Cây hoa dại - cần thiết cho quy hoạch đô thị

ANTĐ - Cảnh quan đô thị ví như chiếc áo của thành phố, thể hiện gu thời trang của các kiến trúc sư cảnh quan và người dân đô thị. 
Cây hoa dại -  cần thiết cho quy hoạch đô thị ảnh 1
Tại Singapore, các loại cây xanh đều được quy hoạch phù hợp
với từng tuyến phố để đảm bảo mỹ quan

Người dân Singapore tự hào vì chiếc áo ngập tràn cây xanh và hoa tươi luôn được cắt tỉa chăm sóc cẩn thận, thành phố Thâm Quyến (Trung Quốc) ngay từ khi quy hoạch đã hoạch định một hệ thống cây xanh chỉn chu theo các con phố rộng lớn thể hiện vẻ đẹp của một thành phố trẻ năng động. Hà Nội được thừa kế hệ cây xanh mang dấu ấn của từng thời kỳ phát triển. Hệ cây từ thời Pháp nay đã cổ thụ với những xà cừ, sấu, sao đen, long não. Hệ cây thời bao cấp với phượng vĩ, phượng kim, sưa, bằng lăng cũng đã phát triển ổn định. Thời đổi mới công ty cây xanh cũng cho trồng nhiều cây xanh theo sự phát triển của thành phố. Bên cạnh đó, còn một hệ cây xanh phát triển mạnh mẽ không kém do người dân tự trồng.

Nói đến thiết kế cảnh quan, kiến trúc sư dường như nghĩ ngay đến những hàng cây đẹp đẽ, những bãi cỏ xanh mượt như khu đô thị Ciputra, The Manor, Eco Park… Cây xanh thì hoành tráng với cau vua, những cây cảnh cổ thụ đánh từ rừng về, hoa thì những loại mới du nhập như dã yên thảo, thu hải đường, dâm bụt giống mới… Người dân thì ưa những thứ cho bóng mát và tiện lợi. Trong vòng một năm, cây trứng cá có thể khép tán mát rượi, dưới bóng cây, họ có thể mở quán nước, sửa xe. Chính vì thế, dân thường trồng những loại mọc nhanh như trứng cá, dướng, dâu da xoan, bông gòn…  trồng trực tiếp vào vị trí quy hoạch cây xanh của đô thị. Vấn đề là tất cả các loại kể trên đều thuộc những loại không khuyến cáo của công ty cây xanh do mất vệ sinh, độ cao không phù hợp, tuổi thọ không cao… khiến cho chiếc áo cây xanh của Hà Nội như bị vá, rất mất thẩm mĩ.

Nếu ai đó cho rằng thành phố chỉ cần những thảm cỏ cắt tỉa gọn gàng, những hàng cây tăm tắp, hoa nở  tầng tầng lớp lớp là đủ, có thể suy nghĩ đó cần xem xét lại. Việc đơn thuần tăng diện tích xanh không thể tăng sự đa dạng sinh thái của một đô thị. 

Mỗi loại thực vật cần được bố trí chỗ riêng để thành phố là ngôi nhà chung không phải của riêng con người mà còn các sinh vật khác.  Hàng liễu dọc bờ sông Tô Lịch thoạt nhìn khá đẹp, nhưng thân liễu không khỏe, cứ sau mỗi cơn giông là cây lại gãy ngang thân, để rồi sau đó nếu công ty cây xanh không trồng lại thì nó sẽ bị thay thế bởi những cây trứng cá. Những cây dại với tán thấp, dày, rất lý tưởng cho các dải đệm, ngăn tiếng ồn, bụi, dọc đường cao tốc hay rào nhà máy, chúng là những cây xanh tầng thấp xen lấp khoảng trống giữa những hàng cây cao. Đâu rồi những rào cúc tần dây tơ hồng giăng vàng óng, những bụi găng hoa nở tím biếc?

Cây dại, chúng có sức sống rất mãnh liệt, không cần hoặc rất ít công chăm sóc, biến đổi theo mùa cho ta cảnh quan thay đổi linh hoạt. Nhiều loại cây có tính năng lọc nước như thủy trúc, rong riềng, có những cây có khả năng hấp thụ chất độc trong đất. Chúng còn mang đến vẻ đẹp tự nhiên cho thành phố, khác hẳn với “sự trang trí” của các cây xanh đô thị thông thường. Thực tế, trong điều kiện ô nhiễm của các thành phố, cây dại đáp ứng tốt nhu cầu mới của đô thị về khả năng thích ứng. Cho dù cây bản địa hay cây du nhập, nếu chúng có khả năng tự mọc trong đô thị, chúng nên được tiếp nhận như một phần của cảnh quan và dành cho vị trí phù hợp.

Với các giá trị cơ bản: Tiết kiệm công sức và chi phí, vai trò sinh thái cao và tính thẩm mĩ, cây dại trong đô thị nên được đặt một vai trò lớn hơn trong ngôn ngữ thiết kế của kiến trúc sư cảnh quan và các nhà quản lý đô thị. Có thể trong tương lai, cây dại là một xu hướng mới cho cảnh quan, giống như tính tuần hoàn của thời trang, cây dại sẽ quay trở lại vì chúng có những giá trị đáp ứng được nhu cầu phát triển bền vững của đô thị.