Vựa lúa xứ Mường Trời

ANTĐ - Ai từng đến Mường Thanh, đứng trên đỉnh núi mà bao quát cả cánh đồng mênh mông trải dài hút tầm mắt dưới thung lũng sẽ chẳng hề đắn đo mà phong tặng cho Mường Thanh cái danh hiệu “Nhất” của các xứ Mường “nhất Thanh, nhì Lò, tam Than, tứ Tấc”.

Vựa lúa xứ Mường Trời ảnh 1Tranh về cuộc sống ở thung lũng Mường Thanh

Cánh đồng Mường Thanh nằm ngay bên bờ Nậm Rốm, thành phố Điện Biên. Thung lũng Mường Thanh trước kia trải dài gần 30km2. Nó được bao bọc bởi những dãy núi cao quanh năm mây phủ tạo nên một lòng chảo tự nhiên bằng phẳng. Được tưới tắm quanh năm từ nguồn nước Nậm Rốm nên đất đai phì nhiêu, tươi tốt. Với sự cần cù, chịu khó, người dân vùng cao đã cho ra những bông lúa vàng, những hạt gạo thơm nức tiếng gần xa.

Chuyện xưa kể rằng, Lạng Chượng là con cháu của tổ tiên người Thái đen Tạo Xuông-Tạo Ngần (chữ Tạo có nghĩa là Chúa đất), do đất đai Mường Lò đông đúc nên đã đem theo quân lính đi tìm đất mới. Chọn ngày lành, quân Lạng Chượng đến Mường Lùng (xã Ngọc Chiến bây giờ), nhìn thấy cánh đồng rộng bèn đốc quân vượt dốc Xam Xíp vào Mường Chiến. Tạo Mường Chiến khiếp sợ xin gả con gái, Lạng Chượng ưng ý nhận đất Mường Chiến là Mường họ ngoại rồi tiếp tục đưa binh đi. Binh Chúa vượt rừng rậm, qua Nậm Tè (Sông Đà)… vấp phải sự chống cự của người “Xá Cắm Ca” (Khơ Mú) do Tù trưởng Khun Quàng cầm đầu. Sau một thời gian giao chiến, Lạng Chượng thắng Khun Quàng, chiếm được đất Mường La rồi vượt qua núi Khau Hào lên Mường Muổi (Thuận Châu).

Vựa lúa xứ Mường Trời ảnh 2

Ở đây gặp quân Xá của Khun Ăm Poi ở núi Khau Tù, Khau Cả, quân Chúa đánh nhiều lần bị thua. Sau Lạng Chượng lập mưu như “Mỵ Châu - Trọng Thủy” xưa, xin làm rể Ăm Poi. Sau nhân lúc rượu say giết chết Ăm Poi, đoạt đất Mường Muổi. Cứ thế, quân của Lạng Chượng qua đất Mường Quài (Tuần Giáo) rồi lên Mường Húa, Mường Ẳng tới Mường Phăng. Khi quân Chúa tiến vào Mường Thanh, thấy đất rộng rãi, tốt tươi, tròn như cạp nong, cong như sừng trâu liền cho quân lính phá rừng khai hoang làm ruộng. Từ đó Lạng Chượng làm Chúa Mường Thanh.

Trải qua truyền thuyết mấy trăm năm đi mở các xứ Mường Tây Bắc, cánh đồng Mường Thanh ngay nay vẫn là vùng đất trù phú, phì nhiêu bậc nhất của người Thái, hơn cả đất gốc tích Mường Lò. Mường Thanh là âm đọc trại của từ Mường Theng hay Mường Then, theo tiếng Thái thì Mường có nghĩa là bản, Then nghĩa là trời. Cũng bởi vậy mà nơi đây còn được biết đến với tên gọi Mường Trời. Đúng như tên gọi cánh đồng Mường Thanh đến ngày nay vẫn phì nhiêu, rộng lớn, giữa khung cảnh núi rừng đẹp và hùng vĩ. 

Vựa lúa xứ Mường Trời ảnh 3

Ngày nay, xe đến Điện Biên chạy thẳng đường Quốc lộ 6, qua đèo Pha Đin đi Tuần Giáo dễ như đi ở đồng bằng, bởi đường đèo được trải nhựa và hạ độ cao xuống chỉ còn một phần ngọn núi. Cũng bởi vậy, việc đi lại tới xứ Mường Trời dễ dàng hơn. Du khách đến Mường Thanh tham quan các di tích lịch sử chiến thắng Điện Biên, thăm chiến trường xưa với di tích Hầm Đờ Cát nằm ngay bên cánh đồng Mường Thanh rộng lớn. Tiện thể ai cũng cố trèo lên sườn dốc cao cuối thung lũng để ngắm nhìn vựa lúa rộng, đẹp nhất vùng Tây Bắc. Thưởng thức những đặc sản làm từ hạt gạo được trồng nơi đây, xôi nếp màu, bánh giầy, rượu nếp Mường Thanh… và rồi không quên mua về vài cân gạo đặc sản làm quà cho người thân.