 |
Độc đáo từ cái tên
Đối với người vùng cao có thể rau rút khá lạ lẫm, nhưng với người dân đồng bằng, nhất là khu vực có nhiều ao hồ, thì rau rút lại khá quen thuộc. Đây là loại rau được trồng nổi trên mặt nước với phần lá thoạt nhìn tựa như lá cây xấu hổ (trinh nữ), thân được bao bọc bởi một lớp “phao bơi” màu trắng xốp nhẹ. Phần thân trong lớp “phao xốp” này khá giòn, ăn có vị ngọt mát. Búp ngọn và thân non của rau rút là 2 bộ phận được lựa chọn để chế biến món ăn.
Nhìn bề ngoài, rau rút không có gì hấp dẫn. Thậm chí nó còn xù xì và bám cả bèo tấm trên lớp phao lông. Ất thế mà khi đem chế biến món ăn thì lại rất… ra trò. Các bà, các mẹ cứ hè đến lại kháo nhau xem ngoài chợ đã bán rau rút chưa để mua về làm tô canh giải nhiệt. Ngoài việc sơ chế hơi lỉnh kỉnh và đòi hỏi có chút kinh nghiệm để phân biệt đoạn nào non, đoạn nào già thì còn lại rất dễ chế biến.
 |
Rau rút khá thân thiện với sức khỏe con người do chứa nhiều vitamin A, C, giàu canxi, hàm lượng protein cao, hỗ trợ an thần và dễ ngủ… Mặc dù không được trồng rộng rãi do đặc điểm sinh trưởng, nhưng đây lại là loại rau khá được ưa chuộng không chỉ ở Việt Nam mà cả các nước tiểu vùng sông Mê Kông như Thái Lan, Campuchia.
Những món ngon cùng rau rút
Rau rút phổ biến nhất vẫn là nấu canh. Canh chua rau rút mà nấu với quả sấu xanh thì đúng là “đỉnh” của mùa hè. Dễ làm và làm nhanh gọn nhất có lẽ là canh chua rau rút thịt băm và canh sườn chua rau rút. Đối với canh thịt băm khá là đơn giản, chỉ cần phi chút hành khô (hoặc đầu hành thái nhỏ) cho thơm rồi thêm thịt bằm và sấu vào xào, nêm nếm gia vị cho vừa rồi thêm nước. Đợi nước sôi đến khi sấu chín mềm thì dầm sấu ra cho có vị chua, cuối cùng mới cho rau rút vào. Khi rau chín tái là có thể múc ra bát được rồi, tránh để lâu kẻo rau vừa bị vàng lại vừa dai, mất độ giòn ngọt vốn có. Nếu đem nấu sườn cũng cách làm tương tự. Lưu ý, nên dùng sườn non cho có độ ngọt và chỉ cần sườn chín mềm là thả rau vào. Quan trọng nhất đối với nấu canh rau rút là rau chỉ cần nấu chín tái sẽ cho rau màu xanh đẹp mắt.
 |
Món canh nhất định phải ăn với rau rút là riêu cua rau rút khoai sọ. Món ăn này cứ hễ vào mùa là kiểu gì các mẹ, các chị cũng tranh thủ nấu một vài lần cho cả nhà cùng thưởng thức. Sơ chế cua để nấu canh rau rút thì cũng giống hệt cách làm các món canh cua khác. Khi nồi canh cua nổi hết riêu lên thì cho khoai sọ vào, đợi tới khi khoai chín mềm thì cho rau rút vào rồi nhanh chóng tắt bếp. Trước khi múc ra bát thì thêm phần gạch cua xào lên trên bát canh cho hấp dẫn (nhiều người cho thêm cả rau muống nấu chung). Canh có vị ngọt từ cua, thơm dịu của rau rút, chút béo béo, mềm mềm của khoai sọ, ăn cực đã. Canh này với cơm hoặc bún đều hấp dẫn.
 |
Thường các món canh ăn với bún, người miền Bắc bao giờ cũng ăn theo 2 cách. Nếu nấu kiểu bún riêu thì phần nước dùng sẽ có thêm chút vị chua của sấu, của dấm bỗng, hoặc từ một số quả có vị chua dịu. Đặc biệt là phần riêu cua chủ đạo phải có màu sắc đẹp mắt. Nhưng với món canh bún ăn với rau rút thì sẽ thiên về vị ngọt tự nhiên từ thịt, rau, chứ không thêm vị chua và rau rút sẽ là chủ đạo. Còn người miền Nam lại thường hay ăn chung với các loại lẩu, có thể là lẩu mắm, lẩu sườn sụn hoặc lẩu chua… thậm chí chỉ cần luộc lên chấm mắm.
 |
Rau rút còn có thể nấu với vịt om sấu. Vịt sau khi chặt miếng vừa ăn thì ướp chung với hành, tỏi băm, gia vị, nước mắm, dầu hào. Đợi khoảng nửa tiếng cho thịt vịt ngấm thì xào cho săn rồi thêm sấu, khoai sọ, nước (hoặc nước dừa) vào om. Khi khoai chín mềm thì thêm rau rút vào đảo chín tái là được. Với món này, vị thanh mát của rau rút giúp giảm đi cảm giác ngấy béo của vịt, món ăn trở nên kích thích hơn rất nhiều.
 |
Nộm rau rút có lẽ sẽ là món ăn khá lạ, thậm chí có người làm nộm rau rút với tép đồng hoặc thịt vịt. Rau rút sau khi chọn phần thân và ngọn non thì sẽ đem luộc sơ thật nhanh, sau đó vớt ra thả vào tô nước đá cho giòn và xanh rau. Tép đồng rang chín, khế chua thái lát mỏng, rau mùi, kinh giới cắt rối, lạc rang giã và vừng rang, ớt băm, cuối cùng là thêm nước mắm pha chua ngọt vào trộn đều cùng rau. Món nộm rau rút tép đồng vừa mát, vừa lạ miệng. Cũng có thể thay tép đồng bằng một số loại tôm đã luộc hoặc hấp chín, hoặc thịt bò xào tái cũng khá hợp.
Đối với nộm rau rút thịt vịt thì sẽ chọn phần ức vịt đã luộc chín rồi thái lát trộn chung với rau rút đã luộc chín tới, kèm rau răm, rau thơm, cà rốt thái sợi và nước mắm chua cay ngọt. Trước khi ăn thêm chút lạc rang giã. Vịt có vị mềm ngọt ăn chung với rau rút thơm giòn, chút cay cay chua ngọt vừa đủ. Đó đều là những sự kết hợp có tính mát, giúp giải nhiệt cơ thể khá tốt.
Rau rút không được sử dụng nhiều trong những món cao lương mĩ vị, ngược lại nó khá bình dân, dễ nấu, dễ ăn. Cũng không có nhiều món được khai thác từ loại rau này, nhưng một khi đã nấu thì khó ai mà cưỡng lại được sự hấp dẫn.
