Đương sự có quyền đề nghị tòa án hỗ trợ xác định nơi cư trú khi ly hôn

Tòa án có quyền yêu cầu cung cấp giấy xác nhận của Công an phường để xác định chính xác bị đơn đang ở đâu để tòa án quận, huyện đó giải quyết thủ tục ly hôn (Ảnh minh họa)

Luật sư trả lời: 

Về thẩm quyền giải quyết vụ án dân sự của tòa án theo lãnh thổ thì điểm a, khoản 1, Điều 39, Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015 quy định: “Tòa án nơi bị đơn cư trú, làm việc, nếu bị đơn là cá nhân hoặc nơi bị đơn có trụ sở, nếu bị đơn là cơ quan, tổ chức có thẩm quyền giải quyết theo thủ tục sơ thẩm những tranh chấp về dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh, thương mại, lao động quy định tại các Điều 26, 28, 30 và 32 của Bộ luật này”.

Theo quy định trên, nếu bạn muốn ly hôn đơn phương với chồng, bạn phải nộp đơn khởi kiện tại Tòa án nhân dân cấp quận, huyện nơi chồng bạn cư trú. Về định nghĩa “Cư trú” thì theo Điều 1, Luật Cư trú: “Cư trú là việc công dân sinh sống tại một địa điểm thuộc xã, phường, thị trấn dưới hình thức thường trú hoặc tạm trú”. Như vậy, trong đơn khởi kiện, bạn phải ghi rõ nơi chồng đang thường trú hoặc tạm trú. Đối với nơi thường trú của chồng, bạn phải cung cấp địa chỉ theo Sổ hộ khẩu; Đối với nơi tạm trú của chồng, bạn phải cung cấp địa chỉ theo đăng ký tạm trú của chồng.

Nếu bạn không xác định được nơi thường trú hoặc nơi tạm trú của chồng ở đâu thì quả thật rất khó khăn cho tòa án trong việc xác định thẩm quyền giải quyết yêu cầu ly hôn của bạn. Tuy nhiên có một thực tế hay xảy ra, đó là kể cả khi bạn có Sổ hộ khẩu của chồng, có địa chỉ nơi thường trú của chồng thì nhiều tòa án vẫn yêu cầu bạn phải cung cấp giấy xác nhận của Công an phường tại nơi chồng bạn đang ở. Sở dĩ có yêu cầu này là bởi nhiều khi một người đăng ký hộ khẩu tại một nơi nhưng lại sinh sống ở nơi khác. Cho nên tòa án yêu cầu cung cấp giấy xác nhận của Công an phường để xác định chính xác bị đơn đang ở địa bàn nào, thuộc quận, huyện nào để tòa án quận, huyện đó giải quyết.

Luật sư Giang Hồng Thanh (Trưởng Văn phòng Luật sư Giang Thanh; Số 197 phố Đặng Tiến Đông, Hà Nội)

Nhưng yêu cầu này của tòa án lại vô tình gây khó khăn cho người dân. Bởi lẽ không phải Công an phường nào cũng đồng ý xác nhận nơi cư trú của công dân cho người khác. Do đó khiến người dân bị rơi vào tình trạng “kẹt” không nộp được đơn khởi kiện. Tòa án thì hướng dẫn người dân phải xin xác nhận của cơ quan công an, còn cơ quan công an lại không xác nhận vì cơ quan công an không bị bắt buộc phải thực hiện công việc đó… Để giải quyết tình trạng này, khi nộp đơn ly hôn, bạn cần có văn bản giải trình về việc không thể cung cấp Sổ hộ khẩu, Đăng ký tạm trú hoặc xác nhận của cơ quan Công an về nơi cư trú của chồng và đề nghị tòa án hỗ trợ mình trong việc xác định nơi cư trú của chồng bạn. 

Và theo quy định tại Điều 97, Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015, đương sự có quyền yêu cầu tòa án thu thập tài liệu, chứng cứ nếu đương sự không thể thu thập tài liệu, chứng cứ. Còn tại khoản 2, Điều 6, Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015: “Tòa án có trách nhiệm hỗ trợ đương sự trong việc thu thập chứng cứ và chỉ tiến hành thu thập, xác minh chứng cứ trong những trường hợp do Bộ luật này quy định”. Trong trường hợp sau khi thu thập được thông tin về nơi cư trú của chồng bạn, nếu nơi cư trú đó không thuộc địa bàn quận, huyện tòa án đã nhận đơn khởi kiện của bạn thì tòa án sẽ trả lại đơn khởi kiện cho bạn hoặc sẽ chuyển đơn khởi kiện cho tòa án có thẩm quyền (là nơi chồng bạn đang cư trú).