- Không để khoáng sản "chui" vào túi cá nhân, tổ chức vi phạm
- Chấn chỉnh khai thác khoáng sản
- Yêu cầu kiểm tra ngay thông tin doanh nghiệp "bức tử" sông Cẩm Đàn
Các chuyên gia cho rằng, tình trạng xuất lậu khoáng sản sang Trung Quốc rất nghiêm trọng
Đây là những bất cập được TS Lê Đăng Doanh nêu ra tại tại Hội thảo “Quản lý đầu tư trong khai thác khoáng sản: Các bất cập và khuyến nghị” do Liên minh Khoán sản tổ chức (ngày 29-7).
Theo TS Lê Đăng Doanh, có một tình trạng rất đáng lo ngại đó là xuất khoáng sản thô. “Mặc dù Chính phủ đã cấm nhưng tình trạng này vẫn kéo dài. Con số thống kê của Việt Nam sang Trung Quốc ít hơn so với con số do Trung Quốc công bố là 5 tỷ USD. Có nghĩa là Việt Nam xuất thực sang Trung Quốc, số liệu này được hải quan và thống kê của Trung Quốc ghi nhận. Tuy nhiên, Việt Nam lại không có trong thống kê. Phía Trung Quốc cho biết, phần lớn trong tổng số 5 tỷ USD nói trên là khoáng sản”.
Ông Doanh cho rằng: “5 tỷ USD là rất lớn, đâu phải con ruồi, con muỗi mà chui lọt lỗ kim được. Tại sao xuất khẩu với giá trị lớn như vậy mà không ai biết, thậm chí thống kê cũng không có? 5 tỷ USD này đi đâu và tại sao lại có việc này? Đây là câu hỏi được một đại biểu Quốc hội khóa trước nêu lên nhưng đến nay vẫn chưa có giải trình rõ ràng”.
“Qua đó có thể thấy tình trạng sử dụng khoáng sản và xuất khẩu khoáng sản là có vấn đề”, TS Lê Đăng Doanh nhận định.
Cũng theo vị chuyên gia này, khai thác khoáng sản hiện đang được thực hiện với nhiều trình độ khác nhau, tỷ lệ thu hồi khoáng sản chưa cao, nhiều nguyên tố phụ trong chất thải khoáng sản được nước ngoài thu mua rẻ và khai thác nhiều nguyên tố quý. Nhiều khi khai thác không được 30-40%, khiến tài nguyên bị lãng phí.
Một trong những vấn đề đáng chú ý đối với các dự án khai thác tài nguyên khoáng sản là bảo vệ môi trường, nhưng thực tế đã chỉ ra rằng việc bảo vệ môi trường cũng chưa được coi trọng.
Theo các chuyên gia, khai khoáng là một trong những ngành công nghiệp phức tạp, đòi hỏi mức độ minh bạch cao và trình độ quản lý tốt. Trên thực tế, khai khoáng cũng đối mặt với nhiều thách thức như vấn đề tham nhũng, trốn thuế, quản lý nguồn thu thiếu hiệu quả và gây các tác động tiêu cực đối với môi trường và xã hội.
Việt Nam đang đối mặt với nhiều tác động đặc thù trong khai thác tài nguyên như thu ngân sách không tương xứng với mức độ khai thác, cạn kiệt tài nguyên và suy thoái môi trường nghiêm trọng. Các chuyên gia cho rằng, thực trạng này được coi là những hệ lụy của việc cấp phép tràn lan và thiếu kiểm soát đối với hành vi khai thác, xuất khẩu trái phép.
Để giải quyết những vấn đề trên, Việt Nam cần nâng cao mức độ minh bạch trong quản lý tài nguyên khoáng sản từ cấp phép, giám sát khai thác đến quản lý nguồn thu.
