Ngân hàng phải căn cứ theo chứng từ của doanh nghiệp để quyết định bán giao ngay hay bán giao theo kỳ hạn
“Siết” việc bán ngoại tệ
NHNN cho biết, trong quá trình điều hành chính sách những năm qua, phương châm xuyên suốt luôn được quán triệt là nâng cao vị thế của đồng Việt Nam và từng bước chống đô la hóa theo chủ trương của Chính phủ. Với phương châm này, ngày 28-9, NHNN quyết định giảm mức trần lãi suất huy động USD xuống 0% áp dụng đối với tổ chức và 0,25%/năm đối với cá nhân.
Quy định mới nhằm ngăn chặn tình trạng găm giữ USD vừa được Ngân hàng Nhà nước Việt Nam ban hành chỉ siết chặt giao dịch đối với những trường hợp lợi dụng mua USD để đầu cơ, tác động tiêu cực tới thị trường. Ảnh: Phú Khánh
Tuy nhiên, trong bối cảnh một bộ phận tổ chức, cá nhân có biển hiện găm giữ ngoại tệ, NHNN đã tiếp tục ban hành Thông tư số 15/2015/TT-NHNN với quy định siết chặt việc bán ngoại tệ của các ngân hàng sau khi biện pháp giảm lãi suất huy động USD được đưa ra.
Thông tư mới có hiệu lực bắt đầu ngay từ hôm nay (5-10), thay vì có độ trễ 45 ngày như các thông tư thông thường khác.
Theo đó, khi giao dịch ngoại tệ với ngân hàng, doanh nghiệp, cá nhân phải xuất trình giấy tờ và chứng từ chứng minh mục đích, số lượng, thời hạn thanh toán. Ngân hàng chỉ được bán ngoại tệ giao ngay cho doanh nghiệp có nhu cầu thanh toán ngay trong vòng 2 ngày, căn cứ theo thời hạn của chứng từ.
Đối với những nhu cầu thanh toán có thời hạn từ 3 ngày trở lên, ngân hàng chỉ được bán ngoại tệ kỳ hạn. Khi mua bán ngoại tệ kỳ hạn, kỳ hạn tối đa được xác định là 365 ngày, tối thiểu là 3 ngày nói trên. NHNN cũng nhấn mạnh các ngân hàng không được thu phí đối với giao dịch ngoại tệ.
Với quy định này, doanh nghiệp chưa có nhu cầu thanh toán ngay sẽ không được mua ngoại tệ giao ngay để găm giữ và phòng thủ như thời gian qua. Như vậy, chỉ trong vòng 1 tuần, NHNN đã có 2 quyết định mạnh tay nhằm hạn chế tình trạng đầu cơ, găm giữ ngoại tệ, nhất là ở khối doanh nghiệp, tổ chức.
Quản lý chặt nhu cầu đầu cơ, tích trữ
Chia sẻ thông tin về tình hình thị trường hiện nay, TS Cao Sỹ Kiêm - nguyên Thống đốc NHNN cho rằng: “Hiện thị trường ngoại hối có nhiều diễn biến đáng chú ý, đồng USD lên giá mạnh so với tất cả các đồng tiền khác. Vì vậy, tâm lý găm giữ, “săn lùng” USD để đầu cơ tăng lên. Bên cạnh nhu cầu phục vụ cho các mục đích xuất nhập khẩu, du lịch, chữa bệnh, học tập... người dân, doanh nghiệp còn muốn nắm giữ USD để kiếm lời”.
“Do đó đòi hỏi quản lý chặt chẽ hoạt động dòng vốn của USD nhằm tránh tình trạng găm giữ, tích trữ USD cũng như các hiện tượng tiêu cực khác xảy ra. Như vậy sẽ giúp ngăn chặn hoặc hạn chế tác động tiêu cực ở mức thấp nhất”, nguyên Thống đốc NHNN phân tích.
TS Cao Sỹ Kiêm đánh giá, khi thực hiện quy định này, với những doanh nghiệp có nhu cầu chính đáng như thanh toán tiền hàng nhập khẩu, thanh toán nguyên vật liệu... đều có thể giao dịch bình thường. Doanh nghiệp chỉ cần xuất trình các chứng từ chứng minh nhu cầu thanh toán ngay của mình để được mua USD. Còn quy định chỉ siết chặt giao dịch đối với những nhu cầu không rõ ràng, lợi dụng mua USD để đầu cơ, tích lũy tác động tiêu cực tới thị trường ngoại hối và gây áp lực lên tỷ giá.
Theo Phó giám đốc một ngân hàng thương mại, thời gian qua, do kỳ vọng tỷ giá còn tăng, đặc biệt khi thông tin FED có thể sẽ sớm tăng lãi suất đồng USD. Do đó, nhiều tổ chức, cá nhân đã tăng găm giữ ngoại tệ khiến số dư tiền gửi ngoại tệ tăng lên trong thời gian qua. Không những thế, doanh nghiệp nhập khẩu cũng tăng mua ngoại tệ kỳ hạn. Những yếu tố trên đã phần nào gây áp lực lên nguồn cung ngoại tệ của các ngân hàng, nhất là những ngân hàng vừa và nhỏ.
“Diễn biến đó cho thấy, nhu cầu về USD ở giai đoạn tương lai lại được dồn về trong ngắn hạn. Nếu không can thiệp sớm, tình trạng khan hiếm ảo đối với USD sẽ xảy ra và tác động xấu tới khả năng điều hành chính sách tỷ giá của NHNN”, vị Phó giám đốc ngân hàng lý giải.
Về phía doanh nghiệp, ông Đặng Duy Linh – Giám đốc Công ty CP Linh Anh (doanh nghiệp sản xuất mặt hàng may mặc) đánh giá: “Công ty thường xuyên phải thanh toán nguyên liệu bằng ngoại tệ, tuy nhiên thời hạn thanh toán đều được thỏa thuận theo hợp đồng, vì vậy doanh nghiệp hoàn toàn chủ động.
Việc xuất trình chứng từ chứng minh thời hạn thanh toán không phải vấn đề lớn. Hiện chúng tôi đang xem xét theo tư vấn của ngân hàng là lựa chọn mua theo kỳ hạn nhằm hạn chế những rủi ro về tỷ giá, nhất là trong bối cảnh có nhiều biến động như hiện nay”.
