Về Bình Tân, huyện Bình Sơn những tảng đá đen xuất hiện ở khắp nơi, kể cả trên mặt ruộng. Lúc đầu, người dân chỉ chẻ đá đen để cải tạo đất sản xuất. Nhưng rồi, khi nhu cầu về sử dụng đá đen làm vật liệu xây dựng ngày càng lớn, thì người dân bắt đầu đổ xô vào tìm và khai thác đá đen để bán. Từ vài người chẻ đá, đến nay, số lượng thợ đá ở Bình Tân đã hơn 100 người.
Tìm đến một mỏ đá nằm ở thôn Nhơn Hòa, xã Bình Tân, bên cạnh chiếc hố sâu hoắm mà xe máy đào vừa mới cào xới để múc đá lên, là hơn 10 thợ đá đang làm việc quần quật giữa trưa. Những phiến đá đen đã được chẻ gọn gàng, vuông vức và xếp ngay ngắn, còn đá vụn thì được dồn hẳn sang một phía. Ngọn đồi sau khi bị “xẻ” thịt, trở nên nham nhở và ngổn ngang đất đá.
Những ngọn đồi lần lượt bị “xẻo thịt” để lấy đá
Theo một thợ đá làm việc tại đây, ngoài chi phí thuê nhân công và máy móc để khai thác, chủ thầu còn đầu tư hẳn 30 triệu đồng, vào việc tu sửa lại đường sá để thuận tiện cho việc vận chuyển đá. Khai thác “suông” nhưng không san lấp và cải tạo nên sau khi những người chẻ đá dời đi, các ngọn đồi chỉ còn là một vùng đất bị lớp đá vụn che phủ, không thể canh tác.
Gắn với nghề chẻ đá đã hơn 20 năm, những phu đá ở Bình Tân phần lớn đều đã ngoài 40 tuổi, có người dù đã bước sang tuổi 60 nhưng vẫn lam lũ ngoài mỏ đá. Hầu hết mọi người đều biết, việc khai thác đá trái phép là sai, vì chính quyền địa phương đã thường xuyên nhắc nhở và xử phạt, nhưng ai cũng cố “bám” lấy nghề. Bởi lẽ, đối với họ, bao nhiêu chi phí học hành của con cái, trang trải cuộc sống hàng ngày… đều phụ thuộc cả vào những phiến đá khô khốc.
Ông Đặng Vinh (45 tuổi, ở thôn Nhơn Hòa, xã Bình Tân) phân trần: “Đứa lớn đang học cao đẳng, còn đứa nhỏ thì học lớp 12. Mỗi tháng, đứa lớn xin tiền trọ, đứa nhỏ xin tiền học thêm… nhà thì chỉ có mấy sào ruộng, nếu không chẻ đá thì tiền đâu nuôi con”.
Dù biết đang khai thác trái phép, nhưng phu đá vấn bám nghề để mưu sinh
Gắn với hết đồi đá này đến đồi đá khác đã gần 20 năm nay, từ lúc chẻ một viên đá chỉ được 700 đồng, đến giờ là 1.300 đồng, thế nhưng cuộc sống của gia đình ông Vinh vẫn chẳng khá lên. Một ngày khỏe lắm thì chẻ được 80 viên, bấy nhiêu chỉ đủ tiền chợ búa và gửi con cái ăn học. Còn những chi phí phát sinh khác, ông Vinh phải vay mượn thêm.
Nghề chẻ đá không chỉ nhọc nhằn, mà theo các phu đá, đó còn là nghề “bán máu ăn dần”. Hàng loạt các tai nạn do đá lăn, dằm đá văng trúng… khiến chân tay của các phu đá chai dần và chi chít sẹo. Lam lũ bên chòi bạt dựng tạm để che nắng, ông Nguyễn Truyên (ở thôn Liêm Quang, xã Bình Tân) mệt nhọc: “Năm nay, 4 sào lúa nước trời của gia đình tôi bị cháy khô hết. Ruộng năm được, năm mất nên vợ chồng già của tôi sống nhờ vào đá là chính”. Đã 55 tuổi, con cái cũng đá trưởng thành, nhưng hàng ngày, ông Truyên đều phải đi chẻ đá để kiếm tiền trang trải. Khi được hỏi tại sao không chuyển nghề nào khác đỡ vất vả hơn, ông Truyên chỉ cười: “Làm từ hồi còn trẻ tới giờ thì làm luôn. Quen tay rồi! Với lại có chuyển cũng biết làm nghề gì, trồng gì ngoài làm ruộng”.
Trao đổi cùng chúng tôi về vấn đề này, ông Bùi Văn Huân, chủ tịch UBND xã Bình Tân, huyện Bình Sơn cho biết: “Trên địa bàn xã hiện có khoảng 5 điểm khai thác đá đen trái phép, không có đăng kí với chính quyền địa phương. Mặc dù địa phương đã nhiều lần nhắc nhở và thông báo, hướng dẫn người dân đăng kí xin giấy phép trước khi khai thác, nhưng người dân đều không chấp hành”.
