Cảnh giác trước các chiêu trò lừa đảo trực tuyến

Thượng tá Phạm Khắc Hà - Phó Trưởng phòng An ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (CATP Hà Nội): Chống tội phạm công nghệ là trách nhiệm của các bộ, ngành, địa phương, của cả hệ thống chính trị

Lừa đảo trực tuyến vẫn diễn biến phức tạp

Việc giải quyết tội phạm công nghệ là vấn đề lâu dài, là trách nhiệm của các bộ, ngành, địa phương, của cả hệ thống chính trị. Sự vào cuộc của cấp ủy, chính quyền các cấp là chìa khóa quan trọng trong phòng chống tội phạm lừa đảo trực tuyến. Bên cạnh đó, cần sự phối hợp thường xuyên, có trách nhiệm của các cơ quan chức năng, đoàn thể chính trị xã hội nhằm nâng cao hiệu quả công tác tuyên truyền đến tận cơ sở, làng, xã, xóm cho nhân dân trước các thủ đoạn mới của tội phạm công nghệ cao. Trong công tác này, cần đa dạng hình thức tuyên truyền, phòng ngừa, đặc biệt là chú trọng tuyên truyền tới nhóm thường bị các đối tượng lừa đảo hướng đến như phụ nữ, công nhân, người cao tuổi. Ngoài ra, người dân cũng cần tự nâng cao ý thức cảnh giác, tự quản, tự phòng, tự đề kháng để chủ động phòng ngừa tội phạm.

Có thể nói, tội phạm lợi dụng không gian mạng để hoạt động phạm tội ngày càng tinh vi. Lực lượng an ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao đã khuyến cáo người dân cần thực hiện “4 không”: Không sợ (không mất bình tĩnh khi nhận được điện thoại, tin nhắn từ người lạ); Không tham (không tham tài sản, quà, phần thưởng không rõ nguồn gốc, không “dính bẫy” trước những lời mời chào “việc nhẹ lương cao”); Không kết bạn với người lạ (không bắt chuyện, không tham gia nhóm đầu tư tài chính); Không chuyển tiền (khi nhận được yêu cầu của người lạ hoặc chưa xác định đúng là người thân, người quen). Đồng thời, mỗi người dân cần thực hiện “2 phải”: Phải bảo mật thông tin (hình ảnh, thông tin thẻ căn cước công dân, thông tin tài khoản ngân hàng, thông tin tài khoản mạng xã hội); Phải tố giác ngay (khi nhận được các cuộc gọi, tin nhắn nghi ngờ là giả mạo, lừa đảo hoặc không có cơ sở, phải báo ngay cho cơ quan công an gần nhất để được hướng dẫn xử lý). Khi các cá nhân không quen biết yêu cầu cung cấp thông tin cá nhân hoặc yêu cầu chuyển tiền hay làm một số việc thì tuyệt đối không được làm theo.

Chu Hương (Ghi)

Cách nào tránh bẫy lừa đảo trực tuyến?

Luật sư Trương Thanh Đức - Trung tâm Trọng tài quốc tế Việt Nam cho hay, xác thực sinh trắc học đã đem lại hiệu quả nhất định, nhưng quy định này mới chỉ được thực hiện đối với cá nhân, chưa áp dụng với các doanh nghiệp hoặc pháp nhân. Mặt khác, các đối tượng lừa đảo có thể tách số tiền muốn chuyển thành nhiều món nhỏ để “né” quy định. Bên cạnh đó, hiện nay Việt Nam chưa có quy định cụ thể về việc môi giới, tư vấn hay giao dịch chứng khoán và tiền tệ quốc tế. Trong khi đó, đối với chứng khoán trong nước, các yêu cầu về chứng chỉ và bằng cấp được áp dụng rất nghiêm ngặt. Không ai được phép tự ý mở sàn giao dịch trong nước vì hành vi này là phạm pháp. Các đối tượng lừa đảo hiểu rõ điều này, nên thường giả danh các sàn quốc tế với thủ đoạn tinh vi và xảo quyệt.

Cũng theo luật sư Trương Thanh Đức, hiện pháp luật Việt Nam quy định rất chặt chẽ và cụ thể đối với các hoạt động trong nước, bao gồm cả doanh nghiệp và cá nhân, từ yêu cầu về chứng chỉ hành nghề, quy định quảng cáo, đến việc quản lý nội dung đều được kiểm soát nghiêm ngặt. Tuy nhiên, khi chuyển sang môi trường mạng xã hội, đặc biệt là các nền tảng thuộc sở hữu nước ngoài, việc quản lý khó khăn hơn nhiều. Ngoài ra, các thông tin quảng cáo liên quan đến đầu tư trên mạng xã hội thường là những nội dung trôi nổi, thiếu kiểm chứng. Ai cũng có thể đăng tải, quảng bá hoặc tham gia. “Để có thể thu thuế từ những giao dịch hoặc nguồn thu từ các giao dịch tiền ảo, chứng khoán hay giao dịch quốc tế, trước hết cần có quy định pháp luật rõ ràng. Thứ hai, cần phải có sự hợp tác và phối hợp quốc tế để đánh thuế.

