Quan hệ hợp tác đặc biệt giữa Việt Nam và Singapore

ANTD.VN - Ngày 21-3, Thủ tướng nước Cộng hòa Singapore Lý Hiển Long thăm chính thức Việt Nam theo lời mời của Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc. Sự kiện đã cho thấy một dấu mốc quan trọng nữa trong quan hệ rất đặc biệt giữa hai nước.

Singapore có quan hệ ngoại giao với Việt Nam từ ngày 1/8/1973. Việt Nam lập Đại sứ quán tại Singapore vào tháng 12/1991 và tới tháng 9/1992, Singapore lập Đại sứ quán tại Hà Nội. Trong chuyến thăm chính thức Singapore của Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Phạm Văn Đồng (1/1978), hai nước ra Tuyên bố chung khẳng định những nguyên tắc chỉ đạo quan hệ.

Kể từ năm 1991, đặc biệt từ khi Việt Nam là thành viên ASEAN (1995), quan hệ hai nước phát triển nhanh chóng. Singapore coi trọng quan hệ với Việt Nam và Việt Nam trở thành một trong những thị trường chính về thương mại, đầu tư của Singapore ở Đông Nam Á.

Năm 2004, hai nước đã ký “Tuyên bố chung về Khuôn khổ Hợp tác Toàn diện trong thế kỷ 21”, tạo cơ sở pháp lý và điều kiện thuận lợi thúc đẩy quan hệ hữu nghị và hợp tác nhiều mặt giữa hai nước.

Tháng 9/2013, nhân chuyến thăm của Thủ tướng Lý Hiển Long tới Việt Nam và kỉ niệm 40 năm thiết lập quan hệ ngoại giao, hai bên đã ra Tuyên bố chung về thiết lập quan hệ Đối tác Chiến lược Việt Nam-Singapore.

Tham khảo chính trị thường niên cấp Thứ trưởng Ngoại giao: Cơ chế này giúp tăng cường sự hiểu biết và tin cậy lẫn nhau giữa hai Bộ Ngoại giao, tạo cơ hội để hai bên trao đổi quan điểm về các vấn đề khu vực và quốc tế cùng quan tâm và hợp tác giữa hai Bộ Ngoại giao.

Hai bên đã luân phiên tổ chức phiên họp vào các năm 2003, 2004, 2005, 2007, 2009, 2012, 2013, 2014, 2015, 2016. Từ năm 2009, hai bên kết hợp tham khảo chính trị với giao lưu hai Bộ Ngoại giao gồm các hoạt động tọa đàm chuyên môn, giao lưu thể thao. Tính đến 12/2016, hai bên đã tổ chức được 10 kỳ họp tham khảo chính trị và 5 lần giao lưu hai Bộ Ngoại giao.

Hội Hữu nghị Việt Nam-Singapore được chính thức thành lập ngày 18/9/2014 đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy quan hệ hai nước, nhất là giao lưu nhân dân (Chủ tịch hội hiện nay là Ông Vũ Viết Ngoạn). Quốc hội Việt Nam khóa XIV cũng đã thành lập Nhóm Nghị sỹ hữu nghị Việt Nam-Singapore (Tháng 11/2016).

Quan hệ hợp tác đặc biệt giữa Việt Nam và Singapore ảnh 1

Singapore lập Đại sứ quán tại Hà Nội từ tháng 9-1992

Hợp tác quốc phòng–an ninh

Về hợp tác quốc phòng, Bộ Quốc phòng hai nước đã ký Bản Ghi nhớ về Hợp tác Quốc phòng (9/2009); hai bên trao đổi nhiều chuyến thăm cấp Bộ trưởng. Các cơ chế Đối thoại chính sách Quốc phòng cấp Thứ trưởng và Nhóm làm việc chung về quan hệ quân sự-quốc phòng thường xuyên được tổ chức.

Hợp tác hải quân hai nước phát triển tốt; từ năm 2009 trở lại đây, tàu Hải quân Singapore đều ghé thăm giao lưu với Hải quân ta; tàu Hải quân ta cũng vừa ghé thăm Singapore trên đường sang Ấn Độ dự diễu binh hải quân (1/2016).

