Trường đại học được giao quyền tự chủ: Nỗi lo lạm thu

ANTD.VN - Việc giao quyền tự chủ cho các trường đại học đã được quy định trong Luật Giáo dục Đại học (GDĐH) sửa đổi, theo đó bên cạnh việc các trường được “mở cửa” trong hoạt động đào tạo thì vấn đề học phí lại khiến nhiều người lo lắng vì kiểm soát ra sao khi không còn phụ thuộc vào quy định cũ.

Trường đại học được giao quyền tự chủ: Nỗi lo lạm thu ảnh 1Học phí đại học tăng sẽ ảnh hưởng đến hàng triệu sinh viên cả nước

Sẽ không còn mức trần học phí đại học

Tại buổi tọa đàm về “Tự chủ đại học: Nâng cao chất lượng đào tạo”, PGS.TS Nguyễn Thị Thu Thủy, Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục đại học, Bộ Giáo dục - Đào tạo cho biết, hiện mức thu học phí, thu dịch vụ tuyển sinh, các khoản thu dịch vụ khác đang được quy định tại Nghị định 86/2015 của Chính phủ. Đối với các cơ sở thí điểm tự chủ thì thực hiện theo quyết định phê duyệt thí điểm tự chủ cho mỗi trường hiện nay với quy định về mức trần học phí tùy ngành. 

Tuy nhiên, khi Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật GDĐH và sắp tới là Nghị định hướng dẫn Luật có hiệu lực thì đối với các cơ sở GDĐH công lập sẽ thực hiện theo Điều 65 của Bộ luật này và theo đó thì các cơ sở GDĐH đáp ứng những quy định của khoản 2, Điều 32 của Luật này, đồng thời tự bảo đảm được kinh phí chi thường xuyên của mình thì được tự chủ xác định mức thu học phí. 

Trước lo lắng về cơ chế kiểm soát mức tăng khi trao toàn quyền cho các trường đại học, PGS.TS Nguyễn Thị Thu Thủy cho biết, để tránh lạm thu, thu sai quy định, việc xác định mức thu như thế nào của các trường phải căn cứ vào định mức mức thu kỹ thuật theo lộ trình tính đúng, tính đủ chi phí đào tạo. Ngoài ra, các trường cũng phải thực hiện chế độ về quản lý tài chính về kế toàn, kiểm toán, công khai minh bạch thông tin.

“Trong thời gian tới, khi các trường tự xác định mức học phí, để hài hòa giữa nhà trường và sinh viên, đồng thời không gây sức ép quá lớn về tài chính cho các trường thì Nhà nước cần sớm ban hành quy định về định mức kinh tế, kỹ thuật theo lộ trình tính đúng tính đủ chi phí giáo dục đào tạo làm căn cứ để các trường ra được quyết định, đồng thời các cơ quan quản lý Nhà nước và xã hội có căn cứ để giám sát việc thực hiện của các trường về vấn đề này”, PGS.TS Nguyễn Thị Thu Thủy nhấn mạnh.

Học phí tăng vì phải “cõng” hết các khoản chi?

Lo lắng với người học hiện nay là việc học phí về lâu dài sẽ tăng đến mức phải đủ để chi trả các hoạt động đầu tư cơ sở vật chất, tiền lương, chi phí đào tạo, nghiên cứu khác trong trường đại học công lập hay không? Về vấn đề này, PGS.TS Hoàng Minh Sơn, Hiệu trưởng trường ĐH Bách khoa Hà Nội cho biết, các trường công lập trước kia đã được đầu tư cơ sở vật chất rất tốt, hiện tại không phải các trường tự chủ là không được Nhà nước cấp kinh phí nữa mà sẽ được cấp theo một hình thức khác. Sinh viên khi học ở những trường danh tiếng thì cơ hội việc làm sẽ tốt và khả năng chi trả thực tế sau đại học ở mức thấp hơn so với khu vực và thế giới, học phí các em đóng vào chưa phải là 100% chi phí đào tạo mà mới là một phần, một phần đầu tư vào cơ sở vật chất. 

Cụ thể với trường ĐH Bách khoa Hà Nội, chính sách học phí được ổn định theo hướng khi Nhà nước không cấp chi thường xuyên nữa thì học phí cũng sẽ bù vào đó một phần, vì vậy, việc nâng học phí là bắt buộc. Tuy nhiên, tăng học phí phải có lộ trình và phù hợp với khả năng chi trả, tiếp cận của người học ở các vùng quê khác nhau. Đối với hầu hết sinh viên, các em đều có khả năng lựa chọn các chương trình học khác nhau, bên cạnh đó còn có học bổng hỗ trợ. 

