Sửa đổi Bộ luật Tố tụng hình sự:

Cần tạo thuận lợi cho công tác đấu tranh, phòng chống tội phạm

ANTĐ - Cho ý kiến vào dự thảo Bộ luật Tố tụng hình sự (TTHS) sửa đổi tại phiên thảo luận tổ chiều 27-5, ĐB Nguyễn Đức Chung, Ủy viên Ủy ban Tư pháp của Quốc hội, Giám đốc CATP Hà Nội góp ý 11 vấn đề, với tinh thần sửa luật phải khắc phục được những tồn tại, vướng mắc hiện tại, còn quy định nào vẫn phù hợp thì nên giữ.

Đảm bảo quyền công dân

Góp ý về tên gọi của dự thảo bộ luật, ĐB Nguyễn Đức Chung phân tích, Bộ luật TTHS sửa đổi lần này có tổng số 486 điều, tăng 140 điều so với bộ luật hiện hành; sửa đổi 294 điều, bổ sung mới 172 điều, bãi bỏ 26 điều, chỉ giữ lại 20 điều. So với bộ luật hiện hành, dự thảo lần này gần như thay mới hoàn toàn nên về tên gọi, có thể đổi thành Bộ luật TTHS    năm 2015. ĐB Nguyễn Đức Chung nhấn mạnh, việc sửa Bộ luật TTHS phải đảm bảo tạo điều kiện thuận lợi nhất cho cơ quan điều tra và công tác đấu tranh, phòng chống tội phạm, cũng như đảm bảo được quyền tự do, dân chủ, quyền được bình đẳng trước pháp luật của công dân theo tinh thần Hiến pháp 2013.

Cần tạo thuận lợi cho công tác đấu tranh, phòng chống tội phạm  ảnh 1

Đại biểu Nguyễn Đức Chung phát biểu tại buổi thảo luận tổ chiều 27-5. Ảnh: Thuần Thư

Đi sâu vào các nội dung cụ thể, ĐB Nguyễn Đức Chung phân tích, theo quy định tại dự thảo, bị can, bị cáo không bắt buộc phải đưa ra lời khai chống lại chính mình hoặc buộc phải nhận mình có tội. Khi họp thẩm tra bộ luật này, Ủy ban Tư pháp của Quốc hội có rất nhiều ý kiến trái chiều. “Thực tế ở Hà Nội, 58-60% là bắt phạm tội quả tang, còn lại là án truy xét và truy xét mở rộng. Tôi đồng ý với phương án đưa ra ở bản thẩm tra của Ủy ban Tư pháp, tức là quy định theo hướng người bị bắt, bị tạm giữ, bị can, bị cáo có quyền tự do trình bày lời khai, ý kiến, không bị ép buộc đưa ra lời  khai chống lại chính mình và không bị  ép buộc nhận mình có tội” - ĐB Nguyễn Đức Chung nói.

Tương tự, về vấn đề quyền bị can, bị cáo được ghi chép tài liệu trong hồ sơ vụ án, với kinh nghiệm của người có quá trình làm điều tra viên và chỉ đạo điều tra rất nhiều năm ở Hà Nội, Giám đốc CATP Hà Nội cho biết, việc tổ chức ghi lời khai, lấy lời khai của bị can, bị cáo, từ khi bị bắt, bị tạm giữ, tạm giam chỉ là một chứng cứ chứ không phải là chứng cứ duy nhất để buộc tội. Hơn nữa, sau khi hoàn thành ghi lời khai, hỏi cung, người bị tạm giam, tạm giữ, bị can, bị cáo đều được đọc lại, ký tên và xác nhận bản lời khai là đúng. Do vậy, việc quy định bị cáo được ghi chép tài liệu trong hồ sơ vụ án trên thực tế là không thực sự cần thiết và cũng không giải quyết được vấn đề nhằm đảm bảo chứng minh cho bị can sau này. 

Ghi âm, ghi hình hỏi cung khó khả thi

Tiếp tục góp ý vào đề xuất bắt buộc phải ghi âm, ghi hình hoạt động hỏi cung bị can, bị cáo, ĐB Nguyễn Đức Chung cho biết, hiện nay, tuy pháp luật không bắt buộc nhưng trong một số vụ án, cơ quan điều tra đã thực hiện biện pháp này. Thủ tục ghi âm, ghi hình rất chặt chẽ mới có giá trị về mặt pháp lý chứ không phải cứ đặt máy ghi bí mật là được.

Dẫn con số mỗi năm cả nước bắt giữ gần 100.000 bị can, bị cáo và ít nhất trong hồ sơ 1 vụ án, từ lúc bị bắt cho đến lúc khởi tố phải có 8 bản cung, 8 bản ghi lời khai, có vụ lên tới vài chục bản, ĐB Nguyễn Đức Chung đặt câu hỏi: Để thực hiện quy định trên thì phải trang bị hệ thống ghi âm, ghi hình bao nhiêu cho đủ? Kho nào để chứa khối lượng hồ sơ khổng lồ đó? Kinh phí cho việc này ở đâu ra?... Theo ĐB Nguyễn Đức Chung, quy định này là không phù hợp thực tiễn, tốn kém và khó khả thi. 

Về thời hạn tạm giam, ĐB Nguyễn Đức Chung cho rằng, trong dự thảo Bộ luật TTHS sửa đổi quy định thời hạn tạm giam của bị can lệch với thời hạn điều tra, điều này sẽ vô cùng bất lợi cho cả cơ quan điều tra và Viện kiểm sát, Tòa án nhân dân. Tương tự, về quy định chủ thể thu thập chứng cứ là luật sư, ĐB Nguyễn Đức Chung cho biết, luật sư bảo vệ quyền lợi cho bị can, bị cáo nên nếu luật sư cũng đi thu thập chứng cứ thì không khác gì “vừa đá bóng vừa thổi còi”. 

Liên quan đến giấy bào chữa cho luật sư và thời hạn cho luật sư tham gia vào vụ án, Giám đốc CATP Hà Nội chia sẻ, hiện nay, với tất cả các bị can, bị cáo là người vị thành niên và những đối tượng có mức án tử hình, chung thân, các cơ quan điều tra đều thực hiện nghiêm túc việc có văn bản yêu cầu đoàn luật sư cử luật sư tham gia ngay từ đầu.

Theo ĐB Nguyễn Đức Chung, dự thảo thay thế việc cấp giấy bào chữa bằng đăng ký bào chữa là phù hợp nhưng phải quy định rõ ngoài những trường hợp thuộc diện bắt buộc thì những trường hợp khác có được thực hiện quyền bào chữa hay không.

Một vấn đề được nhiều đại biểu quan tâm là có nên đưa vào dự thảo quy định mở rộng một số cơ quan được giao nhiệm vụ điều tra, ĐB Nguyễn Đức Chung cho rằng, nên cân nhắc điều này, tốt nhất không nên mở quá rộng. Với tổ chức của ngành công an, Giám đốc CATP Hà Nội đề nghị nên đưa 2 lực lượng là Cảnh sát môi trường và lực lượng phòng chống tội phạm công nghệ cao thành cơ quan điều tra, bởi tội phạm ở 2 lĩnh vực này đang gia tăng mạnh.