh của con lợn không bó hẹp trong ý nghĩa sung túc, đông đàn dài lũ mà phải thiết thực và gần gũi hơn với cuộc sống đương đại. Đặc biệt là các vấn đề rất nóng hổi hiện nay. 

Với họa sỹ Văn Dương Thành, vẽ tranh con giáp đã trở thành thông lệ đối với cá nhân bà để chào đón năm mới. Việc khai bút thường bắt đầu vào những ngày đầu tiên của năm mới. Theo họa sỹ Văn Dương Thành, bà là người học tập các cụ đi trước như Nguyễn Tư Nghiêm, Bùi Xuân Phái… trong cách thể hiện và giữ thói quen khai bút đầu năm.

Những bức tranh tươi mới, mang tinh thần của con giáp năm đó luôn được bà đem tặng cho người thân, bạn bè. Năm nay, con giáp mang ý nghĩa cho sự sum vầy, hạnh phúc gia đình, lứa đôi, Văn Dương Thành đang ấp ủ nhiều hình ảnh để thể hiện. Cách bà thể hiện con giáp của năm Kỷ Hợi có lẽ sẽ không nằm ngoài bút pháp ấn tượng Văn Dương Thành đã thể hiện trong loạt tranh về Hà Nội. 

Đi tìm sự sáng tạo trong vẽ tranh con giáp năm Kỷ Hợi ảnh 3Tác phẩm của nữ họa sỹ Nguyễn Hồng Phương

Tìm kiếm sự sáng tạo từ các bức tranh dân gian

Có một điều khá thú vị khi nhìn vào độ tuổi của các họa sỹ vẽ tranh con giáp. Đó là dòng tranh này hình như không dành cho họa sĩ trẻ mối quan tâm nhiều lắm. Nó không phù hợp với những sục sạo nôn nóng kiếm tìm của lứa tuổi này. Ngay chính bản thân nhà văn, họa sỹ Trần Nhương, người cầm bút vẽ đã 40 năm cũng mới chỉ vẽ tranh con giáp vào khoảng 20 năm nay. Chính vì thế, đây có thể coi như dòng tranh có độ tuổi họa sỹ già nhất trong các dòng tranh của mỹ thuật Việt. 

Mỗi họa sỹ Việt khi thể hiện con giáp của năm Kỷ Hợi đều thừa nhận, không dễ  để “qua mặt” các bức tranh dân gian của Đông Hồ đã ăn sâu vào tiềm thức của người thưởng tranh. Đó là những thách thức không hề nhỏ đối với mỗi họa sỹ có tham vọng sở hữu các tác phẩm đẹp mắt và giàu tính nghệ thuật về tranh con giáp Kỷ Hợi. Họa sỹ Phạm Trần Quân cho biết, mấy tháng nay, anh đang loay hoay với loạt tranh về con giáp năm 2019. Các họa sỹ dân gian đã khai thác quá tuyệt vời hình ảnh này. Nhưng với một họa sỹ hiện đại như anh, việc sao chép hay lặp lại cách vẽ này chắc chắn sẽ thất bại. Điều quan trọng, họa sỹ cần tìm ra một cách sáng tạo mới dựa trên việc kế thừa và phát triển các chất liệu dân gian truyền thống. 

Đi tìm sự sáng tạo trong vẽ tranh con giáp năm Kỷ Hợi ảnh 4Vẽ con giáp trên gốm - họa sỹ Lê Thiết Cương

Với Phạm Trần Quân, sự thay đổi không chỉ ở mặt tạo hình về con giáp mà có thể thay đổi cả ở chất liệu thể hiện. Thay vì vẽ trên toan, Phạm Trần Quân đã nghĩ tới việc vẽ trên gốm để làm nên các sản phẩm mang tính ứng dụng cao hơn cho tác phẩm như bát, đĩa, chén, cốc… Đây cũng là hướng khai thác không chỉ có Phạm Trần Quân mà còn của nhiều họa sỹ Việt. Bởi tranh con giáp giờ đây đã là dòng tranh đặc sắc của Việt Nam. Vì thế, việc làm giàu và phong phú hơn các hình thức thể hiện là vô cùng cần thiết. 

Một món quà đầu xuân cho bạn bè và những người yêu hội họa với mỗi họa sỹ theo đuổi dòng tranh con giáp là niềm hạnh phúc lớn. Niềm hạnh phúc ấy được nhân lên gấp nhiều lần còn bởi, vẽ tranh con giáp thật sự là một trò chơi thư giãn của nghề vẽ vốn đầy những lao động chân tay vất vả và vận động trí óc mệt nhoài.

Đặc biệt, vào dịp Tết đến xuân về, tranh con giáp chưa bao giờ mất đi tính hấp dẫn với người thưởng thức. Đó là nét đẹp đầu xuân của người Việt với những khát vọng về hạnh phúc, may mắn và một năm mới an lành đã được các họa sỹ Việt gửi trọn trong hình hài và màu sắc của con giáp năm Kỷ Hợi. Và với người Việt thưởng thức hội họa ngày nay, tranh con giáp vẫn là loại hình “ăn khách”.