Gian dối tinh vi của người lớn và sự im lặng bất thường của thí sinh

ANTD.VN - Cả nước đang lo lắng, bất bình trước sự việc sửa điểm thi THPT quốc gia ở Hà Giang khi cả trăm thí sinh có thể được nâng từ 1 điểm lên đến 9,95 điểm. Chưa dừng lại ở đây, một số địa phương khác cũng cần thanh tra hoặc xác minh, làm rõ nghi vấn gian lận - nếu có. Vậy đâu là lỗ hổng khiến một kỳ thi quan trọng như vậy có thể bị mất hết tính khách quan bởi các hành vi gian lận?

Gian dối tinh vi của người lớn và sự im lặng bất thường của thí sinh ảnh 1Kỳ thi THPT quốc gia năm 2018 đã bộc lộ nhiều lỗ hổng trong quản lý điểm của thí sinh

Sửa điểm ở Hà Giang nguy hiểm vì khó phát hiện

Ngày 19-7, Cơ quan An ninh điều tra, Công an tỉnh Hà Giang đã chính thức khởi tố vụ án sửa điểm cho 114 thí sinh ở Hà Giang và bắt tạm giam ông Vũ Trọng Lương, Phó trưởng Phòng Khảo thí và Quản lý chất lượng, Sở Giáo dục - Đào tạo (GD-ĐT) Hà Giang với tội danh “Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong thi hành công vụ”. Ông Vũ Trọng Lương là người trực tiếp sửa điểm của 114 thí sinh với 330 bài thi. Ngay sau khi Bộ GD-ĐT công bố đáp án các môn thi THPT quốc gia, điện thoại của vị này đã nhận rất nhiều tin nhắn liên quan đến số báo danh của thí sinh từ đó, ông Lương đã thực hiện hành vi sửa điểm cho các thí sinh.

Cụ thể, với quy trình quét bài thi trắc nghiệm, ông Vũ Trọng Lương trực tiếp phụ trách và dùng chiếc máy tính quét. Cán bộ này đã đối chiếu với số báo danh nhận được qua tin nhắn điện thoại và nhập lại điểm (chỉnh sửa điểm) cho thí sinh. Bất ngờ hơn, cán bộ này chỉ dùng hết 6 giây để chỉnh sửa điểm cho một thí sinh trong khi thành viên Ban giám sát vẫn túc trực. Trong  thời gian từ 12h đến 14h38 ngày 27-6, ông Vũ Trọng Lương đã chuyển toàn bộ hòm bài thi trắc nghiệm và máy tính về Phòng Khảo thí và Quản lý chất lượng. Sau đó, ông Lương đã mở ổ khóa niêm phong, rút bài ở túi và tiến hành sửa đáp án cho thí sinh. 

TS. Lê Trường Tùng, Chủ tịch Hội đồng quản trị trường ĐH FPT phân tích, việc phát hiện ra tính bất thường trong điểm thi tại Hà Giang lại do một điều ít ai ngờ tới là đề thi năm nay khó, ít điểm cao, và ông Lương nâng điểm lên quá nhiều bài, quá cao theo phổ điểm năm trước vì nghĩ rằng như vậy mới đủ điểm vào được các trường đại học hàng đầu - cho nên Hà Giang có phổ điểm dị biệt. Nếu như ông Lương chỉ nâng lên 7-8 điểm thì vụ việc đã được thực hiện một cách hoàn hảo, một số bất thường nho nhỏ - chẳng hạn phát hiện về việc điểm thi không tương xứng với sức học thì cũng có lý do để biện minh là thi trắc nghiệm nên có may rủi.

TS. Lê Trường Tùng cho rằng, cần có các giải pháp kỹ thuật và các giải pháp quản lý để chặn các khe hở này lại. Nhưng trước tiên cần nhận thấy rõ vụ việc xảy ra chứng tỏ một điều là xã hội đang có tình trạng chạy theo lợi ích bất chấp các quy định pháp lý, đạo đức, trách nhiệm - phụ huynh chạy điểm cho con cái, cán bộ giáo dục vì lợi ích trước mắt sẵn sàng đi ngược lại đạo đức của ngành, thí sinh dù không làm được bài như khi được điểm cao biết là bất bình thường vẫn im lặng không lên tiếng.

Đã nhìn thấy nhiều bất thường từ trước 

Theo phân tích của TS. Quách Tuấn Ngọc, nguyên Cục trưởng Cục Công nghệ thông tin (CNTT), Bộ GD-ĐT thì tờ Phiếu trả lời trắc nghiệm hoàn toàn không có phách. Do đó, bất kỳ ai cũng có thể biết được Phiếu trả lời này là của ai và tìm ra Phiếu của 1 thí sinh ABC cụ thể. “Đây là một lỗ hổng mà tôi đã nhắc đi nhắc lại nhiều lần khi còn công tác. Tờ Phiếu đó và quy trình chấm hiện nay rất thích hợp cho việc một trường Đại học tổ chức thi vì họ không dính đến con cháu nào cả, hoặc nếu có cũng hãn hữu xảy ra. Còn thi tại địa phương, có thể nói quy trình hiện nay là chưa hoặc không phù hợp, nhất là khâu chấm, kiểm dò”, TS. Quách Tuấn Ngọc phân tích. 

