- Có được đi khỏi nơi cư trú khi bị phạt cải tạo không giam giữ?
- Con không phạm tội, bố mẹ có được đưa vào trường giáo dưỡng?
- Nhận tội giết người thay con, mẹ phạm tội gì?
Nội dung vụ việc
Khi Đoàn Văn H. đang thực hiện hành vi thì bị anh T. đi kiểm tra rẫy, bắt quả tang. Thấy em gái bị làm nhục, anh Nguyễn Quốc T. đã dùng con dao đang cầm trên tay chém một nhát trúng vào đỉnh đầu H., rồi tiếp tục chém vào lưng, khuỷu tay khiến H. ôm vết thương bỏ chạy. Sau đó, cơ quan công an đã mời Nguyễn Quốc T. và Đoàn Văn H. lên làm việc. Kết quả giám định cho thấy, sau khi bị anh T. dùng dao chém, Đoàn Văn H. bị thương tích 35%.
Vấn đề đặt ra là trong trường hợp này anh Nguyễn Quốc T. phạm tội gì?
Ý kiến bạn đọc
Vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng
Hành vi của Đoàn Văn H. trong vụ việc này đã cấu thành tội hiếp dâm. Việc anh Nguyễn Quốc T. chứng kiến H. hiếp dâm em gái mình đã khiến anh T. bị kích động mạnh nên ra tay bằng cách dùng dao chém vào đỉnh đầu, lưng, khủyu tay gây thương tích nặng cho đối tượng. Hành vi chống trả lại gây thương tích cho H. của anh T. là trường hợp phòng vệ chính đáng được quy định tại Điều 15, Bộ luật Hình sự.
Theo đó, phòng vệ chính đáng là hành vi của người vì bảo vệ lợi ích của Nhà nước, của tổ chức, bảo vệ quyền, lợi ích chính đáng của mình hoặc của người khác, mà chống trả lại một cách cần thiết người đang có hành vi xâm phạm các lợi ích nói trên. Do đó, anh T. đã phạm tội trong trường hợp vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng và cần được hưởng sự khoan hồng của pháp luật.
Vũ Anh Tuấn (Bảo Thắng - Lào Cai)
Cố ý gây thương tích
Trong trường hợp này, khi bị anh Nguyễn Quốc T. phát hiện đang có hành vi hiếp dâm chị Nguyễn Ánh V., Đoàn Văn H. đã không có phản ứng chửi bới, thách thức hay chống lại anh T. Tuy nhiên, anh T. vẫn cố tình dùng dao chém vào đầu, lưng, khuỷu tay gây thương tích cho Đoàn Văn H. với tỷ lệ là 35% sức khỏe. Hành động này của anh T. đã đủ yếu tố cấu thành tội cố ý gây thương tích theo Điều 104, Bộ luật Hình sự. Tuy nhiên trong vụ việc này, anh Nguyễn Quốc T. cũng có tình tiết giảm nhẹ là đã phạm tội trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh.
Đoàn Thị Thúy (Nghi Sơn - Thanh Hóa)
Phạm tội trong trường hợp bị kích động mạnh
Trong vụ việc này, anh Nguyễn Quốc T. đã phạm tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh được quy định tại Điều 105, Bộ luật Hình sự. Việc phát hiện Đoàn Văn H. đang thực hiện hành vi đồi bại với em gái mình chính là căn nguyên của việc anh T. dùng dao gây ra thương tích cho H.
Mặc dù việc dùng dao chém H. sẽ gây thương tích và thậm chí có thể gây ra cái chết cho đối tượng này, tuy nhiên tôi cho rằng lúc đó anh T. đã không thể tự chủ được hành vi của mình và đã không thấy hết được mức độ nguy hiểm của hành vi đó. Hơn nữa trong vụ việc này, H. cũng đã có hành vi phạm tội nguy hiểm và điều đó phù hợp với cấu thành tội phạm của tội danh này.
Nguyễn Thanh An (Hải Châu - Đà Nẵng)
Bình luận của luật sư
Trong vụ việc này, không thể coi hành vi của anh Nguyễn Quốc T. là phòng vệ chính đáng. Theo quy định của pháp luật hành vi phòng vệ chính đáng phải thể hiện là người thực hiện hành vi phòng vệ không còn lựa chọn nào khác và buộc phải tấn công lại người đang có hành vi xâm hại đến tính mạng, sức khỏe, lợi ích của mình hoặc người khác. Trong vụ việc nêu trên, thay vì chém nghi phạm hiếp dâm em mình, anh T. có rất nhiều lựa chọn như hô hoán mọi người vào giúp, lao vào quật ngã, bắt giữ đối tượng…
Việc anh Nguyễn Quốc T. bị kích động, thiếu kiềm chế, cầm dao chém nghi phạm hiếp dâm em gái mình đã khiến anh từ vị trí bên bị hại thành người phạm tội. Với việc chém và gây thương tích 35% cho Đoàn Văn H., ở đây vấn đề cần làm rõ là hành vi của anh T. đã phạm tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác theo Điều 104, Bộ luật Hình sự với tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự là phạm tội trong trường hợp bị kích động về tinh thần do hành vi trái pháp luật của người bị hại hoặc người khác gây ra hay anh T. đã phạm tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh theo Điều 105, Bộ luật Hình sự.
