Từ những chuyện “trời ơi đất hỡi”…
Ra đời năm 2004, đến nay sau hơn 10 năm, Đường dây tư vấn và hỗ trợ trẻ em - Phím số diệu kỳ - 18001567 đã dần trở nên quen thuộc với hàng triệu em nhỏ và người dân… Chị Phan Lan Hương, một trong những tư vấn viên có thâm niên ngồi bên phím số diệu kỳ lâu nhất cho biết, có những thời điểm mỗi ca làm việc 8 giờ đồng hồ, tổng đài tiếp nhận 400-500 cuộc gọi, còn ngày bình thường cũng khoảng trên dưới 100 cuộc gọi.
Đối với nhiều em nhỏ, tổng đài Phím số diệu kỳ đã trở thành thân thương, vì vậy từ những thắc mắc nhỏ trong cuộc sống các em cũng muốn gọi điện cho “các cô” để chia sẻ. Những chuyện “trời ơi đất hỡi” như con bị hóc xương, con bị đau bụng… đến những thắc mắc tâm sinh lý tuổi mới lớn, chuyện tình bạn, tình yêu… các cháu cũng gọi đến tổng đài. Đấy là niềm vui của những tư vấn viên, bởi vì thông qua những cuộc gọi như thế, dù những vấn để rất nhỏ thôi cũng chứng tỏ tổng đài đã dần trở nên thân thiết, là nơi các em có thể tin tưởng chia sẻ những điều thầm kín nhất.
Minh họa: Internet
Tuy nhiên, đa phần các cuộc gọi đến tổng đài là từ những đứa trẻ có những ẩn ức trong cuộc sống mà chúng không thể chia sẻ, tâm sự với những người xung quanh. “Trẻ con thực ra rất nhạy cảm với cái cách người lớn đối xử với chúng, người lớn cư xử với nhau nhưng đôi khi chúng ta lại nghĩ chúng không biết gì, và thường đa số các bậc phụ huynh có xu hướng ngày càng xa rời trẻ, vì vậy chúng không có người để chia sẻ.
Có những đứa trẻ gọi điện đến cho chúng tôi, cháu chia sẻ chuyện gia đình và khóc rất nhiều, cháu hỏi rằng: con có thể viết đơn ly hôn thay mẹ được không? Hay có những đứa trẻ gọi điện đến chia sẻ rằng cháu bị stress rất nhiều vì bố mẹ không hiểu con, luôn đổ lỗi cho con và nói những điều làm tổn thương con rất nhiều, chẳng hạn suốt ngày đay nghiến rằng: Tao cho mày ăn học có thua kém đứa nào đâu, mà mày như thế nọ, thế kia…
Những cuộc gọi như thế, chúng tôi chỉ biết an ủi các cháu, đưa ra những lời khuyên để các cháu tự giải quyết vấn đề, cân bằng tâm lý chứ không thể giúp các cháu giải quyết hết vấn đề được” - chị Phan Lan Hương chia sẻ - “Cũng có những trường hợp chúng tôi phải gọi điện giải thích với phụ huynh của các cháu để họ thay đổi cách ứng xử với con cái, có những người tiếp thu, nhưng cũng có những bậc phụ huynh họ đề phòng, họ phản ứng. Có người còn “mắng” tư vấn viên rằng các cô có nuôi con tôi đâu mà các cô bảo tôi phải thế này, phải thế kia, lần sau nó gọi điện lên thì các cô bảo nó tu cho tốt đi, kiếp sau đầu thai vào nhà khác cho sướng… Thực sự những đứa trẻ đó, chúng sống rất khổ”.
Đến những bi kịch đau lòng
Không chỉ tiếp nhận và tư vấn các vấn đề liên quan đến trẻ em qua điện thoại, tổng đài Phím số diệu kỳ 18001567 còn có nhiệm vụ kết nối can thiệp và hỗ trợ cho trẻ em thông qua hệ thống ngành lao động thương binh xã hội các cấp như: Bảo vệ trẻ em bị bạo lực tinh thần, bạo lực thể chất, xâm hại tình dục, bóc lột sức lao động, bị mua bán; Hỗ trợ tâm lý; Tư vấn các chế độ, chính sách, luật pháp bảo vệ trẻ em; Kết nối dịch vụ cho trẻ em cần giúp đỡ… Thông qua những hoạt động này, nhiều vụ việc bạo lực, xâm hại… trẻ em đã được can thiệp, nhiều đứa trẻ và gia đình đã được giúp đỡ.
