Dự án nghìn tỷ "đắp chiếu" hóa mớ "sắt vụn"

ANTD.VN - Hơn 8000 tỷ đồng được đầu tư, thế nhưng đến nay dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 công ty Gang thép Thái Nguyên vẫn đang dậm chân tại chỗ, “đắp chiếu” suốt nhiều năm qua. Và chỉ khi Thanh tra Chính phủ chỉ ra hàng loạt sai phạm nghiêm trọng tại dự án này thì dự án nghìn tỷ đồng này mới “ngỡ” đó chỉ là một đống “sắt vụn”.

Rót hàng nghìn tỷ đồng, dự án vẫn là đống sắt

Như TTO, theo kết luận thanh tra, từ tháng 10-2004, Thủ tướng Chính phủ có văn bản cho phép TISCO lập báo cáo nghiên cứu khả thi nâng công suất sản xuất phôi thép từ 250.000 tấn lên 750.000 tấn/năm. Khoảng nửa năm sau, Thủ tướng đồng ý chủ trương đầu tư.

Dự án nghìn tỷ "đắp chiếu" hóa mớ "sắt vụn" ảnh 1 

Toàn cảnh dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 nhà máy gang thép Thái Nguyên vẫn “đắp chiếu” nhiều năm nay

Dự án có 2 gói thầu chính là mỏ sắt Tiến Bộ tổng giá trị 442 tỉ đồng và gói thầu tổng EPC số 01 dây chuyền công nghệ luyện kim khu vực Lưu Xá tổng giá trị 143 triệu USD (tương đương gần 2.300 tỉ đồng). Ngoài ra, dự án còn phải thực hiện 22 gói thầu khác.

Theo số liệu của TISCO, tổng giá trị thanh toán tính đến 31-12-2016 là gần 4.500 tỉ đồng, trong đó chi phí thiết bị hơn 2.100 tỉ, chi phí xây dựng gần 1.000 tỉ... Tổng dư nợ gốc, lãi vay ngân hàng phải trả của dự án là 3.900 tỉ (hiện lãi vay phải trả trên 40 tỉ đồng/tháng).

Mặc dù hơn 4.500 tỉ đồng đã được đổ vào đây nhưng thực tế cỏ dại mọc xung quanh nhà máy, khắp nơi là ống thép, khung nhà, thiết bị... làm dở dang. Từ nhiều năm nay nhà máy này "đắp chiếu", các thiết bị được đầu tư mua tiền tỉ về lắp đặt nay chịu cảnh gỉ sét.

Thực tế dự án này đã phải kéo dài, chậm tiến độ trên 10 năm, đã tạm dừng thi công từ năm 2013 đến nay. Tổng mức đầu tư của dự án đã phải tăng nhưng toàn bộ các hạng mục chính chưa hoàn thành. Nhà thầu là Công ty Tập đoàn xây lắp luyện kim Trung Quốc chưa chuyển đủ thiết bị theo danh mục, tình trạng máy móc thiết bị hư hỏng, sai khác về xuất xứ, thông số kỹ thuật... ảnh hưởng nghiêm trọng đến tiến độ, chất lượng dự án.

35.800 tấn thiết bị lịm trong gỉ sét, hư hỏng

Như TPO thông tin, Thanh tra Chính phủ (TTCP) vừa chỉ ra hàng loạt vi phạm trong việc triển khai Dự án Gang thép Thái Nguyên giai đoạn 2 (TISCO), có nguy cơ gây thiệt hại hàng nghìn tỷ đồng. Dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 - Công ty gang thép Thái Nguyên ban đầu có tổng mức đầu tư 3.843 tỷ đồng, sau đó điều chỉnh lên hơn 8.100 tỷ đồng, nhưng đã “đắp chiếu” nhiều năm qua. Hàng nghìn tấn trang thiết bị gỉ sét, hạ tầng đầu tư đã xuống cấp nghiêm trọng…

Hàng loạt hạng mục, thiết bị máy móc trong dự án đắp chiếu, chìm trong cỏ

Theo Thanh tra Chính phủ, đến thời điểm thanh tra, TISCO đã thanh toán cho dự án gần 4.500 tỷ đồng, trong đó chi phí thiết bị hơn 2.100 tỷ đồng, chi phí xây dựng gần 1.000 tỷ đồng... Tổng dư nợ gốc, lãi vay ngân hàng phải trả của dự án là 3.900 tỷ đồng. TISCO đã thanh toán cho nhà thầu MCC trên 92% giá trị hợp đồng, nhưng các hạng mục chính của gói thầu EPC đều chưa hoàn thành.