Ngoài ra, TS. Quách Tuấn Ngọc cũng chỉ ra những điểm đáng nghi ngờ về sự tiến  bộ vượt bậc của một số tỉnh luôn nằm trong “vùng đỏ” về kết quả thi 3 môn nhưng lại biến xanh ngay sau khi tiến hành thi 2 trong 1. TS. Quách Tuấn Ngọc cũng đưa ra nhiều số liệu thống kê đáng suy ngẫm. Ông cho biết, trong 13 năm thi 3 chung, Cục CNTT, Bộ GD-ĐT thường xuyên xếp hạng, vẽ bản đồ Việt Nam và về nguyên lý, nhóm xếp hạng theo mầu là rất ít thay đổi. Về nguyên tắc, Top 10 chủ yếu là các tỉnh đồng bằng Bắc bộ. Đứng vị trí nhất thường xuyên là Hà Nội gốc (thời chưa có Hà Tây), Nam Định, Hải Dương, Vĩnh Phúc và TP.HCM sau mấy năm 3 chung mới vào được Top 10. Từ ngày thi 2 trong 1, thứ hạng sắp xếp của các tỉnh bị xáo trộn. Nhiều tỉnh ngày xưa Cục CNTT sơn đỏ, nay nhảy lên sánh vai với Top 10, tức là màu xanh trên bản đồ.

“Từ năm 2015 bắt đầu tổ chức kỳ thi 2 trong 1, có tiến bộ là có thêm cán bộ coi thi từ các trường Đại học, tuy nhiên còn nhiều chỗ là do cán bộ địa phương chủ động làm hết nên cơ hội tiêu cực càng có điều kiện. Người cùng địa phương, làm tại địa phương kiểu gì cũng có những mối quan hệ riêng tư. Độ tin cậy kết quả kỳ thi đương nhiên có phần suy giảm, nếu không muốn nói là không thể tin được”, TS. Quách Tuấn Ngọc thẳng thắn chỉ rõ.

Từ các ý kiến nhận định về kỳ thi THPT kể trên, TS. Quách Tuấn Ngọc đưa ra đề xuất tổ chức chấm thi theo Cụm (theo vùng miền) do trường Đại học chủ trì. “Nghĩa là sau khi thi xong thì niêm phong ngay túi bài thi, chuyển về chấm theo Cụm”, ông Ngọc giải thích thêm. TS. Quách Tuấn Ngọc cho rằng: “Các trường đại học nên chủ động đánh giá lại năng lực thật của thí sinh trước khi cho họ vào ngồi học. Lấy ví dụ, năng lực giải lại bài toán đã thi, xem giải lại có được không? Hay là cho giải một phương trình bậc 2, hoặc vấn đáp, trao đổi với thí sinh”.

Cương quyết đưa ra khỏi ngành cán bộ vi phạm nghiêm trọng quy chế thi

Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Phùng Xuân Nhạ, Trưởng Ban chỉ đạo Kỳ thi THPT quốc gia năm 2018 khẳng định, trong quá trình chấm thẩm định nếu phát hiện sai phạm sẽ kiên quyết xử lý, đồng thời phối hợp với cơ quan công an khẩn trương làm rõ trách nhiệm của các cá nhân liên quan, xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật. Cương quyết đưa ra khỏi ngành những giáo viên, cán bộ quản lý giáo dục vi phạm nghiêm trọng quy chế thi.

Đối với thí sinh, khi có kết quả chấm thẩm định phát hiện sai phạm, cho dù đã nhập học sau đợt xét tuyển ĐH, CĐ tới đây thì vẫn phải xử lý nghiêm theo đúng quy chế thi. Theo Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Phùng Xuân Nhạ, công tác kỹ thuật trong các khâu của kỳ thi, đặc biệt là khâu chấm thi ngày càng hoàn thiện. Nhưng kỹ thuật tới mức nào thì vẫn dưới sự vận hành của con người. Con người mà không có tâm trong sáng, thiếu trách nhiệm thì kỹ thuật đến mấy cũng có thể làm sai lệch kết quả. 

Sự việc xảy ra tại Hà Giang vừa qua là cảnh tỉnh đối với những người làm công tác tổ chức thi. Nhằm đảm bảo sự khách quan, trung thực, công bằng của kỳ thi, Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ yêu cầu đẩy nhanh tiến độ triển khai thực hiện chấm thẩm định bài thi Kỳ thi THPT quốc gia năm 2018 theo đúng Quy chế thi THPT quốc gia và xét công nhận tốt nghiệp THPT hiện hành.