Cách đây ít lâu, tổng đài nhận được cuộc gọi từ tỉnh Sơn La của một người dân tộc, người đàn ông này tỏ ra rất bức xúc khi trình bày rằng con gái anh mới 12 tuổi, bị một thanh niên bản bên lạm dụng tình dục dẫn đến có thai, nhưng sau đó hắn ta và gia đình đều không thừa nhận, thậm chí còn lăng mạ gia đình anh. Các nhân viên đường dây đã tư vấn gia đình làm đơn gửi đến cơ quan công an và Phòng LĐ-TB&XH huyện để được hỗ trợ, giải quyết. Khoảng gần 1 năm sau thì hung thủ bị bắt và kết án.
“Nhưng mọi chuyện chưa dừng lại ở đó, đến tháng 8 năm ngoái, con gái anh này đã sinh con. Một thời gian sau thì người bố này lại gọi đến tổng đài, cho biết là gia đình không thể nuôi được đứa bé, vì dưới “mẹ nó” còn có 5 đứa em nữa, anh ta nói muốn cho đứa bé đi. Chúng tôi đã tư vấn cái được cái mất của việc cho em bé đi, và cuối cùng khi liên hệ lại, chúng tôi được biết là gia đình đã quyết định giữ đứa trẻ lại nuôi” – chị Hương nhớ lại một ca tư vấn.
Hay như trường hợp một bé gái ở Hà Nội, bị xâm hại tình dục nhiều lần dẫn đến mang thai mà các cán bộ địa phương không hề biết. Thông tin về sự việc chỉ đến được với các cán bộ phòng chăm sóc và bảo vệ trẻ em ở huyện thông qua đường dây nóng 19001567.
Các tư vấn viên đã liên hệ với Sở LĐ-TB&XH để thông tin về vụ việc và yêu cầu xác minh, can thiệp giải quyết. Khi các cán bộ đến gia đình cháu bé thì em đang rất khủng hoảng và muốn tự tử vì bị gia đình mắng chửi, bạn bè và hàng xóm kỳ thị mặc dù em chỉ là nạn nhân. Không những thế, kẻ xâm hại em cũng tìm mọi cách trực tiếp và gián tiếp liên tục đe dọa em.
Em bé sau đó đã được đưa đến nhà tạm lánh để tư vấn, trị liệu tâm lý và nói chuyện để gia đình em hiểu rõ các vấn đề cần giải quyết. Ngay trước ngày diễn ra phiên xét xử, tổng đài lại tiếp tục nhận được thông tin gia đình nạn nhân không có luật sư bào chữa, và các cán bộ Sở LĐ-TB&XH đã ngay lập tức thuê luật sư bào chữa cho em.
Hỗ trợ nhiều trẻ bị bạo lực
Trong hơn 10 năm qua, đường dây tư vấn và hỗ trợ trẻ em - Phím số diệu kỳ - 18001567 đã nhận được gần 1,8 triệu cuộc gọi, trong đó gần 3.000 trường hợp trẻ em bị xâm hại, bị bạo lực, bị mua bán, trẻ bị lạc, bị bỏ rơi, trẻ cần hỗ trợ về tài chính... đã được Đường dây can thiệp, trợ giúp.
Gần 2.000 trường hợp trẻ bị khủng hoảng tâm lý, trẻ có các rối nhiễu tâm lý được đánh giá và trị liệu tâm lý trực tiếp tại Tổng đài. Những năm gần đây, số ca tư vấn về các trường hợp bạo lực trẻ em cũng tăng nhanh, đặc biệt từ năm 2012 đến nay. Số trường hợp trẻ em bị bạo lực được Đường dây tư vấn và hỗ trợ trẻ em can thiệp trợ giúp chiếm trên 30% tổng số ca can thiệp của Đường dây. Điển hình là năm 2014, số ca bạo lực trẻ em đã tăng lên 43,1% (với 174 ca/404 ca can thiệp của Tổng đài).