Theo quy định của pháp luật, phạm tội trong trường hợp bị kích động về tinh thần do hành vi trái pháp luật của người bị hại hoặc người khác gây ra là trường hợp trước khi có hành vi phạm tội, người phạm tội không còn nhận thức đầy đủ về hành vi của mình như lúc bình thường, nhưng chưa mất hẳn khả năng nhận thức do hành vi trái pháp luật của người bị hại hoặc người khác gây ra.
Để xác định trường hợp người phạm tội bị kích động về tinh thần do hành vi trái pháp luật của người bị hại hoặc người khác gây ra phải căn cứ vào các yếu tố là trạng thái tinh thần của người phạm tội và hành vi của người bị hại. Trước hết trạng thái tinh thần của người phạm tội phải ở trạng thái bị kích động. Người bị kích động về tinh thần là người không còn nhận thức đầy đủ về hành vi của mình như lúc bình thường, nhưng chưa mất hẳn khả năng nhận thức.
Lúc đó họ mất khả năng tự chủ và không thấy hết được tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi của mình, trạng thái này chỉ xảy ra trong chốc lát, sau đó tinh thần của họ trở lại bình thường như trước. Trạng thái tinh thần bị kích động ở những mức độ khác nhau. Nếu bị kích động mạnh do hành vi trái pháp luật nghiêm trọng của người bị hại đối với người phạm tội hoặc đối với người thân thích của người phạm tội thì thuộc trường hợp phạm tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh quy định tại Điều 105, Bộ luật Hình sự.
Một người bị kích động về tinh thần ngoài trường hợp người khác có hành vi trái pháp luật đối với chính bản thân họ, thì còn có cả trường hợp người khác có hành vi trái pháp luật đối với những người thân thích của họ. Những người thân thích là những người có quan hệ huyết thống, quan hệ hôn nhân như: vợ đối với chồng; cha mẹ với con cái; anh chị em ruột, anh chị em cùng cha khác mẹ đối với nhau; ông bà nội ngoại đối với các cháu…
Nếu bị kích động chưa mạnh do hành vi trái pháp luật nghiêm trọng của người bị hại đối với người phạm tội hoặc đối với người thân thích của người phạm tội hoặc bị kích động mạnh nhưng do người khác (không phải là của người bị hại) thì được coi là tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự quy định tại điểm đ, khoản 1, Điều 46, Bộ luật Hình sự.
Như vậy, trong vụ việc này có thể thấy việc làm của anh Nguyễn Quốc T. đã bị kích động mạnh do hành vi trái pháp luật nghiêm trọng của người bị hại (tức Đoàn Văn H.) đối với người thân thích là em ruột của mình. Điều 20, Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2013 quy định: “Mọi người có quyền bất khả xâm phạm về thân thể, được pháp luật bảo hộ về sức khỏe, danh dự, nhân phẩm; không bị tra tấn, bạo lực, truy bức, nhục hình hay bất kỳ hình thức đối xử nào khác xâm phạm thân thể, sức khỏe, xúc phạm danh dự, nhân phẩm”.
Trong vụ việc này hành vi của H. đã xâm hại đến nhân phẩm, sức khỏe của chị V. được pháp luật bảo vệ. H. đã dùng vũ lực để giao cấu trái ý muốn đối với chị V. nên đã cấu thành tội hiếp dâm. Tội phạm và hình phạt được quy định tại Điều 111, Bộ luật Hình sự. Tội hiếp dâm là loại tội phạm có cấu thành hình thức nên chỉ cần đối tượng có hành vi dùng vũ lưc, đe dọa dùng vũ lực hay các thủ đoạn khác nhằm mục đích giao cấu mà chưa cần phải giao cấu được (do bị trống trả, phát hiện…) là đã cấu thành tội hiếp dâm.
Có thể thấy, hành vi của H. là hành vi trái pháp luật nghiêm trọng, xâm phạm đến lợi ích của người phạm tội và hành vi trái pháp luật nghiêm trọng này chính là nguyên nhân dẫn đến người phạm tội bị kích động mạnh về tinh thần. Mối quan hệ nhân quả giữa hành vi trái pháp luật với hành vi bị kích động mạnh là mối quan hệ tất yếu.
Mối quan hệ nhân quả giữa hành vi trái pháp luật với tinh thần bị kích động là mối quan hệ tất yếu nội tại có cái này thì ắt có cái kia. Không có hành vi trái pháp luật của người khác thì không có tinh thần bị kích động của người phạm tội. Như vậy, dựa trên nội dung vụ việc và những căn cứ đã nêu trên, chúng tôi cho rằng, trong vụ việc này anh Nguyễn Quốc T. đã phạm tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh
Luật sư Đoàn Mạnh Hùng (Văn phòng Luật sư Hùng Mạnh)
