Đại tá, PGS.TS.Nguyễn Minh Đức - Phó Viện trưởng Viện Khoa học Cảnh sát, Học viện Cảnh sát
- Phóng viên: Ông có đánh giá như thế nào về hoạt kinh doanh đa cấp ở nước ta hiện nay?
- Đại tá, PGS.TS Nguyễn Minh Đức - Phó Viện trưởng Viện Khoa học Cảnh sát: Hiện nay, hoạt động kinh doanh đa cấp ở nước ta đang có chiều hướng phát triển ngày một gia tăng, thậm chí lên mức như “nấm sau mưa”. Đáng nói, hoạt động kinh doanh đa cấp núp dưới hình thức kinh doanh thương mại điện tử và đặc biệt là việc huy động vốn bằng cách bán hàng đa cấp, khám chữa bệnh nhưng thực ra là bán thuốc chữa bệnh… Trên thực tế và qua các vụ việc bị cơ quan chức năng triệt phá, bị hại đều là những người thân, người quen bị lôi kéo tham gia.
- Đâu là thủ đoạn nổi bật của tội phạm trong kinh doanh đa cấp, thưa ông?
- Việc các công ty kinh doanh, bán hàng đa cấp tạo ra một chân rết sâu, rộng và đưa ra miếng “bánh vẽ” với những cam kết nếu tham gia làm thành viên của công ty và lôi kéo được nhiều người khác tham gia với từng mức càng cao thì càng có nhiều tiền đã khiến nhiều người bị sập bẫy. Đặc biệt, trong hoạt động kinh doanh, các đối tượng luôn làm tốt công tác truyền thông, quảng cáo, khuếch trương làm nhiều người lầm tưởng.
Đặc biệt, họ còn đánh bóng tên tuổi khi chụp ảnh chung với một số lãnh đạo cấp cao làm bình phong hay sẵn sàng “thuê” một số cá nhân nguyên làm trong quân đội, công an tham gia thuyết trình để tạo lòng tin, lôi kéo người tham gia. Bên cạnh đó, nhiều kênh truyền thông vì mọi cách duy trì nguồn kinh tế nên vô hình trung sẵn sàng quảng cáo, quảng bá những hình ảnh, nội dung không có sự kiểm chứng khiến cho người dân càng tin.
- Nguyên nhân nào dẫn đến hoạt động tội phạm kinh doanh đa cấp gia tăng?
- Quy định pháp luật của chúng ta về kinh doanh bán hàng đa cấp còn lỏng lẻo, bên cạnh đó, chính các cơ quan quản lý chưa phân định rõ ràng giữa bán hàng đa cấp với kinh doanh thương mại điện tử nên sau khi cấp phép cho các công ty hoạt động, cơ quan quản lý đã vấp phải nhiều khó khăn. Lợi dụng việc này, nhiều cá nhân, công ty đã mặc sức làm bừa, lợi dụng sự thiếu hiểu biết và đánh vào lòng tham của nhiều người, lôi kéo họ cùng tham gia bán hàng đa cấp để trục lợi.
- Vậy việc xử lý hoạt động kinh doanh bán hàng đa cấp có dấu hiệu phạm tội gặp phải khó khăn như thế nào?
- Chính các cơ quan quản lý chúng ta cũng chưa lường hết và chưa thực hiện hết chức năng quản lý Nhà nước nên để tồn tại hình thức này như vậy. Những vụ được triệt phá chẳng qua là vỡ lở mới xử lý còn ngay từ đầu không thấy cơ quan chức năng vào cuộc xử lý. Đây cũng là một trong những “nút thắt” trong vấn đề xử lý hoạt động kinh doanh, bán hàng đa cấp. Vì trong quy định của luật hình sự, những dấu hiệu cấu thành về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản phải đáp ứng đủ về “định lượng” mới cấu thành tội phạm và hình thức phải rõ ràng, thủ đoạn phải là gian dối nhằm chiếm đoạt tài sản. Thế nhưng, hoạt động bán hàng đa cấp là dụ dỗ người chơi tham gia bán hàng kinh doanh đa cấp nên khi cả chùm bị sụp đổ, người ta không thể chứng minh bị chiếm đoạt như thế nào.
- Ông có những lời khuyên hay cảnh báo gì về hoạt động kinh doanh đa cấp?
- Cơ quan quản lý cần siết lại kinh doanh bán hàng đa cấp, đặc biệt là hoạt động huy động vốn, chữa bệnh... Bên cạnh đó, cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền cho người dân nhận thức được bản chất của hoạt động kinh doanh, bán hàng đa cấp. Bên cạnh đó, cơ quan công an phải làm tốt công tác điều tra cơ bản, thông qua tổ dân phố, CSKV tuyên truyền cho người dân hiểu. Đối với các công ty nếu có biểu hiện hoạt động trái pháp luật cần phải xử lý nghiêm.
