- Thực phẩm chức năng “xách tay”: Thị trường đang bị thả nổi
- Kiểm tra việc kinh doanh thực phẩm chức năng tại Hà Nội
BÁT NHÁO THỊ TRƯỜNG TPCN
Theo khảo sát của Cục An toàn thực phẩm tại hai thành phố lớn là Thủ đô Hà Nội và TP.HCM, trên 50% số người trưởng thành sử dụng TPCN, đây là một con số lớn nhưng thực tế không mấy người thật sự hiểu biết hoặc có kiến thức chuyên môn về TPCN. Đến giờ trên thị trường Việt Nam hiện chưa có một con số cụ thể chính xác về số lượng các loại TPCN đang lưu thông, nhưng theo ước tính của các chuyên gia con số này lên tới hàng nghìn, trong đó gần nửa sản phẩm có nguồn gốc nhập khẩu.
Các mặt hàng này không chỉ hiện hữu ở các nhà thuốc mà còn “tung hoành” trên mạng Internet với sự thật giả lẫn lộn. Dạo quanh phố… mạng, sôi động nhất của thị trường TPCN hiện được rao bán là các sản phẩm từ Mỹ, Đức, Pháp, Anh, Australia, New Zealand… với đủ chủng loại với giá mỗi nơi một khác. Mang đúng một sản phẩm cụ thể tra cứu giá cả trên các website nước ngoài, sau khi có mặt tại Việt Nam phân phối đến người tiêu dùng qua các kênh tự do nhỏ, lẻ, cá nhân giá thường bị cao lên gấp từ 3, 4 lần.
Với lợi nhuận cao, TPCN lại “đánh” trúng vào nhu cầu của mọi giới, đặc biệt là phụ nữ với những quảng cáo “có cánh” như: “phục hồi sắc đẹp, sinh lý; tái tạo làn da; tiêu diệt nám và tàn nhang tận gốc; tăng cường sinh lý giúp cuộc sống hôn nhân thêm trọn vẹn; tái tạo bản lĩnh nam giới; thực phẩm thay thế tốt nhất cho người cần giảm béo…” bỗng dưng trở thành mảnh đất màu mỡ cho cá nhân, doanh nghiệp sản xuất, nhập khẩu, kinh doanh TPCN. Nhiều công ty còn thành lập cả hệ thống bán hàng đa cấp, lôi kéo nhiều người tham gia.
HÀNG TẤN TPCN GIẢ, KHÔNG RÕ NGUỒN GỐC
Những vấn đề về xã hội và môi trường, ám ảnh về vệ sinh an toàn thực phẩm và nỗi lo về sức khỏe, bệnh tật khiến cho TPCN trở thành niềm hy vọng, là cứu cánh cho mỗi người và mỗi gia đình. Thế nhưng, chính các loại TPCN được bày bán tràn lan trên thị trường với nhiều tác dụng được quảng bá như “thần dược” không khỏi khiến người tiêu dùng cảm thấy rất băn khoăn khi sử dụng loại sản phẩm này.
Và thực tế đang diễn ra trên thị trường TPCN sẽ khiến nhiều người giật mình, bởi việc hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ tràn ngập thị trường cho thấy thực phẩm chức năng như là con dao hai lưỡi. Điểm qua những vụ việc gần đây cơ quan chức năng đã phát hiện nhiều đường dây buôn bán TPCN không rõ nguồn gốc, chất lượng kém.
Điển hình là ngày 5-6 vừa qua, Đội Chống hàng giả và xâm phạm sở hữu trí tuệ, Phòng CSĐT tội phạm về trật tự quản lý kinh tế và chức vụ, Công an TP Hà Nội phối hợp với Phòng Cảnh sát môi trường, Công an TP Hà Nội phát hiện 2 đối tượng Lương Tuấn Long và Lê Đình Hanh (cùng SN 1991, trú tại Hà Đông, Hà Nội), là nhân viên Công ty TNHH Đầu tư phát triển y tế và hóa chất VQTech, trụ sở ở Khu đô thị Văn Quán, quận Hà Đông, TP Hà Nội vận chuyển 5 thùng các tông chứa TPCN các loại.
Kiểm tra, lực lượng chức năng phát hiện 108 lọ TPCN sữa ong chúa nhãn hiệu Costar 100% Royal Jelly 1.450mg, loại 365 viên và 50 lọ TPCN nhau thai cừu Placentra, Vipresever, Essence baby sheep loại 100 viên. Toàn bộ số hàng hóa trên không có hóa đơn chứng từ chứng minh nguồn gốc.