Trường ĐH Kinh tế Quốc dân là một trong những trường đại học đầu tiên thực hiện cơ chế tự chủ từ một phần đến toàn phần như hiện nay. Nói về chính sách học phí của trường, PGS.TS Phạm Hồng Chương, Hiệu trưởng trường ĐH Kinh tế Quốc dân cho biết:  “Cho đến nay, chúng tôi vẫn thực hiện theo đúng tinh thần Nghị định 86/2015 của Chính phủ, mức học phí của nhà trường có một số điểm cần lưu ý như: Mức học phí công khai, minh bạch và công bố học phí cho toàn khóa; mức tăng không quá 10%/năm và thực tế hiện nay là khoảng 5%/năm; học phí là một yếu tố rất quan trọng nhưng để bảo đảm cho các đối tượng khó khăn hơn có khả năng tiếp cận thì chúng tôi dùng đến quỹ học bổng; với mức học phí như hiện nay, chúng ta hoàn toàn có thể bảo đảm nâng cao chất lượng đào tạo”. Tuy nhiên. PGS. TS Phạm Hồng Chương cũng cho rằng về lâu dài chúng ta cần có những giải pháp căn bản hơn về vấn đề tài chính chứ không chỉ trông đợi vào việc tăng học phí để đầu tư, nâng cao chất lượng đào tạo.

PGS.TS Phạm Hồng Chương cho rằng hiện trường luôn có những tập đoàn của các cựu học viên thành đạt sẵn sàng đóng góp hàng trăm tỷ đồng cho nhà trường. Điều này đòi hỏi những cơ chế linh hoạt hơn. Quan trọng nhất là phải làm rõ được tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm của nhà trường trong lĩnh vực tài chính, cần có quy định chặt chẽ, để nhà trường tự chịu trách nhiệm một cách công khai, minh bạch, thuận lợi. 

“Trong thời gian tới, khi các trường tự xác định mức học phí, để hài hòa giữa nhà trường và sinh viên, đồng thời không gây sức ép quá lớn về tài chính cho các trường thì Nhà nước cần sớm ban hành quy định về định mức kinh tế, kỹ thuật theo lộ trình tính đúng, tính đủ chi phí giáo dục đào tạo làm căn cứ để các trường ra được quyết định, đồng thời các cơ quan quản lý Nhà nước và xã hội có căn cứ để giám sát việc thực hiện của các trường về vấn đề này”. 

PGS.TS Nguyễn Thị Thu Thủy (Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục đại học, Bộ Giáo dục - Đào tạo)

“Cho đến nay, chúng tôi vẫn thực hiện theo đúng tinh thần Nghị định 86/2015 của Chính phủ, mức học phí của nhà trường có một số điểm cần lưu ý như: Mức học phí công khai, minh bạch và công bố học phí cho toàn khóa; mức tăng không quá 10%/năm và thực tế hiện nay là khoảng 5%/năm; học phí là một yếu tố rất quan trọng nhưng để bảo đảm cho các đối tượng khó khăn có khả năng tiếp cận thì chúng tôi dùng đến quỹ học bổng; với mức học phí như hiện nay, chúng ta hoàn toàn có thể bảo đảm nâng cao chất lượng đào tạo”.

PGS.TS Phạm Hồng Chương (Hiệu trưởng trường Đại học Kinh tế Quốc dân)

“Để giảm áp lực tài chính cho nhà trường và người học thì trường đại học cần có cơ chế khuyến khích sự tham gia của doanh nghiệp, xã hội. Ở trường chúng tôi hiện nay, nhiều tập đoàn, doanh nghiệp mong muốn được hợp tác đầu tư trong đào tạo, nghiên cứu bằng việc hợp tác xây dựng những phòng thí nghiệm, giảng đường, khu vực nghiên cứu phát triển. Nhưng quy trình thủ tục này chưa được hướng dẫn nên kéo dài lâu, gây nản lòng các nhà đầu tư. Việc tài trợ phải có cơ chế khuyến khích để các nhà hảo tâm, doanh nghiệp được hưởng lợi ích rõ ràng”.

PGS.TS Hoàng Minh Sơn (Hiệu trưởng trường Đại học Bách khoa Hà Nội)