Vấn đề trên được nhiều chuyên gia "mổ xẻ" tại hội thảo Diễn biến thị trường, giá cả ở Việt Nam năm 2024 và dự báo năm 2025 do Viện Kinh tế - Tài chính (Học viện Tài chính) và Cục Quản lý giá (Bộ Tài chính) tổ chức sáng 9-1.
Tăng trưởng cao nhưng lạm phát lại ở mức thấp
Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) năm 2024 của Việt Nam đã tăng 3,63% so với năm 2023. Như vậy, đây là năm thứ 10 liên tiếp Việt Nam thành công trong việc kiểm soát lạm phát trung bình ở mức dưới 4%.
Tính chung giai đoạn 2015-2024, trung bình lạm phát chỉ ở mức 2,8%/năm, thấp hơn rất nhiều so với mức trung bình 10,2%/năm của 10 năm trước đó.
Theo TS Nguyễn Đức Độ, Viện trưởng Viện Kinh tế - Tài chính, Học viện Tài chính, sở dĩ lạm phát được duy trì ổn định ở mức thấp trong 10 năm qua chủ yếu được neo nhờ chính sách tiền tệ và tỷ giá ổn định.
Trong đó, tốc độ tăng cung tiền trong giai đoạn 2014-2023 (độ trễ 1 năm) chỉ ở mức 13,8%, thấp hơn rất nhiều so với mức trung bình 27,1% của giai đoạn 2004- 2013. Cùng với đó, lãi suất trong giai đoạn 2014-2024 luôn được duy trì thực dương; tỷ giá ổn định…
Các biến động về lạm phát (cao hơn hoặc thấp hơn mức trung bình) chủ yếu do các biến động về giá dầu, giá nguyên vật liệu cũng như giá các dịch vụ y tế và giáo dục do Nhà nước kiểm soát.
 |
Các chuyên gia cho rằng Việt Nam đã thành công trong kiểm soát lạm phát năm qua |
Đáng nói, năm 2024 theo các chuyên gia, lạm phát được kiểm soát ở mức thấp, dù tăng trưởng kinh tế Việt Nam khá cao, cùng với đó là tăng lương cơ sở. Lý giải điều trên, TS Lê Quốc Phương, nguyên Phó Giám đốc Trung tâm thông tin Công nghiệp và Thương mại (Bộ Công Thương) cho rằng chủ yếu do lạm phát thế giới hạ, làm giảm áp lực lạm phát từ bên ngoài.
Bên cạnh đó, mặc dù tăng trưởng GDP cao song cầu nội địa vẫn thấp do người dân thắt chặt chi tiêu; giá lương thực - thực phẩm không tăng cao do nguồn cung trong nước dồi dào; giá năng lượng (điện, than, xăng dầu) do Nhà nước quản lý và điều tiết.
Bà Nguyễn Thị Oanh, Vụ trưởng Vụ Thống kê giá (Tổng cục Thống kê) cho biết thêm, lạm phát thấp vì trong bối cảnh khó khăn, doanh nghiệp chấp nhận giảm lợi nhuận bằng cách không tăng giá hàng hóa.
Cùng với đó, Chính phủ thực hiện miễn, giảm thuế, lệ phí nhằm trợ doanh nghiệp và người dân; điều hành thận trọng giá hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước quản lý; chính sách tiền tệ được điều hành thận trọng, linh hoạt... giúp giảm áp lực lạm phát.
Thuận lợi, khó khăn đan xen
Theo đại diện Cục Quản lý giá (Bộ Tài chính) năm 2025, các yếu tố tác động đến lạm phát và giảm phát là đan xen.
Trong đó, những yếu tố gây áp lực lên mặt bằng giá như: Giá dầu có thể diễn biến khó lường; giá một số loại vật liệu xây dựng (như cát, đá xây dựng) có thể tăng nhẹ những tháng đầu năm khi các công trình xây dựng gấp rút hoàn thành; giá lương thực, thực phẩm, hàng hóa thường tăng theo quy luật vào các tháng cuối năm và dịp lễ, Tết.
Ngoài ra, thiên tai và dịch bệnh có thể gây ảnh hưởng đến giá lương thực, thực phẩm tại một số địa phương. Việc thực hiện điều chỉnh giá dịch vụ do Nhà nước quản lý theo hướng tính đúng, tính đủ các yếu tố, chi phí sẽ tác động làm tăng CPI…
Ở phía ngược lại, một số yếu tố giúp giảm áp lực lên mặt bằng giá như: Lạm phát toàn cầu hạ nhiệt; nguồn lương thực, thực phẩm dồi dào; mức thu học phí năm học 2024-2025 và các năm tiếp theo khối mầm non, phổ thông công lập tiếp tục giữ ổn định.
Đồng thời, một số chính sách hỗ trợ về thuế tiếp tục được thực hiện; chủ trương ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát của Chính phủ trong những năm qua sẽ giúp củng cố niềm tin của doanh nghiệp và người dân vào môi trường kinh tế vĩ mô ổn định, từ đó giúp ổn định kỳ vọng lạm phát…
Còn theo TS Nguyễn Đức Độ, chính sách tiền tệ cũng góp phần kiểm soát lạm phát trong năm nay. Trong đó, việc cung tiền được kiểm soát ở mức 9,42% trong năm 2024, thấp hơn nhiều mức trung bình của giai đoạn 2014-2023 sẽ là yếu tố giúp kiểm soát lạm phát năm 2025.
Ở hướng ngược lại, theo ông, trong năm 2024, lãi suất thực, mặc dù vẫn dương, nhưng đang thấp hơn mức trung bình của giai đoạn 2014-2024, đồng thời tốc độ tăng giá USD cũng cao hơn mức trung bình của giai đoạn 2014-2024. Đây là những yếu tố có thể gây áp lực lên giá cả trong thời gian tới.
Bên cạnh các yếu tố về tiền tệ, tỷ giá nêu trên, lạm phát trong năm 2025 còn phụ thuộc vào các yếu tố khác như tăng trưởng kinh tế thế giới và giá dầu, giá nguyên vật liệu đầu vào…
Từ các phân tích trên, TS Nguyễn Đức Độ đưa ra 3 kịch bản lạm phát khác nhau, với lạm phát dao động trong khoảng 2,7 – 3,3%.
Trong khi TS. Lê Quốc Phương, Nguyên Phó giám đốc Trung tâm Thông tin Công nghiệp & Thương mại (Bộ Công Thương) đưa ra kịch bản lạm phát tăng cao hơn, dao động 4,2-4,5%.
Theo ông, việc kiểm soát lạm phát năm nay thuận lợi do các yếu tố như lạm phát 10 năm qua thấp, kinh tế vĩ mô tương đối ổn định, cung hàng hoá dồi dào…
Ngược lại, việc Chính phủ nâng mục tiêu tăng trưởng GDP năm 2025 lên 8-10% và giá dịch vụ y tế, giáo dục tăng theo lộ trình, giá năng lượng (xăng dầu, điện, than) có thể tiếp tục tăng là sức ép.