Singapore tích cực hỗ trợ Việt Nam trong công tác đào tạo về chỉ huy tham mưu, ngoại ngữ và các lĩnh vực mới như không quân, hải quân, tàu ngầm. Hai bên đã ký Thỏa thuận về chia sẻ thông tin hàng hải phi quân sự và Thỏa thuận về cứu hộ tàu ngầm tháng 9/2013. Singapore đang tích cực hỗ trợ đào tạo tiếng Anh cho các cán bộ quốc phòng Việt Nam.

Về hợp tác an ninh, Bộ Công an Việt Nam và Bộ Nội vụ Singapore đã ký Thỏa thuận Hợp tác (12/2006); hàng năm hai Bộ duy trì các chuyến thăm cấp Bộ trưởng và tổ chức họp cấp Thứ trưởng Thường trực. Hợp tác hai nước trong lĩnh vực an ninh, tình báo, phòng chống tội phạm ngày một phát triển cả ở tầm khu vực.

Hai bên tích cực triển khai Chương trình Đào tạo và Phát triển dành cho các cán bộ thực thi pháp luật cao cấp của Bộ Công an Việt Nam, giai đoạn 2014-2016 (10 cán bộ/khóa/năm) và khóa Nâng cao năng lực dành cho các bộ làm công tác cứu hộ cứu nạn và phòng cháy chữa cháy tại Singapore (2 cán bộ/khóa/năm). 

Gần đây nhất, Bộ trưởng Công an Trần Đại Quang thăm Singapore (4/2015) và dự lễ khai trương tổ hợp INTEPOL tại Singapore.

Lãnh đạo TP. Hồ Chí Minh đón Thủ tướng Singapore Lý Hiển Long cùng Phu nhân tại sân bay Tân Sơn Nhất vào ngày 21-3-2017

Quan hệ kinh tế thương mại

Về thương mại, từ 1996 đến nay, Singapore luôn là một trong những đối tác lớn nhất của Việt Nam. Kim ngạch thương mại hai nước tăng theo từng năm: năm 2005 - 6,4 tỷ; năm 2006 - 7,7 tỷ USD; năm 2007 - 9,8 tỷ USD; năm 2008 - 12 tỷ USD; năm 2009 - 5,8 tỷ USD; năm 2010 - 6,2 tỷ USD; năm 2011 - 8,7 tỷ USD; năm 2012 - 9,6 tỷ USD; năm 2013 đạt gần 9 tỷ USD; năm 2014 đạt xấp xỉ 9,8 tỷ USD; năm 2015 đạt 9,2 tỷ USD; 2016 đạt 7,1 tỷ USD.

Các sản phẩm chủ yếu giữa hai nước là xăng dầu (Việt Nam xuất gạo dầu thô, phương tiện vận tải và phụ tùng; nhập xăng dầu thành phẩm), máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện, điện thoại; ngoài ra, Việt Nam xuất các sản phẩm thủy sản, càphê, hạt tiêu, rau quả… nhưng thị phần không lớn.

Đầu tư trực tiếp từ Singapore vào Việt Nam liên tục tăng từ năm 1998. Singapore tiếp tục là nhà đầu tư lớn của Việt Nam (đứng thứ 3/101) với tổng vốn 39 tỷ USD. Singapore chủ yếu đầu tư vào lĩnh vực kinh doanh bất động sản, công nghiệp chế biến, chế tạo, xây dựng.

Khu Công nghiệp Việt Nam–Singapore (VSIP) là một biểu tượng cho tính hiệu quả của các dự án đầu tư của Singapore, đã hoạt động được hơn 11 năm với 7 khu: VSIP 1 và VSIP 2 tại Bình Dương, VSIP 3 tại Bắc Ninh (12-2007), VSIP 4 tại Hải Phòng (1-2010); VSIP 5 tại Quảng Ngãi (9/2013); VSIP 6 tại Hải Dương (8/2015) và VSIP 7 tại Nghệ An (9-2015).