Số lượng ca trẻ em bị bạo lực gia đình chiếm tỉ lệ cao nhất trong số các ca trẻ bị bạo lực, chiếm gần 80% trong tổng số ca trẻ bị bạo lực được Đường dây tư vấn trợ giúp. Bên cạnh đó, cũng có những vụ việc bạo hành trẻ trong trường học, ngoài cộng đồng khá nghiêm trọng như một người trông trẻ ở Hà Nội đã có hành vi nhốt trẻ trong nhà vệ sinh và đánh khi trẻ không chịu ăn; Trường hợp một cháu bé ở Hải Dương bị hàng xóm dùng kiếm chém trọng thương phải đi viện cấp cứu do thủ phạm có mâu thuẫn nợ nần với bố cháu nhưng sự việc không được giải quyết thấu đáo…
Hay như trường hợp ở Thừa Thiên Huế, hàng xóm gọi điện đến Tổng đài về việc 3 đứa trẻ trong một gia đình có bố đi tù về tội buôn ma túy, mẹ đã chết, các cháu ở với bà ngoại. Đáng nói là bà ngoại là một trùm ma túy, bà bắt các cháu phải đi giao hàng ma túy. Cháu bé thứ hai vì không chịu nghe lời đã bị đánh, bị nhốt, bị xích chân, bắt nhịn đói…
Thông tin về hoàn cảnh các cháu đã nhanh chóng được Tổng đài chuyển đến các cán bộ lao động thương binh xã hội địa phương, và khi cán bộ xuống thì 2 cháu bé đã bỏ nhà đi, các cán bộ phải mất nhiều ngày tìm kiếm và cuối cùng, các cháu được đưa vào một trung tâm bảo trợ xã hội.
Hãy bấm phím số 18001567
Theo bà Nguyễn Thị Nga, Phó cục trưởng Cục Bảo vệ, chăm sóc trẻ em (Bộ LĐ-TB&XH) thì từ khi ra đời đến nay, Đường dây tư vấn và hỗ trợ trẻ em 18001567 đã góp phần quan trọng trong việc hạn chế những tổn thương cho trẻ em, giúp trẻ em có điều kiện phát triển tốt nhất về cả tinh thần và thể chất.
Đường dây tư vấn và hỗ trợ trẻ em tiếp cận đến từng trẻ em có nhu cầu được chăm sóc và bảo vệ thông qua xử lý các cuộc gọi và giải quyết các trường hợp cần can thiệp khẩn cấp. Và một điều quan trọng là Đường dây tư vấn và hỗ trợ trẻ em tạo ra một mạng lưới phối hợp giữa các tổ chức, ban ngành và kết nối giữa các tổ chức này để hỗ trợ hệ thống chăm sóc và bảo vệ trẻ em tại Việt Nam.
Hiệu quả của Đường dây thể hiện qua những con số thống kê: Nếu như 3 năm đầu tiên, mỗi năm mới chỉ có gần 37 nghìn cuộc gọi đến Đường dây thì 3 năm gần đây, trung bình mỗi năm có gần 300 nghìn cuộc gọi đến. Điều này cho thấy Đường dây đã đi vào hoạt động ổn định, trở nên gần gũi hơn với trẻ em nói riêng và người dân nói chung. Năm 2014, Tổng đài đã vinh dự được Thủ tướng Chính phủ tặng bằng khen vì những đóng góp cho xã hội.
Từ tháng 10 năm năm 2013, Tổng đài 18001567 nhận thêm nhiệm vụ mới đó vận hành đường dây nóng phòng chống mua bán người với việc tiếp nhận thông tin, tư vấn và kết nối can thiệp các trường hợp có liên quan đến mua bán người. Đến hết tháng 5-2014, Tổng đài đã tư vấn 391 ca, kết nối với các cơ quan chức năng và can thiệp 22 trường hợp liên quan đến mua bán người.
Có một nơi, luôn luôn lắng nghe và sẵn sàng hỗ trợ những vấn đề liên quan đến trẻ em, vì vậy đừng ngần ngại gọi đến Tổng đài 18001567 khi có những vấn đề cần giải quyết.