Tại thời điểm kiểm tra, đại diện của công ty nhập khẩu độc quyền và phân phối sản phẩm chính hãng này khẳng định: 108 lọ TPCN sữa ong chúa là hàng giả. Mở rộng điều tra, cơ quan chức năng khám xét khẩn cấp văn phòng làm việc và kho chứa hàng của Công ty TNHH Đầu tư phát triển y tế và hóa chất VQTech do Trần Như Quỳnh (SN 1987) làm Giám đốc. Kết quả đã thu giữ khoảng 20 tấn TPCN nghi giả, kém chất lượng cùng nhiều tem nhãn giả, nguyên liệu và máy tính phục vụ sản xuất, buôn lậu hàng giả…
“MA TRẬN” SẢN XUẤT, KINH DOANH TPCN GIẢ
Trước đó, Phòng CSĐT tội phạm về trật tự quản lý kinh tế và chức vụ, Công an TP Hà Nội cũng bắt giữ đường dây TPCN giả do Hoàng Thị Hồng Liên (SN 1982), ở Nghệ An cầm đầu và thu giữ 10 tấn TPCN các loại như sữa ong chúa, nhau thai cừu, glucosamin, collagen... có nguồn gốc từ Trung Quốc đã được “phù phép” thành hàng nhập khẩu từ Mỹ, châu Âu.
Theo khai nhận của Hoàng Thị Hồng Liên các đối tượng nhập TPCN giả từ biên giới phía Bắc. Các thương lái Trung Quốc đảm nhận vận chuyển hàng đến tận nơi, Liên và đồng bọn chỉ đứng ra nhận hàng và thanh toán. Liên thường nhập khoảng 50-60 kiện mỗi lần với đầy đủ các loại như tem, nhãn mác… TPCN giả được đựng trong các túi nilon, dưới dạng viên nang và có màu giống với sản phẩm thật. Khi khách có nhu cầu, Liên và đồng bọn sẽ đóng vào lọ, hộp, dán tem nhãn. Bằng hình thức chào hàng trực tiếp hoặc qua điện thoại với giá thấp hơn các sản phẩm cùng loại, Liên chỉ đạo đồng bọn đóng gói, giao hàng cho các đại lý trên địa bàn Hà Nội và các tỉnh lân cận.
Còn Trần Như Quỳnh, Giám đốc Công ty TNHH Đầu tư phát triển y tế và hóa chất VQTech thì khai nhận thủ đoạn là thành lập công ty rồi đăng ký kinh doanh mặt hàng TPCN có công bố chất lượng sản phẩm, sau đó, Trần Như Quỳnh thuê gia công sản phẩm TPCN tại cơ sở sản xuất gia công khác rồi đặt in tem, nhãn mang về tập kết tại kho của công ty. Đồng thời, Trần Như Quỳnh chỉ đạo nhân viên dán tem nhãn, đóng thành phẩm và đưa đi bán kiếm lời.
Đáng chú ý, khi cơ quan chức năng tiếp tục điều tra đã tiến hành thu hồi TPCN giả do Trần Như Quỳnh tiêu thụ tại 7 quầy thuốc. Điều này để thấy TPCN giả bằng nhiều con đường len lỏi vào tất cả mọi nơi trong đời sống dân sinh mà ai cũng có thể là nạn nhân trong “ma trận” TPCN giả.
Tại một diễn biến khác, Đoàn kiểm tra liên ngành Trung ương về vệ sinh an toàn thực phẩm đã phát hiệu Siêu thị Lotte Ba Đình bày bán TPCN KoGingSengTea có sai phạm liên quan tới nhãn phụ. Theo đó, sản phẩm KoGingSengTea được sản xuất trong nước nhưng lại ghi ở nhãn phụ, khiến người tiêu dùng lầm tưởng là hàng nhập khẩu.
Không chỉ ở biên giới phía Bắc TPCN cũng âm thầm “vượt biên” qua các cửa khẩu biên giới khác và nhập lậu về Việt Nam với nhiều thủ đoạn tinh vi. Điển hình là tại Chi cục Hải quan cửa khẩu Hà Tiên cơ quan chức năng phát hiện đối tượng Pech Leng, quốc tịch Campuchia cất giấu trong thùng nước ngọt nhiều loại hàng hoá, trong đó có các 22 hộp viên nang, mỗi hộp 50 viên, mang nhãn hiệu Gold Bilingin, xuất xứ Hàn Quốc; 360 viên thuốc viên cao nhung sâm linh chi, xuất xứ Hàn Quốc và 1 tuýp thuốc giảm mỡ xuất xứ từ Nhật Bản tất cả là TPCN.
