Theo EVN, năm 2016 nguồn thủy điện giá rẻ sẽ thiếu hụt khoảng 2,5 tỷ kWh do hạn hán, phải chạy nguồn nhiệt điện dầu nhiều hơn, cộng thêm 12.000 tỷ đồng biến động tỷ giá sẽ được đưa dần vào trong giá bán điện hiện hành.
Tuy vậy, theo một số chuyên gia, với giá dầu thế giới thấp chưa từng có trong thời gian qua, việc phải chạy nhiệt điện dầu chưa thể là gánh nặng để EVN vin vào mà tăng giá điện. Theo đề án điều chỉnh Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia được Chính phủ phê duyệt tháng 3-2016, ngoài việc điều chỉnh biểu giá điện theo sự thay đổi của giá nhiên liệu, tỷ giá hối đoái..., điều đáng quan tâm là nghiên cứu thực hiện giá bán điện theo mùa và theo vùng.
Trước đó EVN đã lấy ý kiến về việc điều chỉnh cơ cấu biểu giá bán lẻ điện báo cáo Bộ Công Thương trình Chính phủ. Theo kết quả tổng hợp, 96% ý kiến lựa chọn phương án biểu giá bán lẻ điện rút về 3-4 bậc thang thay vì 6 bậc như hiện nay. Chưa biết Chính phủ sẽ quyết biểu giá mới như thế nào, nhưng Chủ tịch Hiệp hội Năng lượng Việt Nam cho rằng, bên cạnh việc xem xét lại cơ cấu bậc thang hợp lý hơn, rất cần nghiên cứu sớm áp dụng các cách tính giá điện để tránh bất lợi cho người tiêu dùng.
Nước ta có 2 mùa tương đối rõ rệt là mùa mưa và mùa khô, điều chỉnh giá theo mùa là hợp lý, không thể “gói” mức giá chung tính cho cả 4 mùa. Bởi vì vào mùa mưa thủy điện dồi dào, nhiệt điện giảm xuống, lợi nhuận của EVN rất tốt. Còn mùa khô khi phải phát hết công suất, huy động từ các nguồn nhiệt điện than, khí, chi phí lớn hơn nên giá thành sản xuất điện đắt hơn và giá bán điện cũng đắt hơn.
Hiện tại một số nước đã quy định giá bán điện giờ cao điểm, thấp điểm theo 2 hoặc 3 mùa. Để minh bạch khi áp dụng giá bán điện theo mùa, EVN phải làm rõ được giá thành/kWh là bao nhiêu gồm chi phí đầu vào, khấu hao thuế... EVN ở vị thế không có cạnh tranh nên nhà nước phải nắm điều tiết về giá, việc áp giá theo mùa rõ ràng phải tính toán cụ thể.
Tuy nhiên, dưới con mắt của một số chuyên gia trong cách xây dựng biểu giá điện hiện nay của EVN, quyền lợi của người dân - người mua chỉ được xem xét ở góc độ đỡ thiệt hại hơn. Trong khi đó, doanh thu, quyền lợi của bên bán là EVN không thay đổi. Vấn đề cốt lõi là sự minh bạch của ngành điện. Tức là người dân có quyền được biết rõ trong từng đồng tiền điện họ trả cho EVN gồn những chi phí nào và bao nhiêu là lợi nhuận của EVN?
Bộ Công Thương vẫn nói giá điện tiệm cận thị trường, nhưng thực tế vẫn là thị trường nửa vời. Thị trường thì phải có tăng có giảm. Từ năm 2009 đến nay, giá điện đã tăng 8 lần nhưng chưa giảm một lần nào. Điều người dân mong muốn lâu nay là giá điện phải... sáng tỏ, minh bạch, không thể kéo dài tình trạng mập mờ như hiện nay.