Hàng nghìn tấn vật liệu, thiết bị đã lắp đặt và được vận chuyển về trước đó vẫn đắp chiếu. Nhiều thiết bị hoen gỉ, hư hỏng, nằm giữa khuôn viên cỏ mọc um tùm. Tại khu vực xưởng nén khí ni tơ rộng hàng nghìn m2, thuộc Nhà máy cán thép Lưu Xá, nhiều máy móc đã được lắp đặt nhưng chưa hoàn chỉnh, các phân xưởng thi công lắp đặt dở dang. Trong khuôn viên nhà máy, 42 xe tải (loại Howo, gồm 5 phân khúc trọng tải) được phủ kín bạt. Hầu hết nhiều bộ phận các xe tải này đều hư hỏng, hoen gỉ.

Sâu trong Nhà máy cán thép Lưu Xá, đại công trường, các phân xưởng ngổn ngang hệ thống giàn sắt thép lắp đặt dở. Một nhóm công nhân thực hiện thay bạt che mưa chống nắng cho các thiết bị để giữa bãi đất trống. Khu vực lò cao với nhiều thiết bị máy móc hiện đại cũng dở dang, chưa hoàn thiện. Trong khi đó, nhiều nhà xưởng, kho chứa vật liệu như nhà hoang, xuống cấp trầm trọng. Một góc khuôn viên các phân xưởng là nơi để vật liệu, thiết bị đã hư hỏng hoàn toàn. Thậm chí, có khu vực tập kết thiết bị do cỏ dại mọc um tùm được nhân viên bảo vệ... chăn thả dê.

Đặc biệt, khi dự án đắp chiếu không hoạt động, TISCO xây dựng một nhà kho rộng hàng nghìn m2 để chứa, bảo quản hàng trăm tấn thiết bị điện phục vụ các hạng mục của dự án. Những thiết bị điện này chưa mở niêm phong, xếp theo thứ tự và được lắp đặt hàng chục chiếc điều hòa bảo quản với điều kiện nhiệt độ theo tiêu chuẩn của nhà thầu là 25 độ C. Ngoài ra, một xí nghiệp trực thuộc TISCO cũng là nơi bảo quản, duy trì vận hành 5 đầu máy tải hàng và nhiều xe đầu kéo, rơ moóc chưa một lần sử dụng.

Hàng loạt sai phạm cơ quan điều tra vào cuộc

Với hàng loạt những sai phạm tại dự án này, Thanh tra Chính phủ đã quyết định chuyển kết luận thanh tra đến cơ quan Cảnh sát điều tra, điều tra khuyết điểm của 11 cơ quan bộ ngành và cơ quan chính phủ. Trong đó trách nhiệm chính thuộc về TISCO. Đơn vị này đã lập báo cáo nghiên cứu tiền khả thi chưa đầy đủ cơ sở trình VNS, Bộ Công thương và Thủ tướng Chính phủ; thành lập ban quản lý dự án không đủ năng lực; phê duyệt hồ sơ mời sơ tuyển gói thầu EPC không đúng quy định...

Dự án nghìn tỷ "đắp chiếu" hóa mớ "sắt vụn" ảnh 3 

Những hạng mục còn dang dở tại dự án Gang thép Thái Nguyên

Tổng công ty Thép Việt Nam là đại diện chủ sở hữu vốn tại TISCO nhưng không làm đầy đủ trách nhiệm. Cơ quan này đã chấp thuận nội dung báo cáo do TISCO lập chưa đầy đủ cơ sở trình Bộ Công thương và Thủ tướng; thẩm định phê duyệt tổng mức đầu tư thiếu cơ sở; thiếu kiểm tra giám sát... Nhà thầu Trung Quốc không thực hiện các điều khoản đã cam kết trong hợp đồng, cung cấp nhiều máy móc thiết bị sai chủng loại, xuất xứ, chưa hoàn trả nhiều khoản tiền thuế cho TISCO.

Bộ Công thương, Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch - đầu tư, Bộ Xây dựng có ý kiến thống nhất trình Thủ tướng điều chỉnh tăng chi phí phần C 15,57 triệu USD từ nguồn dự phòng của dự án không làm tăng tổng mức đầu tư nhưng không đúng với hợp đồng EPC.

TTCP kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo Bộ Công an khẩn trương điều tra những sai phạm có dấu hiệu hình sự. TTCP đã chuyển nhiều hồ sơ, tài liệu liên quan cho Cơ quan cảnh sát điều tra. Trong đó có sai phạm liên quan đến việc tổng giám đốc TISCO và một số cán bộ ký hợp đồng, văn bản tiếp nhận nhiều loại máy móc, thiết bị không đúng chủng loại, thông số kỹ thuật ảnh hưởng đến chất lượng công trình. Tổng giám đốc TISCO và một số cán bộ trình, phê duyệt và thanh toán nhiều khoản tiền cho nhà thầu vi phạm quy định.

Đồng thời TTCP cũng chuyển kết luận thanh tra đến Ủy ban Kiểm tra trung ương để xem xét, xử lý theo thẩm quyền đối với cán bộ, đảng viên có khuyết điểm, sai phạm thuộc diện Bộ Chính trị, Ban Bí thư quản lý.