Điều chưa kể về bối cảnh “phủ đệ bề thế” trong “Khế ước bán dâu”

• Tái hiện chiến công của lực lượng Công an Hà Nội trong cuộc đấu tranh chống "lừa đảo qua mạng"
• Diễn viên Doãn Quốc Đam cùng nhóm nghệ sĩ ca hát, hỗ trợ "mời cơm" khuya các CCB trước giờ diễn ra A80
• MV "Viết tiếp câu chuyện hòa bình" lập kỷ lục "triệu view", tiết lộ bất ngờ về êkip trẻ đứng sau

Đạo diễn Nhân Sơn giành giải Ong vàng của "Liên hoan phim ngắn sinh viên toàn quốc 2015" với bộ phim về đề tài chiến tranh "Lính". Đây là bộ phim được Ban Giám khảo đánh giá cao về cách kể chuyện cũng như góc nhìn khá sâu sắc về chiến tranh. Phim “Lính” cũng đoạt giải được khán giả bình chọn nhiều nhất.

“Tôi học về chuyên ngành đạo diễn, cũng làm rất nhiều phim rồi nhưng có lẽ do mối duyên đưa đẩy, khoảng 4 năm trở lại đây, tôi nhận được nhiều lời mời làm “Giám đốc bối cảnh”, kể cả phim trong nước và nước ngoài. Công việc này giúp tôi học được nhiều điều mới mẻ, phụ trợ cho công việc đạo diễn của tôi. Vì vậy tuy không phải công việc chính như làm đạo diễn, nhưng tôi rất hứng thú và vui vì qua từng bộ phim, vượt qua các yêu cầu khó, tôi học được cách bao quát trong khâu sản xuất, tư duy tốt hơn khi làm phim.” (Nhân Sơn)

- PV: Chào Nhân Sơn, được biết chị cũng là một đạo diễn, nhưng trong “Khế ước bán dâu” chị lại là người đảm nhiệm vai trò giám đốc bối cảnh – một công việc không hề “nữ giới” vì sẽ phải đi rất nhiều. Trong số các bối cảnh quay xuất hiện trên phim thì khu gia trang nơi sinh sống của gia đình nhân vật ông Tri khiến người xem không khỏi tò mò. Với vai trò người kiến tạo bối cảnh phim, chị có thể chia sẻ về công trình kiến trúc bề thế, hoành tráng và mang đậm phong cách kiến trúc cổ miền Bắc những năm đầu thế kỷ XV này không?

- Đạo diễn Nhân Sơn: Thật ra tôi không phải sự lựa chọn đầu tiên của đoàn phim cho công việc này, nhưng có lẽ “Khế ước bán dâu” đã chọn tôi. Vì vậy khi tôi nhận lời đồng hành với dự án phim và đưa ra các ý tưởng về bối cảnh quay thì đều đáp ứng được các yêu cầu mà đạo diễn và nhà sản xuất đặt ra.

Theo đó, ngôi nhà của gia đình ông Tri “phải là một phủ đệ bề thế của một gia tộc buôn gỗ giàu có, mang phong cách kiến trúc cổ truyền miền Bắc thế kỷ XV. Rồi khuôn viên nhà phải rộng lớn, chia thành nhiều lớp sân và hiên, bậc thềm cao, hành lang dài nối liền các dãy nhà. Điều đặc biệt là mỗi khu nhà nhỏ trong phủ lại gắn liền với một người con dâu, như một thế giới khép kín chỉ thuộc về họ. Người mới bước chân vào phủ phải đi qua hết lớp cổng, sân gạch, rồi theo những lối hành lang để tới từng gian nhà. Ở đó, không gian sống của mỗi người con dâu được sắp đặt như một tiểu phủ trong đại phủ”.

