Từ nghi án Tenma Việt Nam hối lộ 5 tỷ đồng: Cần có sự tham gia của Kiểm toán Nhà nước đối với các dự án PPP

ANTD.VN -Thảo luận trực tuyến về một số nội dung còn ý kiến khác nhau của dự án Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP), Đại biểu Nguyễn Ngọc Phương (đoàn Quảng Bình) cho rằng, nghi án Tenma Việt Nam phải "bôi trơn", hối lộ hơn 5 tỷ đồng đang "nóng" những ngày qua cho thấy sự cần thiết phải có sự tham gia của Kiểm toán Nhà nước để kiểm tra các dự án. 

Về hoạt động kiểm toán Nhà nước trong đầu tư theo phương thức PPP, cũng theo Đại biểu Nguyễn Ngọc Phương, Dự án Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP) chưa đề cập toàn diện về chức năng nhiệm vụ của Kiểm toán Nhà nước,  trách nhiệm và nghĩa vụ các bên tham gia dự án.  

Theo Dự thảo, các dự án đầu tư theo hình thức PPP chưa được Kiểm toán Nhà nước kiểm toán, đánh giá tuân thủ về tính kinh tế, hiệu quả hiệu lực  của dự án một cách đầy đủ. Về các tài sản hình thành từ dự án, đây là tài sản công, việc quản lý sử dụng tài sản này lại là đối tượng kiểm toán của Kiểm toán Nhà nước .

“Cần cho Kiểm toán Nhà nước tham gia các dự án ngay từ đầu đồng thời quy định cụ thể quy mô đầu tư tối thiểu đối với các lĩnh vực cũng như làm rõ hơn căn cứ, cơ sở không quy định mức đầu tư tối thiểu đối với các dự án…” - Đại biểu Phương kiến nghị.

Đại biểu Nguyễn Ngọc Phương (đoàn Quảng Bình) phát biểu

Đồng tình với ý kiến trên, nhiều đại biểu cơ bản tán thành với sự cần thiết ban hành Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP) để nhằm góp phần hoàn thiện, thống nhất khung pháp lý điều chỉnh hoạt động đầu tư mang tính đặc thù, phản ánh bản chất của mối quan hệ đối tác công và tư. Việc sớm ban hành Luật này sẽ giúp phù hợp với thông lệ quốc tế, thu hút và lựa chọn nhà đầu tư có tiềm lực nhằm giảm bớt gánh nặng cho đầu tư công.

Đại biểu Bùi Văn Phương (đoàn Ninh Bình) cho rằng, dự án PPP bản chất là đầu tư công vì dự án PPP do nhà nước chủ trì đứng ra, dự án được lập dựa trên kế hoạch phát triển kinh tế xã hội của đất nước, do nhà nước thiếu vốn nên cần hợp tác. Bởi vậy, phải kiểm toán toàn bộ, kể cả phần đầu tư từ nguồn vốn tư nhân.

Khi đã xác định là đầu tư công phải tuân thủ kiểm toán theo đúng quy định của Luật kiểm toán. Đặt trường hợp, nếu một dự án PPP, chủ đầu tư không muốn kiểm toán là điều không bình thường vì nhà nước đã kêu gọi đầu tư sẽ bảo đảm hài hoà giữa nhà nước, nhà đầu tư, người dân.

Đặc biệt, việc kiểm toán toàn bộ sẽ là căn cứ để nhà nước “trả nợ” trong trường hợp liên quan đến trách nhiệm của nhà nước khi phải hoàn tiền lại cho nhà đầu tư. Đồng thời, việc kiểm toán cũng để Nhà nước tránh được những dự án thua lỗ nghìn tỷ, thậm chí là hàng chục nghìn tỷ như đã từng xảy ra - Đại biểu Phương nói.

Còn theo Đại biểu Lê Thanh Vân (đoàn Cà Mau), trong dự án PPP, nhà nước là chủ cuộc chơi, là bên đặt hàng, đưa ra yêu cầu, khách thể là lợi ích quốc gia, lợi ích nhà nước. Kiểm toán Nhà nước phải có quyền tham gia từ giai đoạn đầu, trong quá trình tổ chức thực hiện và đến khi kết thúc hợp đồng, nhưng vẫn đảm bảo sự bình đẳng giữa các bên. Khi tranh chấp xảy ra giải quyết bằng con đường tốt tụng, hai bên đều có quyền yêu cầu kiểm toán hợp đồng. 

Cùng thảo luận về nội dung này, theo đại biểu Nguyễn Thanh Hiền (đoàn Nghệ An), bản chất dự án PPP là hoạt động đầu tư của nhà nước để thu hút nguồn lực đầu tư.  Do đó, nếu không kiểm toán chi phí đầu tư, toàn diện PPP thì không xác định được mức thu phí, thời gian thu phí, giá đất để thanh toán cho nhà đầu tư. Vì vậy, Đại biểu Hiền đề nghị kiểm toán toàn diện hợp đồng đầu tư PPP.

Tuy nhiên, một số ý kiến đại biểu cho rằng, bản chất dự án PPP là nhằm mục tiêu công nhưng có sự kết hợp công - tư trong đầu tư vốn, quản trị dự án, dự án đã trải qua quá trình lựa chọn nhà đầu tư với nhiều quy trình, thủ tục chặt chẽ.

Cơ chế, chính sách pháp luật vừa phải bảo đảm chất lượng dịch vụ công nhưng đồng thời phải tạo điều kiện thu hút, huy động tối đa nguồn vốn từ khu vực tư nhân đầu tư vào các dự án PPP. Mặt khác, Hiến pháp và pháp luật về kiểm toán Nhà nước quy định Kiểm toán Nhà nước chỉ thực hiện kiểm toán tài chính công, tài sản công. Do đó, nếu quy định kiểm toán toàn bộ dự án, kể cả phần vốn đầu tư từ khu vực tư nhân sẽ khó thu hút, huy động được nguồn vốn từ khu vực tư nhân cho sự phát triển.