Tuy nhiên, hiện Luật thuế của Việt Nam chưa có quy định cụ thể về việc thu thuế đối với các khoản thu nhập từ giao dịch quốc tế như tiền ảo hoặc chứng khoán. Thực tế, việc thu thuế đối với các nguồn thu này tương tự như các nguồn kiều hối, vì từ trước đến nay những khoản kiều hối chuyển về Việt Nam, dù giá trị lớn đến đâu, cũng không bị đánh thuế” - Luật sư Trương Thanh Đức nói. Do đó, nếu đã trở thành bị hại trong các vụ lừa đảo, người dân cần tích cực phối hợp với cơ quan điều tra, viết đơn trình báo, cung cấp đầy đủ thông tin liên quan và bằng chứng xác thực về việc mình bị lừa đảo, như giao dịch chuyển tiền, tin nhắn, email, hoặc các tài liệu khác liên quan đến các đối tượng lừa đảo. Khi cơ quan điều tra yêu cầu bổ sung thông tin hoặc hợp tác, cần lập tức phối hợp để hỗ trợ quá trình thu thập chứng cứ và làm rõ vụ việc, giúp cơ quan chức năng nhận diện các đối tượng liên quan, đặc biệt là những kẻ có thể chưa bị phát hiện, chưa bị khởi tố.

Ông Vũ Ngọc Sơn - Trưởng ban Công nghệ, Hiệp hội An ninh mạng quốc gia khuyến cáo: “Tấn công lừa đảo trực tuyến sẽ tiếp tục hoành hành trong năm 2025. Bên cạnh các biện pháp từ cơ quan quản lý, người dùng vẫn cần nâng cao cảnh giác, kỹ năng an toàn khi tham gia không gian mạng. Không chia sẻ thông tin cá nhân với những người không quen biết hoặc dịch vụ không tin tưởng. Cần xác minh kỹ lưỡng bất kỳ cuộc gọi hay trao đổi nào liên quan đến chuyển tiền. Sử dụng ứng dụng phòng chống lừa đảo nTrust để lọc và ngăn chặn các số điện thoại lừa đảo, website độc hại”.

Theo các chuyên gia của Hiệp hội An ninh mạng quốc gia, việc báo cáo với các cơ quan chức năng khi gặp lừa đảo là rất cần thiết để bảo vệ quyền lợi của bản thân nạn nhân và ngăn chặn các hành vi phạm pháp. Thứ nhất, việc báo cáo sẽ giúp cơ quan chức năng có thông tin kịp thời để điều tra, thu thập bằng chứng, từ đó tăng khả năng truy bắt và xử lý các đối tượng lừa đảo. Thứ hai, việc báo cáo cũng có thể giúp người bị hại phục hồi một phần hoặc toàn bộ tài sản bị chiếm đoạt, đặc biệt khi cơ quan chức năng can thiệp sớm và phong tỏa được tài sản liên quan. Hơn nữa, mỗi vụ lừa đảo được báo cáo sẽ góp phần vào việc xây dựng cơ sở dữ liệu về các chiêu trò, phương thức hoạt động của các đối tượng, từ đó cảnh báo cộng đồng, ngăn ngừa các đối tượng tiếp tục thực hiện hành vi lừa đảo, gây thiệt hại cho nhiều người khác. Do đó, báo cáo không chỉ bảo vệ cá nhân mà còn đóng góp vào việc xây dựng một môi trường mạng an toàn, minh bạch, lành mạnh hơn cho cộng đồng.

Đại diện Cục An toàn thông tin (Bộ TT-TT) cũng khuyến cáo, người dân cần cảnh giác không tham gia đầu tư, mua bán trên các sàn giao dịch tiền ảo, tiền kỹ thuật số, website, ứng dụng đầu tư tiền ảo. Tuyệt đối không tin tưởng vào các lời mời đầu tư lợi nhuận cao, không tham gia vào các nhóm kín hoặc cộng đồng trực tuyến dưới bất kỳ hình thức nào khi chưa xác minh được danh tính, uy tín của tổ chức, không rõ nguồn gốc. Đặc biệt, không vội vàng chuyển tiền cho những đối tượng hoặc tổ chức lạ khi chưa xác minh được danh tính. Trước khi tham gia bất kỳ dự án đầu tư nào, người dân cần tìm hiểu kỹ về tổ chức hoặc cá nhân mời gọi đầu tư thông qua nhiều cách khác nhau như kiểm tra giấy phép hoạt động, các đánh giá từ người dùng khác, và các chứng chỉ hợp pháp. Đồng thời, người dân chỉ tải các ứng dụng từ các cửa hàng ứng dụng chính thức (Google Play, App Store). Không tải ứng dụng từ các nguồn không rõ ràng tránh nguy cơ bị cài cắm mã độc, chiếm quyền điều khiển thiết bị dẫn đến bị chiếm đoạt tài sản và đánh cắp thông tin cá nhân. Nếu phát hiện ra trường hợp lừa đảo, người dân cần báo ngay cho cơ quan công an để nhanh chóng xác minh, ngăn chặn, xử lý các đối tượng vi phạm theo quy định của pháp luật.

Thanh Hoàn