“Đạo diễn Lê Văn Kiệt rất khó tính, nhà sản xuất cũng đề ra nhiều yêu cầu về bối cảnh phải đáp ứng, từ đường đi của nhân vật, vườn cây, khu rừng….Lúc đầu khi tiếp nhận việc tìm bối cảnh cho phim, tôi cũng bị choáng ngợp vì không biết phải làm thế nào. Tới giờ nghĩ lại, tôi cũng không hiểu sao lúc đấy mình có thể làm được. Tôi cùng 3 người trợ lý đã chia nhau tỏa đi khắp nơi, tìm hàng chục, hàng trăm bối cảnh rồi phân tích.” (Nhân Sơn)

Thú thực, tôi cũng đã cất công đi rất nhiều nơi ở ngoài Bắc để tìm mà không thể tìm ra được nơi nào có thể đáp ứng được đầy đủ những tiêu chí đó, kể cả những ngôi nhà tư nhân lâu đời cũng không đủ rộng lớn như mô tả trên. Trong khi nếu dựng trường quay thì sẽ ngốn rất nhiều kinh phí, lại phải tìm được nơi đủ rộng lớn để làm được điều này; còn nếu sử dụng kỹ xảo thì một phần kinh phí cực cự kỳ cao, một phần sẽ ảnh hưởng đến diễn viên khi quay sẽ phải tưởng tượng ra không gian bối cảnh làm ảnh hưởng đến cảm xúc diễn xuất.

Sau rất nhiều chuyến khảo sát, tôi đã tìm ra 6 địa điểm quay ở 2 tỉnh Ninh Bình và Hà Nội để kết hợp lại với nhau thành một bối cảnh là ngôi nhà của ông Tri như khán giả thấy trên phim. Khi xem phim, chắc mọi người không biết đó lại là bối cảnh rời, được quay ở nhiều địa điểm khác nhau.

Nhân Sơn và đạo diễn Lê Văn KIệt tại lễ khai máy phim "Khế ước bán dâu"

- PV: Chị có thể tiết lộ rõ hơn về 6 bối cảnh rời này không?

- Đạo diễn Nhân Sơn: Đây có lẽ là một bất ngờ nếu như mọi người biết để tạo ra ngôi nhà của gia tộc ông Tri trong bộ phim hoàn toàn được mượn từ các đền, chùa ở Hà Nội và Ninh Bình. Cụ thể là đền Gióng Phù Đổng và chùa Kiến Sơ (Gia Lâm, Hà Nội); chùa Kim Ngân, đền Mẫu Thiên Động Cọ, đền Thánh Nguyễn, đền Cửa Quán (Ninh Bình).

Trước đó, khi không thể tìm được bối cảnh tư nhân, tôi đã nghĩ tới phương án tìm ở các ngôi đền, chùa bao giờ cũng có những kiến trúc lâu đời đặc trưng, được gìn giữ và bảo tồn theo thời gian. Sau đó tôi và những người cộng sự của mình đã đi gần như tất cả những ngôi chùa, ngôi đền ở Hà Nội và Ninh Bình, nhưng nếu chỉ chọn một nơi để quay thì không đáp ứng được yêu cầu kịch bản. Vì vậy phương án kết hợp 6 bối cảnh quay đã được tôi đề xuất và rất may phía nhà sản xuất Orange Film, đạo diễn Lê Văn Kiệt cũng đồng tình với tôi về phương án này.

Tuy nhiên làm thế nào để những nét kiến trúc ở 6 bối cảnh quay khác nhau phải “khớp” với nhau, đồng điệu từ hoa văn đến kiến trúc, từng song cửa, màu sắc công trình bắt buộc phải giống nhau để khi lên phim mọi người không thể nhận ra đó là sự “lắp ghép”… đó là một bài toán cực kỳ khó. Nhất là khi các bối cảnh này đều là di tích lịch sử quốc gia, về kiến trúc có thể tìm mãi sẽ thấy, nhưng màu sơn của tường, của mái ngói, của cột gỗ thì gần như là bế tắc.

Như khi quay thì chùa Kim Ngân (Ninh Bình) lại không có màu tường giống như chùa Kiến Sơ và đền Gióng Phù Đổng (Hà Nội), mà đây là 3 bối cảnh chính trong nhà ông Tri. Bối cảnh đền Gióng và chùa Kiến Sơ thì đang quay rồi. Em Bo line producer của phim nhìn tôi và mong chờ một tin tốt lành. Sau đó tôi đã phải về Ninh Bình xin ngủ tại chùa Kim Ngân, nói chuyện với Sư Thầy trụ trì của chùa rất nhiều, rồi đến cơ quan hành chính địa phương để thảo luận với Phó chủ tịch xã phụ trách văn hoá. Sau rất nhiều thời gian đi qua lại cuối cùng tôi cũng thành công thuyết phục cho sơn lại tường theo ý muốn của đoàn phim. Tôi nhớ trên đường từ Ninh Bình về Hà Nội, tôi đã khóc.

