Nhà cổ ở Trà Vinh
Tôi biết đến Trà Vinh qua một bài thi từ thời đại học. Trà Vinh ngày xưa ấy được miêu tả là đứa con út của dòng sông Cửu Long để những người anh, người chị đã nhận hết phù sa Mekong mà nhường lại cho đứa em cái nghèo cái khó. Rồi cũng chỉ cách đây độ 20 năm thôi, Trà Vinh được biết đến với những con phố nhỏ cùng hai hàng cây cao rợp bóng mát. Cứ chiều chiều, người ta quét lá cây vun lại thành từng đống rồi châm lửa đốt làm khói bảng lảng và mùi thơm của lá vương khắp nơi. Hình ảnh Trà Vinh trong tôi như vậy nên khi đặt chân tới đây, việc đầu tiên là tôi đi lang thang khắp các con phố vào buổi chiều để mong được thấy cảnh quét lá đốt. Thong thả bước chân ngắm phố, qua bất cứ quán nào cũng thấy biển ghi món “dừa sáp”. Tò mò tìm hiểu, tôi được thưởng thức một đặc sản vô cùng hấp dẫn của Trà Vinh.
Dừa sáp ngon nhất ở huyện Cầu Kè, có cùi dày, mềm, xốp, ngậy. Nước dừa trong veo thơm lừng. Khi đánh cùi dừa với nước dừa sẽ có thứ cơm dừa sền sệt, trắng đục, thơm. Hòa cùng một chút đường cát rồi đánh tan cùng nước đá lạnh. Ly dừa sáp trở thành một thứ nước giải khát vô cùng đặc biệt. Quả dừa sáp nhỏ nhưng cùi dày và đặc nên chỉ cần một quả cũng đủ làm tới cả chục ly dừa sáp khó quên. Dừa sáp không có cây riêng biệt, trong cả buồng dừa sẽ chỉ chọn ra được vài quả là dừa sáp, còn lại đều là dừa thường. Chính vì thế, dừa sáp chỉ có quả rời chứ không thể mua được cả buồng. Những năm xa xưa, hễ cây dừa nào có quả sáp, chủ nhà thường chỉ đem biếu hoặc để nhà dùng chứ không bao giờ bán. Những năm gần đây, kinh tế phát triển, người dân đã biết cách trồng sao cho dừa ra quả sáp nhiều hơn và trở thành thứ hàng hóa đặc biệt riêng có ở vùng đất này - dừa sáp Cầu Kè.
Ngất ngây với hương vị dừa sáp, rồi lang thang dọc phố, chợ Trà Vinh mang dáng dấp rõ nét một khu chợ tỉnh lẻ đồng bằng sông Cửu Long. Hoa trái là thứ bán nhiều nhất. Tôi chọn mua sầu riêng cơm vàng hạt lép rồi nhờ cô bán hàng tách vỏ. Ngó tôi ngồi ăn sầu riêng ngay cổng chợ mà mấy cô, mấy chị miền Nam cứ cười “Con trai Hà Nội mà ăn sầu riêng khéo thế!”. Ăn sầu riêng không gì ngon bằng ngồi ngay cổng chợ, rồi tách từng múi thưởng thức vị ngon, ngọt, ngậy của sầu riêng. Ngon đấy nhưng máy bay cấm mang sầu riêng. Lo gì, tôi đã kịp mua mấy quả dừa sáp để ra Hà Nội thưởng thức với bạn bè bên bờ Hồ Tây mà nhớ về một vùng đất phương Nam.
