- Di dời trụ sở 13 bộ, ngành khỏi trung tâm cần khoảng 17.000 tỷ đồng
- Vẫn “ôm” trụ sở cũ
- Bộ Công Thương không muốn di dời trụ sở ra khu vực Tây Hồ Tây
Nhiều chính sách vẫn khó di dời?
Ngày 22/4/2003, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định phê duyệt kế hoạch xử lý triệt để các cơ sở gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng. Chưa đầy hai tháng sau, UBND TP Hà Nội ra quyết định chuyển các cơ sở sản xuất không phù hợp quy hoạch, nguy cơ ô nhiễm môi trường khỏi nội đô.
Tuy nhiên, theo ông Đào Ngọc Nghiêm, nguyên Giám đốc Sở Quy hoạch Kiến trúc Hà Nội, tại Quy hoạch điều chỉnh Thủ đô Hà Nội năm 1992 đã xác định rõ phải cải tạo các khu công nghiệp trong nội đô để đảm bảo không gây cháy nổ và ô nhiễm môi trường.
Đồng thời, quy hoạch đã đặt vấn đề phải di dời một số cơ sở công nghiệp không phù hợp quy hoạch ra khỏi nội thành và lúc đó, Hà Nội cũng đã có chính sách để ưu tiên di dời các cụm công nghiệp vừa và nhỏ, ưu tiên giới thiệu địa điểm thích hợp; hình thành các cụm công nghiệp vừa và nhỏ để các cơ sở sản xuất di dời ra như cụm công nghiệp Minh Khai, Mỹ Đình, Đông Anh…
Công ty Bóng đèn phích nước Rạng Đông thuộc nhóm phải di chuyển sớm nhưng đến nay vẫn sản xuất ngay giữa trung tâm Hà Nội
Đáng nói, tại thời điểm này, Hà Nội đã đặt vấn đề ưu tiên nếu các chủ đầu tư cơ sở công nghiệp có liên kết hợp lý, đưa ra chức năng phù hợp quy hoạch thì sẽ được tham gia đầu tư xây dựng.
Đến Quy hoạch Thủ đô năm 1998, đã xác định rõ ràng hơn là di dời các khu và cụm công nghiệp ra khỏi nội đô. Hà Nội đã bổ sung một loạt chính sách ưu tiên để thực hiện việc di dời như ưu đãi về thuế và giá trị sử dụng đất...
Tiếp đến, Quy hoạch chung xây dựng Thủ đô Hà Nội đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050 (năm 2011) một lần nữa khẳng định yêu cầu trên và thêm vào đó là Luật Thủ đô 2013 đã xác định phải di dời các cơ sở sản xuất công nghiệp ra khỏi nội đô, xây dựng những đô thị vệ tinh các khu công nghiệp mới để tạo điều kiện cho các cơ sở di dời.
Ông Đào Ngọc Nghiêm cho rằng, khu Cao Xà Lá (Cao su Sao Vàng, Xà phòng, thuốc lá Thăng Long) và Bóng đèn phích nước Rạng Đông là một trong những nơi phải di dời sớm.
Hà Nội cũng đã bố trí địa điểm để di dời, nhưng vì cả chủ quan lẫn khách quan mà đến nay vẫn chưa di dời. Đáng nói, Công ty Bóng đèn phích nước Rạng Đông chưa di dời nhưng lại tiếp tục sản xuất có nguy cơ gây ô nhiễm ngay tại nội đô.
Thiếu sự kiểm soát chặt chẽ
Trong khi Hà Nội vẫn thực hiện chủ trương theo quy hoạch có phát triển, cải tạo, chỉnh trang các khu dân cư xung quanh. Đây là thách thức của đô thị hóa vừa thực hiện di dời, vừa thực hiện phát triển mới nên gây không dảm bảo hành lang an toàn giữa khu sản xuất và khu dân cư xung quanh.
Đặc biệt, theo KTS Đào Ngọc Nghiêm, yếu tố nguy hiểm là sự thiếu kiểm soát ô nhiễm môi trường và phòng chống cháy nổ tại các cơ sở sản xuất có nguy cơ gây ô nhiễm môi trường như ở Công ty Rạng Đông.
“Hà Nội đã có đầy đủ đồng bộ từ cơ chế chính sách đến hệ thống khung để thực hiện việc di dời các cơ sở sản xuất ra khỏi nội đô nhưng quá trình thực hiện lại vẫn có tồn tại”- KTS Đào Ngọc Nghiêm nhận định.