Bối cảnh "phủ đệ bề thế" ấn tượng trong phim "Khế ước bán dâu"

- PV: Để có được sự đồng thuận, tạo điều kiện quay ở 6 ngôi chùa, ngôi đền nổi tiếng này, chị và đoàn phim có gặp khó khăn gì không?

- Đạo diễn Nhân Sơn: Đây cũng chính là điều mà tôi muốn chia sẻ. Thật ra như chúng ta thấy thì không gian trong đền, chùa chủ yếu là không gian thờ tự; còn những gian bỏ trống được sử dụng làm nơi sinh hoạt của sư thì không sử dụng làm bối cảnh quay được. Vậy làm thế nào để có thể thuyết phục được ban quản lý cho phép đoàn phim được dựng cảnh ở các gian thờ tự là rất khó và phải cẩn trọng vô cùng, không được để xảy ra sơ suất vì yếu tố tâm linh, yếu tố vật chất vì tất cả đều được làm bằng gỗ.

Trong quá trình liên hệ xin phép được dựng cảnh quay tại 6 di tích tâm linh này, tôi chỉ chân thành bày tỏ với Ban quản lý các ngôi chùa, ngôi đền này rằng, đây là bộ phim mang tính giáo dục và răn đe con người, gửi gắm thông điệp sâu sắc về hậu quả khôn lường của lòng tham có thể khiến con người ta mất đi tất cả. Thật sự đó là nội dung kịch bản phim có sao tôi nói đúng như vậy. Tôi cũng có chia sẻ rằng, nếu như được sự cho phép thì tổ họa sĩ sẽ làm một vách ngăn giữa chỗ quay phim và các ban thờ tự, trước khi làm sẽ thắp hương xin phép cẩn thận.

Mặc dù các bối cảnh quay chưa đáp ứng được không gian thoải mái để họa sĩ dựng, quay phim đặt máy nhưng lại nêu bật được các yêu cầu của đạo diễn và nội dung chuyện phim – điều mà dù tôi và cộng sự đã tìm kiếm ở nhiều ngôi nhà tư nhân có tuổi đời cả trăm năm, nhưng cũng không đáp ứng được. Sau khi phương án này được đoàn phim thống nhất và được sự cho phép của các ngôi chùa, ngôi đền nêu trên, thì bước tiếp theo sẽ dành cho Giám đốc Mỹ thuật (production design) Kelly Hoàng - một nữ họa sĩ rất trẻ và giỏi, Kelly có thời gian học ở Mỹ. Sau khi có bối cảnh của tôi thì Kelly bắt tay vào vẽ kết cấu khung hình các gian phòng, tạo ra không gian ngôi nhà như mọi người đã thấy ở trên phim.

Bối cảnh phim "Tiếng vang Việt Nam" (2023) do Đài Truyền hình NHK của Nhật Bản làm kỷ niệm 50 năm quan hệ ngoại giao Việt - Nhật.

Đại sứ Nhật Yamada Takio đến thăm bối cảnh quay của bộ phim "Tiếng vang Việt Nam"

- PV: Đây hình như không phải bộ phim đầu tiên chị nhận lời đảm nhận vai trò “Location manager” (Giám đốc bối cảnh), nhưng có phải bộ phim mà đặt ra nhiều yêu cầu khó nhất và khiến chị vất vả nhất không?

- Đạo diễn Nhân Sơn: Quả thật tôi đã từng đảm nhận công việc này rồi nhưng tính đến nay thì chưa có lần nào vất vả như vậy (cười). Hồi làm dự án này, tôi đang mang bầu 3 tháng rưỡi, tôi vẫn nói vui rằng chưa có đứa bé nào từ trong bụng mẹ đã được đi đền, chùa nhiều như thế. Tuy nhiên việc nhận những dự án khó khiến tôi cảm thấy rất vui và thích. Như năm 2023, Đài truyền hình NHK của Nhật Bản sang Việt Nam để quay một dự án phim điện ảnh về âm nhạc Việt Nam những năm thập niên 90, nhân kỷ niệm 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa hai nước.