Các dự án đầu tư của Singapore được đánh giá hiệu quả, triển khai nhanh, tập trung vào các lĩnh vực trọng yếu trong chuyển dịch kinh tế vùng miền của Việt Nam. Hai nước kỷ niệm 20 năm thiết lập VSIP tại Bình Dương (9-2016).

Ngày 6-12-2005 tại Singapore, Bộ trưởng Công thương Singapore Lim Hng Kiang và Bộ trưởng Thương mại Việt Nam Trương Đình Tuyển đã ký chính thức Hiệp định Khung về Kết nối Việt Nam–Singapore và 06 phụ lục kết nối (6 lĩnh vực: tài chính, công nghệ thông tin và truyền thông, giáo dục và đào tạo, giao thông, đầu tư, thương mại và dịch vụ).

Theo thỏa thuận, các cuộc họp cấp Bộ trưởng Công Thương được tổ chức định kỳ (8 tháng) và luân phiên tại mỗi nước để rà soát tình hình triển khai Hiệp định và hoạch định phương hướng hợp tác tiếp theo. Cho tới nay đã họp được 12 kỳ, kỳ thứ 11 được tổ chức ngày 16-17-4-2015 tại Thừa Thiên–Huế; kỳ thứ 12 tại Singapore (tháng 9/2016).

Quan hệ hợp tác đặc biệt giữa Việt Nam và Singapore ảnh 3

Khu Công nghiệp Việt Nam–Singapore (VSIP) là một biểu tượng cho tính hiệu quả của các dự án đầu tư của Singapore

Hợp tác giáo dục, văn hóa, thể thao và du lịch

Về hợp tác giáo dục-đào tạo, hai nước đã ký Bản Ghi nhớ về Hợp tác Giáo dục (4/2007); thành lập Trung tâm Đào tạo Việt Nam-Singapore (VSTC) tại Hà Nội (11/2001), hoạt động theo kinh phí của Chính phủ Singapore; thành lập Trung tâm Đào tạo chất lượng cao tại Học viện Quản lý Giáo dục Việt Nam (VSCEE) (3/2008), hoạt động bằng nguồn kinh phí do Quỹ Temasek (Singapore) tài trợ.

Hàng năm, Chính phủ Singapore cấp học bổng cho sinh viên Việt Nam học đại học tại Singapore. Bộ Ngoại giao hai nước đã ký Thỏa thuận về Chương trình đào tạo dành cho cán bộ trung, cao cấp Đảng Cộng sản Việt Nam tại Singapore giai đoạn 2011-2013 và Thỏa thuận về Chương trình đào tạo chuyên đề cho cán bộ cao cấp của Đảng Cộng sản Việt Nam giai đoạn 2013-2015, 2016-2017. Năm 2014, Singapore đứng thứ 5 trong top các điểm đến du học của sinh viên Việt Nam với khoảng 8500 sinh viên.

Về hợp tác văn hóa, thể thao và du lịch, trong lĩnh vực văn hóa, hai bên chủ yếu hợp tác theo khuôn khổ của Ủy ban Văn hóa Thông tin ASEAN (ASEAN – COCI), tích cực ủng hộ lẫn nhau. Hợp tác du lịch giữa hai nước tương đối hiệu quả. Singapore là thị trường du lịch quan trọng của Việt Nam, đồng thời là địa điểm du lịch hấp dẫn của du khách Việt Nam.

Hai bên cũng thường xuyên tổ chức họp Ủy ban hợp tác du lịch Việt Nam-Singapore; đến nay đã họp được 14 phiên; từ năm 2012 họp 2 lần/năm. Phiên họp gần nhất diễn ra tháng 5/2016 tại Đà Lạt, chủ yếu bàn về hợp tác tăng cường trao đổi khách giữa hai nước, phát triển du lịch tàu biển, đào tạo nguồn nhân lực, đầu tư, kết nối tuyến điểm du lịch.

Từ 2006, hợp tác du lịch được đưa vào khuôn khổ kết nối hai nền kinh tế Việt Nam-Singapore.