Vì thế, có thể nhận định, có tình trạng chưa quyết liệt di dời và thiếu kiểm soát chặt các cơ sở sản xuất gây ô nhiễm vẫn tồn tại trong nội đô, đặc biệt khi phát hiện vi phạm không xử lý một cách nghiêm túc.
Lý giải về việc chậm trễ di dời các cơ sở sản xuất trong nội đô, UBND TP Hà Nội cho biết, do tâm lý doanh nghiệp không muốn di chuyển ra xa nội thành, muốn dựa vào lợi thế vị trí đất để sản xuất kinh doanh, thuận tiện đi lại và sinh hoạt;
Thêm vào đó, năng lực tài chính của hầu hết các doanh nghiệp còn hạn chế trong việc đầu tư thay đổi công nghệ sạch, đầu tư công nghệ xử lý nước thải, chất thải và đầu tư tại nơi di chuyển đến. Nguồn lực Nhà nước còn hạn chế trong đầu tư hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội đồng bộ tại nơi di chuyển đến; cơ chế, chính sách hỗ trợ doanh nghiệp di dời còn một số bất cập, chưa phù hợp với thực tế…
Sẽ tiếp tục triển khai như thế nào?
Báo cáo của UBND TP Hà Nội vào giữa năm 2018 cho biết, Hà Nội đã thành lập Ban chỉ đạo công tác di dời các cơ sở sản xuất gây ô nhiễm môi trường và các cơ sở phải di dời theo quy hoạch xây dựng đô thị vào năm 2015. Qua đó, xác định lộ trình đến năm 2020 di dời 117 cơ sở sản xuất công nghiệp trên địa bàn 12 quận ra khỏi nội thành.
Quá trình di dời theo 4 giai đoạn: Giai đoạn 1 di dời tại 4 quận nội thành gồm Hoàn Kiếm, Ba Đình, Đống Đa, Hai Bà Trưng; Giai đoạn 2 di dời các cơ sở gây ô nhiễm môi trường vừa không phù hợp với quy hoạch; Giai đoạn 3 di dời các cơ sở gây ô nhiễm môi trường và Giai đoạn 4 di dời các cơ sở còn lại.
Hiện tại, TP Hà Nội đang xem xét 21 dự án thuộc diện di dời nhà máy ra khỏi khu vực nội thành, với diện tích chuyển mục đích sử dụng đất là 346.000m2, trong đó diện tích xây dựng nhà ở là xấp xỉ 142.000m2, diện tích đất trường học hơn 39.000m2, diện tích hạ tầng kỹ thuật là 150.000m2, diện tích đất thương mại, dịch vụ là hơn 11.000m2.
Số liệu thống kê của UBND TP Hà Nội cho thấy, số lượng các cơ sở đề xuất di dời tại 12 quận là 117 cơ sở, cụ thể: quận Đống Đa 15 cơ sở; quận Ba Đình 2 cơ sở; quận Cầu Giấy 2 cơ sở; quận Hai Bà Trưng 18 cơ sở...
Cũng theo thống kê của UBND TP Hà Nội, đến giữa năm 2018, đã có 35 cơ sở sản xuất công nghiệp chuyển đổi chức năng trong khu vực nội thành như: Tổ hợp hỗn hợp cao tầng tại 31 Kim Mã, Ba Đình của Công ty TNHH Hòa Bình; Khu nhà ở Mỹ Đình tại tổ 15 phường Cầu Diễn, Nam Từ Liêm của Công ty CP Mỹ Đình được thành lập bởi liên danh các nhà đầu tư Công ty TNHH MVT Giống gia súc Hà Nội, Công ty CP đầu tư Nam Anh, Công ty CP Tập đoàn đầu tư P.H;
Dự án đầu tư xây dựng công trình có chức năng hỗn hợp văn phòng và nhà ở tại phường Cầu Diễn của Công ty CP Chế tạo biến thế và vật liệu điện Hà Nội; Công trình hỗn hợp tại số 120 Định Công, Hoàng Mai của liên danh Công ty CP Tập đoàn T&T và Công ty CP Dịch vụ vận tải đường sắt; Dự án nhà ở cao tầng kết hợp dịch vụ thương mại tại số 32 Đại Từ, Đại Kim, Hoàng Mai của Tổng công ty Lâm nghiệp Việt Nam…
