Phiên họp thứ 19 của ủy ban Thường vụ Quốc hội:

Chưa biết bao giờ người dân mới được ăn uống sạch

(ANTĐ) - Ngày 20-4, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã nghe báo cáo của đoàn giám sát của UBTVQH về việc thực hiện các quy định pháp luật về quản lý chất lượng vệ sinh, an toàn thực phẩm (VSATTP). “Bức tranh” được đoàn giám sát đưa ra cho thấy, băn khoăn, lo lắng thì nhiều mà chưa biết đến bao giờ mới có được giải pháp tổng thể, dài hơi về VSATTP.

Hơn 70% rau củ quả ngoài tầm kiểm soát của cơ quan chức năng

Đoàn giám sát cho biết, hiện nay mỗi năm cả nước sản xuất được 11,5 triệu tấn rau các loại. Tuy nhiên, việc kiểm soát sản phẩm còn rất thấp. Tại  các đô thị lớn, mới chỉ kiểm soát được 20-30% nhu cầu rau xanh. Tình trạng rau xanh bị ô nhiễm do vi sinh vật tuy có chiều hướng giảm nhưng vẫn ở mức độ cao.

Theo Bộ NN&PTNT, kết quả kiểm tra ngẫu nhiên trên rau, quả tại TP Hà Nội, Tiền Giang, Vĩnh Phúc, TP Hồ Chí Minh trong quý III và IV năm 2008 cho thấy, trong 76 mẫu rau thì có 40 mẫu nhiễm E.Coli vượt quá giới hạn cho phép (chiếm 52,6%), 6 mẫu rau nhiễm Samonella (chiếm 7,9%). Số liệu trên cho thấy, môi trường đất và nước để trồng rau và cung ứng rau không đảm bảo chất lượng.

Đáng lo ngại hơn, khi đoàn giám sát chỉ ra rằng: “Tồn dư hóa chất bảo vệ thực vật (BVTV) trong rau có chiều hướng tăng”. Ô nhiễm do tồn dư thuốc BVTV giai đoạn 2004-2006 là 4,9%, giai đoạn 2007-2008 tăng lên 5,72%.

Kết quả kiểm tra dư lượng thuốc BVTV trên rau, quả tại các chợ đầu mối, các siêu thị và vùng sản xuất tại TP Hà Nội, TP Hồ Chí Minh và một số tỉnh lân cận trong năm 2008 cho thấy, trong 412 mẫu rau các loại được kiểm tra, đã phát hiện 48 mẫu có dư lượng thuốc BVTV vượt quá giới hạn tối đa cho phép (chiếm 11,65%), có 1 mẫu có dư lượng thuốc BVTV cấm sử dụng là Endosunfal (chiếm 0,2%). Trong 99 mẫu quả được kiểm tra, có 15 mẫu có dư lượng thuốc BVTV vượt quá giới hạn cho phép (chiếm 15,15%).

Đoàn giám sát cũng cho biết, một số hóa chất cấm sử dụng như Salbutamol và Clenbuterol ảnh hưởng xấu tới sức khỏe vẫn còn tồn dư trong thịt. Đoàn giám sát khẳng định: “Tồn dư hóa chất trong sản phẩm thịt có chiều hướng tăng”. Cụ thể là, tồn dư hóa chất trong sản phẩm thịt của  giai đoạn 2004-2006 là 3,91%, mức độ tồn dư này tăng lên 6,39% trong giai đoạn 2007-2008.

Ở mặt hàng đồ uống, đoàn giám sát đánh giá: “Sản xuất rượu thủ công vẫn chiếm tỷ lệ khá lớn (250-300 triệu lít/năm) và có tới 95,7% người uống rượu sử dụng loại này”. Trong khi đó, việc kiểm soát hàm lượng methanol, Aldehyt trong rượu ở các cở sở chế biến này lại chưa tốt. Bởi vậy, đã xảy ra nhiều trường hợp bị chết do ngộ độc rượu. Chỉ trong 20 ngày, từ ngày 9-9 đến 29-10-2008, trên địa bàn TP Hồ Chí Minh, đã ghi nhận 11 ca tử vong, trong tổng số 30 ca ngộ độc rượu.

Chưa có giải pháp dài hơi

Dẫn ra hàng loạt các con số yếu kém về VSATTP, ông Phùng Quốc Hiển - Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội nhận định, Việt Nam đang phải đối mặt với nguy cơ cao về mất ATVSTP, ảnh hưởng nhất định tới sức khỏe người dân và nền kinh tế. Ông Phùng Quốc Hiển cho rằng, “nhận định 90% rau quả đạt yêu cầu là không thuyết phục, phải xem xét lại”. Nêu con số 800 văn bản chỉ đạo điều hành liên quan tới VSATTP nhưng các khâu sản xuất, phân phối, tiêu dùng vẫn “thủng”, ông Hiển đánh giá, hệ thống văn bản “tuy nhiều nhưng không cụ thể mà chồng chéo, gây khó khăn cho khâu thực hiện...”.

Thừa nhận thực trạng đáng lo ngại song lãnh đạo các Bộ NN&PTNT, Công Thương lại cho rằng, nguyên nhân lớn là từ chế tài xử lý hiện còn quá nhẹ, không đủ tính răn đe. Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Cẩm Tú nói: “Mới tập trung vào các biện pháp kinh tế trong khi những chế tài khác như xử lý hình sự chưa được thực hiện...”.

Ngoài ra, các Bộ đều đồng thanh “kêu” cán bộ quá thiếu, trang thiết bị lại lạc hậu, không đủ để quản lý. Do đó, cần sớm bổ sung nhân lực, vật lực để cơ quan chức năng đủ sức làm việc. Đại diện Bộ NN&PTNT đề xuất, thành lập chi cục quản lý chất lượng nông thủy sản ở các địa phương với biên chế khoảng 15 người. “Toàn quốc chi phí hết khoảng 45 tỷ đồng/năm nhưng quản lý sẽ hiệu quả hơn” - vị này nói.

Đoàn giám sát cũng đề ra hàng loạt nhóm giải pháp, trong đó, đáng chú ý có đề xuất, bảo đảm cấp đủ ngân sách Nhà nước cho hoạt động quản lý Nhà nước về VSATTP tối thiểu ở mức 9.000 đồng/người. Ông Trần Thế Vượng - Trưởng ban Dân nguyện của UBTVQH nêu hàng loạt câu hỏi: “Đề xuất 9.000đ/người dựa vào đâu? Chia đều cho các Bộ hay đổ về một cơ quan đủ mạnh? Cơ quan đó là cơ quan nào? Chiếm bao nhiêu % ngân sách? Có hài hòa với các lĩnh vực khác?”.

Bà Trương Thị Mai - Chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề xã hội của Quốc hội cũng băn khoăn: “Qua các kiến nghị - giải pháp, có vẻ chưa tìm ra khâu nào đột phá, mấu chốt nhất? Người dân rất mong đợi cả giải pháp trước mắt và chiến lược lâu dài...”. Đề xuất nghiên cứu mô hình bộ máy mới để quản lý về ATVSTP, bà Trương Thị Mai cho rằng, “hiện nay, Bộ Y tế chủ trì phối hợp song những gì làm theo cơ chế liên ngành thường hiệu quả rất kém...”.

Chính Trung