Tổng cục Thể thao (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) đã ký Thỏa thuận hợp tác với Tập đoàn Y tế Singhealth Singapore (2013) với nội dung khai thác phối hợp trong các lĩnh vực khoa học và y tế thể thao, chú trọng công tác chữa trị và điều trị chấn thương cho vận động viên.

Hàng loạt hoạt động hợp tác khác

Về hợp tác pháp luật, tư pháp, tháng 3/2008, Bộ trưởng Tư pháp hai nước đã ký Bản ghi nhớ hợp tác Pháp luật và Tư pháp. Để triển khai Bản Ghi nhớ, Bộ Tư pháp hai nước đã tổ chức 3 Phiên họp Ủy ban Hỗn hợp về Pháp luật và Tư pháp tại Hà Nội (2009, 2011 và 2015, dự kiến phiên thứ 4 vào năm 2017 tại Singapore.)

Tháng 1/2015, đoàn Chánh án TAND tối cao Việt Nam Trương Hòa Bình thăm Singapore, dự lễ khai mạc năm tư pháp Singapore 2015, lễ công bố thành lập Tòa án Thương mại quốc tế Singapore và chuẩn bị thiết lập quan hệ hợp tác song phương giữa Tòa án Tối cao hai nước. Tòa án Nhân dân tối cao Việt Nam vừa ký Biên bản ghi nhớ về hợp tác với Tòa án tối cao Singapore (2/2017.)

Ngân hàng Trung ương của hai bên hợp tác chặt chẽ, thường xuyên trao đổi đoàn nhằm chia sẻ thông tin, trao đổi kinh nghiệm. Singapore tích cực hỗ trợ kỹ thuật, đào tạo nâng cao năng lực cho cán bộ Việt Nam và mong muốn được tham gia quá trình tái cấu trúc lĩnh vực tài chính – ngân hàng tại Việt Nam.

Về giao thông-vận tải, hai bên hợp tác tốt trong cả lĩnh vực hàng không, hàng hải và giao thông đường bộ. Hàng không: năm 2013 đạt 1.76 triệu lượt khách, tăng 1,7% so với 2012; đã có các đường bay thẳng từ Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng và Phú Quốc (mở tháng 11/2014) đi Singapore.

Năm 2016, Việt Nam đón 257.014 lượt khách Singapore, tăng 8,7% so với 2015; khách Việt Nam đến Singapore đạt 470 nghìn lượt, tăng 12% so với 2015. Hàng hải: hai bên chia sẻ quy hoạch tổng thể phát triển cảng biển, lựa chọn cảng phù hợp tiến hành hợp tác kết nối cảng biển (phát triển, quản ký và khai thác các bến cảng); liên doanh xây dựng, quản lý cảng Thị Vải (Bà Rịa–Vũng Tàu).

Hai bên hợp tác và phối hợp chặt chẽ tại các diễn đàn đa phương và quốc tế như ASEAN, APEC, ASEM, Liên hiệp quốc. Singapore cam kết ủng hộ ta vào Hội đồng Nhân quyền LHQ nhiệm kỳ 2014-2016, Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc nhiệm kỳ 2020-2021 và UNESCO nhiệm kỳ 2015-2019. Việt Nam nhất trí ủng hộ Singapore tham gia Hội nghị La Hay về tư pháp quốc tế; Hội đồng Tổ chức Hàng không Dân dụng Quốc tế sẽ diễn ra vào năm 2016.

Singapore cũng tích cực hỗ trợ, ủng hộ ta trong quá trình đàm phán TPP nhất là về vấn đề Doanh nghiệp Nhà nước tiếp cận thị trường. Singapore đang tích cực hỗ trợ ta xây dựng chương trình nghị sự chuẩn bị cho APEC 2017. Liên quan đến các vấn đề an ninh chiến lược ở khu vực, trong đó có vấn đề Biển Đông, hai nước tích cực hợp tác, chia sẻ quan điểm và bảo vệ lập trường chung của ASEAN.