Thời điểm đó, bác đạo diễn người Nhật đã sang Việt Nam trước khi quay phim 1 năm, rong ruổi khắp nhiều tỉnh thành miền Bắc để tìm bối cảnh quay tái hiện được không gian, không khí một con phố cũ với yêu cầu: không có âm thanh xe cộ, không có tiếng bấm còi inh ỏi. Mà như vậy thì ở Hà Nội hay ở đâu cũng không thể có. Sau đó tôi nhận được lời mời tìm kiếm bối cảnh này và rất nhanh chóng tôi cùng chồng mình là anh Phạm Mạnh Cường lên đường rong ruổi khắp các ngõ ngách của Hà Nội. Anh Cường là người Hà Nội, nên biết rất nhiều nơi, và cũng may mắn khi anh đưa tôi đi đến 1 huyện ngoại thành Hà Nội thì ngay lập tức nơi đó được bác đạo diễn người Nhật ưng ý, và đó cũng là bối cảnh chính của phim.

Ngoài ra còn rất nhiều nơi như: Nhà hát Lớn, Nhà thờ lớn ở Hà Nội, tái hiện hình ảnh người dân những năm 90 đi lại thế nào, hình ảnh phố xá ra sao…Cùng với đó, tôi cũng đề xuất tạo dựng khung cảnh một con phố Hà Nội ở Nam Định, đó là một con phố ở ngã 8 với rất nhiều con đường đổ về. Sau khi chọn được các bối cảnh này, tôi phải phối hợp với Cục Hợp tác quốc tế, Bộ VHTT&DL có công văn đến cơ quan chức năng, trong đó có lực lượng An ninh để xin “lock” các khu phố, con đường khi quay. Đó cũng là một kỷ niệm đáng nhớ.

Đạo diễn Nhân Sơn đang đảm nhận vai trò sản xuất của dự án phim truyền hình dài tập "Tận hiến" hướng tới kỷ niệm 80 năm ngành tình báo Việt Nam

- PV: Được biết hiện tại chị cũng đang làm đạo diễn của một dự án phim rất đặc biệt do đơn vị mình đang công tác - Điện ảnh Công an Nhân dân sản xuất. Chị có thể chia sẻ về dự án này không?

- Đạo diễn Nhân Sơn: Đúng vậy, Điện ảnh Công an Nhân dân là đơn vị tôi đang công tác, làm nhiệm vụ. Hiện tại tôi được giao phó vai trò sản xuất của dự án phim truyền hình dài tập có tên gọi “Tận hiến” hướng tới kỷ niệm 80 năm ngành Tình báo Việt Nam. Dự án phim này làm về một nhân vật có thật trong lịch sử tình báo Việt Nam, cách đây 2 năm hồ sơ chuyên án về nhân vật này mới được Bộ Công an giải mã, nhân vật có thời gian hoạt động Cách mạng giai đoạn từ năm 1957 đến năm 1977.

Phim dự kiến dài 10 tập với nhiều bối cảnh quay ở cả Việt Nam lẫn bên nước bạn Lào. Quá trình hoạt động Cách mạng, nhân vật đã lập nhiều chiến công lớn. Những thước phim sẽ cho mọi người thấy được phần nào những hy sinh cao cả, thầm lặng của các chiến sĩ tình báo Việt Nam. Phim dự kiến sẽ ra mắt vào đầu năm 2026 trên VTV và nhiều nền tảng số.

- PV: Xin cảm ơn những chia sẻ của chị!

Một số hình ảnh của đạo diễn Nhân Sơn:

Đạo diễn Nhân Sơn tham gia khối diễu hành Văn hóa - Thể thao tại Lễ kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9, diễn ra tại Quảng trường Ba Đình lịch sử

Đạo diễn Nhân Sơn cùng êkip và đoàn làm phim "Tận hiến"

Đạo diễn Nhân Sơn luôn "cháy" hết mình với niềm đam mê dành cho phim ảnh