Chưa lũ đã vỡ đập - thi công rất ẩu

ANTĐ - Mặc dù mới đi vào hoạt động nhưng rạng sáng 12-6, đập chính thủy điện Ia Krêl 2,  huyện Đức Cơ, tỉnh Gia Lai đã bị vỡ. Chiều 13-6, bên hành lang Quốc hội, Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải cho biết, Chính phủ đã giao các bộ, ngành chức năng kiểm tra về thiết kế, thi công, giám sát... 

Chưa lũ đã vỡ đập - thi công rất ẩu ảnh 1
Đập thủy điện Ia Krêl (xã Ia Dom, huyện Đức Cơ, Gia Lai) bị vỡ rạng sáng 12-6

- PV: Ông đánh giá như thế nào về sự cố vỡ đập điện Ia Krêl 2?

- Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải: Phải kiểm tra kỹ sự cố này vì đây không phải là mùa lũ mà đập vỡ, chứng tỏ thi công rất ẩu. Thủ tướng cũng đã chỉ đạo phải kiểm tra và xử lý nghiêm sai phạm. Rất may vỡ đập không dẫn đến chết người chứ nếu vào mùa lũ, tích nước đầy thì đúng là thảm họa. Cách làm như thế là không thể chấp nhận được.

- Vậy trách nhiệm chính giám sát công trình này thuộc về ai?

- Đối với những dự án như thế này, có địa phương giao cho Sở Công Thương, nhưng cũng có nơi giao cho Sở Xây dựng. Hiện nay, các bộ cũng đã vào cuộc và sẽ kiểm tra, xử lý, tìm nguyên nhân để rút kinh nghiệm. Thông thường các đập nhỏ thì đáng lo ngại hơn vì nhiều khi chủ quan. Còn các đập lớn được kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ hơn. Cần phải lưu ý đặc biệt các đập nhỏ, vì những mùa lũ qua cũng đã có một vài đập nhỏ bị vỡ. Đây là bài học quan trọng để không lặp lại sự cố. Cái chính là phải xử lý nghiêm. 

- Sau vụ việc này, cơ quan chức năng có rà soát lại các công trình thủy điện nhỏ trên toàn quốc, thưa ông?

- Vừa rồi, Bộ Công Thương, Bộ Xây dựng đã đi kiểm tra các hồ đập nhỏ trên cả nước để khắc phục các bất ổn. Trong tổng số 7.000 hồ thì có 1.000 hồ thủy điện còn lại là hồ thủy lợi, trong đó mỗi địa phương ở miền Trung có 200-300 hồ thủy lợi cho nên công tác kiểm tra bảo đảm an toàn trước mùa lũ năm nào cũng thực hiện nhưng đúng là có bất cập về vốn. Còn đối với hồ thủy điện do chủ đầu tư có thu nhập từ sản xuất điện nên việc duy tu bảo dưỡng có tốt hơn. Cái chính là công tác kiểm tra kiểm soát phải thường xuyên.

- Vậy phải có giải pháp căn cơ nếu không việc vỡ đập có nguy cơ tái diễn? 

- Thực tế thì trong những năm qua, Chính phủ thường xuyên chỉ đạo, Quốc hội cũng rất quan tâm vấn đề an toàn đập thủy điện. Không có kỳ họp nào là không có báo cáo về thủy điện cả. Sang năm lấy ý kiến các ĐBQH về việc có thực hiện công tác giám sát về thủy điện hay không. Như vậy, thực tế an toàn thủy điện đã được tất cả các cấp từ Quốc hội, Chính phủ đến các bộ, ngành quan tâm. Các địa phương vừa rồi cũng rà soát lại các quy hoạch thủy điện thuộc diện quản lý của mình (tức là các thủy điện nhỏ và vừa). Họ chủ động rà soát kiểm tra và sẽ loại ngay những thủy điện không đảm bảo tính khả thi. 