Một điều đáng lưu ý là các hộp TPCN này phía dưới đều có ghi tên doanh nghiệp nhập khẩu, doanh nghiệp phân phối là những công ty trong nước, ghi các sản phẩm này là thuốc. Một vụ việc khác là qua máy soi hành lý của hành khách nhập cảnh, lực lượng chức năng Chi cục Hải quan cửa khẩu Mộc Bài đã phát hiện bà Nguyễn Hồng N. (SN 1964), ở Hà Nội cất giấu hàng chục hộp TPCN nhãn hiệu Herbalife, ghi xuất xứ Hoa Kỳ, Italia không khai báo hải quan, không giấy tờ chứng minh nguồn gốc hợp pháp…
KHÓ PHÂN BIỆT VẪN PHẢI TỰ BẢO VỆ
Từ những vụ việc bị phát hiện, đặc biệt là vụ thu giữ 20 tấn TPCN, qua tài liệu điều tra của cơ quan công an đã chứng minh được do trên thị trường có nhu cầu sử TPCN lớn nên các đối tượng phạm pháp đã nảy sinh ý định làm hàng giả.
Thủ đoạn của chúng rất tinh vi do các thủ tục cấp phép để sản xuất TPCN đều được thực hiện đúng trình tự. Cụ thể, đối tượng Trần Như Quỳnh đã thành lập công ty rồi đăng ký kinh doanh mặt hàng TPCN có công bố chất lượng sản phẩm tại Cục An toàn thực phẩm, Bộ Y tế. Tuy nhiên, khi bán ra thị trường, công ty này bán loại TPCN khác với loại đã Cục An toàn thực phẩm cấp phép.
Để thực hiện hành vi trên, Trần Như Quỳnh đã đặt hàng gia công lọ thuốc, tem nhãn và viên thuốc giống với mẫu mã Công ty TNHH Dịch vụ Hạnh Phúc, đơn vị nhập khẩu độc quyền và phân phối sản phẩm sữa ong chúa Costar 100% Royal Jelly 1.450mg, địa chỉ số 214/11 Hoàng Văn Thụ, phường 4, quận Tân Bình, TP.HCM. Sau đó, khi khách hàng có nhu cầu đặt mua, nhân viên của công ty sẽ dán tem nhãn giả của nước ngoài, thậm chí giả cả tem chống hàng giả và bày bán công khai tại các quầy thuốc.
Nhận định về hành vi bày bán công khai này, lực lượng chức năng cho biết người tiêu dùng rất khó khăn trong việc phân biệt TPCN giả vì họ chỉ phân biệt được thông qua tem nhãn của sản phẩm. Đồng thời, do bao bì TPCN làm giả được nhái quá giống với hàng thật nên chỉ có người sản xuất ra lọ TPCN ấy mới nhận biết được đâu là hàng thật đâu là hàng giả. Do vậy, việc bày bán công khai TPCN giả tại các quầy thuốc có 2 nguyên nhân là do người bán kém hiểu biết hoặc họ cũng là đối tượng bị hại như người tiêu dùng.
Trước thị trường tiềm năng này, “ma trận” TPCN giả, nhái đều được quảng cáo từ chui lủi đến bày bán công khai, TPCN được “trú ẩn” trong các hiệu thuốc hoặc các cửa hàng, siêu thị bán hàng nhập khẩu, hàng xách tay trôi nổi trên mạng Internet - đây đa phần đều là hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ, không có hóa đơn chứng từ, thủ đoạn của các đối tượng là thu mua các loại viên nén rời, giá rẻ từ Trung Quốc về đóng gói, giả nhãn mác các thương hiệu thực phẩm chức năng nổi tiếng, đặt làm giả cả tem chống hàng giả, tem nhãn phụ, tem phân phối độc quyền rồi dán dày đặc trên các sản phẩm; vì vậy dù các cơ quan chức năng khuyến cáo dù khó phân biệt nhưng người tiêu dùng hãy thận trọng trước khi lựa chọn và sử dụng TPCN.
