Một cảnh trong vở kịch “Hồn Trương Ba da hàng thịt”
Mối thâm tình Tú Mai - Quang Vũ
Thân nhau từ những ngày còn trẻ, nhà thơ Lưu Quang Vũ và đạo diễn Tú Mai đã có nhiều kỷ niệm trong suốt thời gian dài. Thời còn yêu diễn viên Tố Uyên, Lưu Quang Vũ thường ghé qua khu tập thể Nhà hát Kịch Việt Nam vào mỗi thứ bảy và chủ nhật. Khi lập gia đình, hai vợ chồng ông thường đưa con trai đầu (Lưu Minh Vũ) qua chơi nhà Tú Mai. Tình bạn của họ còn đi cùng Lưu Quang Vũ trong những chia sẻ ngọt bùi về cuộc hôn nhân đầu tan vỡ và cuộc sống với người vợ thứ hai-nhà thơ Xuân Quỳnh. Là một đạo diễn trẻ mới tốt nghiệp từ Liên Xô về cũng là lúc tên tuổi Lưu Quang Vũ được biết đến nhiều, nhưng Tú Mai luôn là người vô duyên với những kịch bản mới “ra lò” của ông. Thường thì những kịch bản ấy đều rơi vào tay của các đạo diễn - NSND Phạm Thị Thành, đạo diễn Trần Đình Nghi…nên Tú Mai giận lắm. Chị hay lườm nguýt, giận dỗi bạn, rồi trêu đùa gọi Lưu Quang Vũ là Vũ “cuội”.
Tú Mai không thể ngờ, biệt danh chị dùng đã thành sự thật khi Lưu Quang Vũ không kịp thực hiện lời hứa của mình đã vội vã ra đi “Chờ Vũ đi đợt này về sẽ làm cho Tú Mai một vở mới. Vũ không “cuội” với Tú Mai nữa”. Sau ngày Vũ mất, chị dốc tâm, dốc lực dựng lại các vở kịch vượt thời gian của bạn. Thành công đáng ghi nhận gần đây nhất là vở “Nguồn sáng trong đời” từng được đạo diễn Đình Nghi dàn dựng. Và lần này, kỷ niệm 25 năm ngày mất của nhà viết kịch Lưu Quang Vũ, Tú Mai đã được Ban lãnh đạo của Nhà hát Kịch Việt Nam tin tưởng giao trọng trách phục dựng lại hồn cốt của vở kịch vượt thời gian “Hồn Trương Ba da hàng thịt”. Sự nổi tiếng của vở kịch khiến tâm lý đạo diễn ít nhiều chịu áp lực. Hơn nữa, mối thâm tình giữa Tú Mai và Lưu Quang Vũ khiến chị nhiều đêm mất ngủ để tìm ra lối thoát cho một vở kịch có sức nặng, giữ lại hồn cốt cho vở kịch là điều đương nhiên nhưng không thể sao chép y hệt lối dàn dựng của đạo diễn gạo cội Đình Nghi. Nếu không làm được điều đó, Tú Mai thấy mình có lỗi với người bạn quá cố và có lỗi với khán giả.
Sức trẻ của một vở diễn cũ
Sau nhiều năm, dàn diễn viên từng làm nên tên tuổi của vở “Hồn Trương Ba da hàng thịt”, người mất người còn khiến cho Tú Mai khó khăn trong việc chọn lựa diễn viên. Vai diễn để đời của NSND Trọng Khôi trong vở kịch là một bài toán hóc búa. Thật khó để tìm được một diễn viên vừa tài năng, nhiệt huyết lại có ngoại hình hợp với vai diễn vật chất hóa “anh hàng thịt” như NSND Trọng Khôi. Để đảm bảo sự an toàn cho một vở diễn kinh điển, Tú Mai không lựa chọn các diễn viên trẻ tuổi vào vai anh hàng thịt và Trương Ba mà phát hiện khả năng tiềm ẩn ở các diễn viên đã tham gia một số vở nhưng chưa có cơ hội được tỏa sáng. Hay đúng hơn, chị cần những diễn viên có kinh nghiệm diễn xuất nhưng trẻ trung trong lối diễn. Thậm chí, chỉ là một nốt chấm trong vở như một vai diễn trẻ con, Tú Mai cũng cân nhắc tái hồi, lựa chọn người có kinh nghiệm hay diễn viên trẻ. Có thể, chị đã quá quan trọng mọi việc nhưng cái tính cẩn trọng và “vật vã” với nghệ thuật khiến Tú Mai không thể cẩu thả.
Để làm nên sức trẻ trong một vở diễn cũ, khán giả thường nghĩ ngay đến việc sử dụng dàn diễn viên trẻ hay các loại hình nghệ thuật mới nhưng Tú Mai không nghĩ thế. Chị sử dụng lại “những người cũ” của Nhà hát Kịch Việt Nam nhưng vẫn hấp dẫn khán giả với tiết tấu và nhịp điệu mới. “Cái bóng” của dàn diễn viên đi trước là quá lớn nhưng “chả nhẽ không làm” - đạo diễn Tú Mai cho biết. Tuy nhận mình là người tự tin, đã nhận lời là xông tới, làm tới cùng nhưng đứng trước một vở kịch có tầm ảnh hưởng lớn như “Hồn Trương Ba da hàng thịt”, Tú Mai cũng cần một chỗ dựa về tinh thần để chị mạnh dạn hơn nữa trong những quyết định. Trước ngày bắt tay dựng vở, chị đã về viếng thăm mộ Lưu Quang Vũ và đạo diễn Đình Nghi. Thắp nén hương lên mộ người bạn và người thầy của mình, Tú Mai linh cảm những điều tốt đẹp sẽ chờ đón chị khi bắt tay vào dàn dựng.
Kịch Lưu Quang Vũ lên sân khấu hình thể
Nhà hát Tuổi trẻ đã chính thức khai trương trên sàn tập kế hoạch dàn dựng và cho ra mắt 2 vở diễn nổi tiếng của nhà viết kịch Lưu Quang Vũ. Đó là Hồn Trương Ba da hàng thịt, đạo diễn NSND Lan Hương và Mùa hạ cuối cùng, đạo diễn: NSƯT Chí Trung. Hai vở kịch này vào đầu tháng 9 sẽ tham gia Liên hoan kịch Lưu Quang Vũ do Hội nghệ sĩ sân khấu Việt Nam tổ chức. Vở Mùa hạ cuối cùng từng được đạo diễn Phạm Thị Thành dàn dựng khá thành công cách đây 30 năm sẽ được NSƯT Chí Trung làm mới và gần gũi hơn với nhịp sống hiện đại, phần âm nhạc được sáng tác của nhạc sỹ Đặng Hữu Phúc, phần mỹ thuật của họa sỹ Doãn Bằng. Trong khi đó, vở kịch “Hồn Trương Ba da hàng thịt” sẽ được NSND Lan Hương làm mới với kịch hình thể và các thể nghiệm sân khấu đương đại pha trộn vũ đạo và âm nhạc tuồng của ê kíp sáng tạo.