Còn những trường hợp làm gian, làm ẩu thì ở đâu cũng có, nếu chúng ta không thường xuyên kiểm tra kiểm soát thì vẫn có thể xảy ra. Cái chính là phải phát hiện trước được nguy cơ để tránh xảy ra những thảm họa. Những sự cố công nghiệp thì rất dễ gây ra các thảm họa. Nếu không thường xuyên kiểm tra đến khi đã xảy ra sự cố thì không còn điều kiện để sửa chữa nữa. 

- Tới đây có chế tài gì mạnh để xử phạt lãnh đạo các địa phương để xảy ra các sự cố nguy hiểm như vậy?

- Biện pháp mạnh mẽ hay chế tài có hết rồi. Còn vụ này, Cục Giám định Nhà nước về chất lượng công trình xây dựng (Bộ Xây dựng), Cục Kỹ thuật an toàn và môi trường công nghiệp (Bộ Công Thương) đã về địa phương điều tra. Về trách nhiệm, thứ nhất phải tính tới sai sót thiết kế là do đơn vị nào, rồi thi công, nghiệm thu, vận hành... Sau đó, phải xử lý trách nhiệm một cách nghiêm khắc, chứ không phải vì chưa xảy ra chết người mà không xử lý hết trách nhiệm. Nếu không xử lý nghiêm thì sẽ rất nguy hiểm. Xử lý nghiêm để làm gương, răn đe chủ đầu tư các công trình khác. 

- Quá nhiều thủy điện đến mức phải loại bỏ trên 300 dự án ra khỏi quy hoạch cho thấy sự “nở rộ” thủy điện đã vượt ra khỏi tầm kiểm soát?

- Cũng có việc số lượng thủy điện phát triển không đồng đều ở các địa phương. Có thể liên quan tới sự quá tải trong quản lý. Song việc phát triển thủy điện, nhất là hồ thủy lợi là rất cần thiết vì Việt Nam là quốc gia thiếu nước, nhất là Đồng bằng sông Cửu Long. Tuy nhiên, đối với sự cố thủy điện Ia Krêl 2 và qua kiểm tra phát hiện các đập khác có sự bất ổn, sai sót thì phải xử lý nghiêm để làm gương cho các trường hợp khác. Cần hồ đập thì cần thật nhưng nếu làm kiểu này thì chúng ta cũng không cần, bởi như vậy thì rất nguy hiểm.

Tại hành lang Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trịnh Đình Dũng cho biết, sự cố xảy ra vào khoảng 3h sáng 12-6 làm cho khoảng 40m chiều dài thân đập bị vỡ hoàn toàn, không có thiệt hại về người, tuy nhiên, diện tích lớn cao su và nương rẫy, hoa màu của dân bị hư hại nặng. 

Tại thời điểm vỡ đập, mức nước thấp hơn cao trình đập tràn khoảng 1,6m. Kiểm tra tại hiện trường cho thấy cống dẫn dòng nằm trong thân đập có dấu hiệu bị vỡ. Bề mặt đập (khu vực không bị vỡ) xuất hiện nhiều vết nứt lớn, không có dấu hiệu nước tràn qua.

Trong quá trình làm việc giữa chủ đầu tư và đại diện Sở Xây dựng, Sở Công Thương, chủ đầu tư chưa trình được các hồ sơ pháp lý dự án và hồ sơ quản lý chất lượng công trình. Do khi xảy ra sự cố không có dấu hiệu nước tràn qua mặt đập tràn, đập dâng nên nguyên nhân sơ bộ gây vỡ đập được xác định là do thấm đập. Có khả năng trong quá trình thi công đắp đập đã không đảm bảo các yêu cầu kỹ thuật, nhất là thi công phần tiếp giáp giữa đập và cống dẫn dòng (nằm trong thân đập). Thông thường, vật liệu dùng thi công phần tiếp giáp với cống dẫn dòng là vật liệu sét, không phải loại vật liệu dùng để đắp thân đập. Trong trường hợp thi công không đảm bảo yêu cầu kỹ thuật tiếp giáp sẽ gây thấm khu vực này, khi vết thấm đủ lớn sẽ gây vỡ đập.